گفتگو

صلح، دوستی و همزیستی همواره آرزوی بشر و از اهداف اصلی ادیان، مكاتب فكری بشری و نظام‌های سیاسی است. مفاهیم پرچالشی كه اساسِ زندگی مدنی بشر را تشكیل می‌دهند. رسیدن به جهانی عاری از خشونت، آرمانی است كه باید با تلاش جمعی و در سطح جهانی به واقعیت بپیوندد. دكتر نیلوفر چینی‌چیان استاد دانشگاه و پژوهشگر و نویسنده حوزه اخلاق و سیاست و جریان فكری جماعت‌گرایی معاصر در ایران است كه در زمینه مناسبات اخلاق و سیاست تمركز كرده است، به‌خصوص در آرای جماعت‌گرایان و بازتعریفِ ضرورت و لزوم آن در عصر حاضر برای جامعه جهانی و جامعه ایران.

كشاكش میان عاملیت انسان و ساختارها، یكی از مباحث رایج و داغ در حوزه علوم اجتماعی است، صورتی دیگر از بحث قدیمی جبر و اختیار در فلسفه. در بحث عاملیت و ساختار از این بحث می‌شود كه آیا انسان‌ها توانایی تغییر در شرایط موجود و فراتر رفتن از ساختارها را دارند، یا اینكه هر چه می‌كنند، در نتیجه شرایط ساختاری است. كتاب «عاملیت انسان؛ رویكردی دینی و فلسفی» نوشته خسرو باقری به‌ تازگی توسط انتشارات رشد منتشر و راهی بازار نشر شده است.

رضا عابدینی از گرافیست‌ها و مدیران هنری شناخته‌شده كشورمان است كه البته مدتی خارج از ایران زندگی می‌كرده با‌این‌حال با جریان هنری داخل ایران در ارتباط است.

تصوف و «جهاد اصغر» متعلق به جامعه‌ای دینی و قرون وسطايی است. نقش انسان در جامعۀ جدید با نقش او در جامعۀ قدیم به‌کلی فرق کرده است. جنگ و جهاد هم در جامعۀ جدید معنای دیگری پیدا کرده است. در جامعۀ جدید، شما نمی‌توانید جمع شوید و سرِ گردنه جلوی ماشین‌های کفار را بگیرید و آنها را لخت کنید و بعد هم خمس آن را به آیات عظام بدهید و با بقیۀ آن مال زندگی کنید. غزوات صدر اسلام مگر چگونه بود؟

در دهه‌های اخیر موجی در میان شاخه‌های مختلف عموم علوم، بالاخص علوم انسانی به راه افتاده مبنی بر گسترش مطالعات بینارشته‌ای كه خود واكنشی به تخصصی شدن بیش از حد علوم است. اساس این موج جدید، بر این مبناست كه تكه‌تكه كردن دانش، به دلیل ماهیت به هم پیوسته هستی و جهان و ابعادش، رهزن است و انسان را از فهم كلیت موضوع مورد مطالعه غافل می‌كند. بر این اساس، در سال‌های اخیر، مطالعات بینارشته‌ای در زمینه روان پژوهی و مطالعات روان‌شناختی با سایر رشته‌های علمی از علوم انسانی همچون فلسفه و تاریخ و علوم سیاسی و علوم اجتماعی گرفته تا علوم طبیعی مثل پزشكی و زیست‌شناسی و عصب‌شناسی و علوم‌شناختی و حتی علوم پایه مثل ریاضیات و آمار و ... گسترش یافته است.

در میانه شلوغی اخبار و كارها و هشدارهای سلامت روزهای آخر اسفند، زمانی كه فكرها بیشتر درگیر ممنوع شدن یا نشدن سفر بود و وضعیتی كه تعطیلات نوروز به جا خواهد گذاشت، ابلاغیه‌ای از سوی حسن روحانی صادر شد كه به اخبار پراكنده پیش از خودش رسمیت داد: تاسیس سازمان ملی تعلیم و تربیت كودكان. روز 26 اسفند روحانی در مقام رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوبه اساسنامه این سازمان كه در جلسه 836 این شورا به تصویب رسیده بود را ابلاغ كرد.

هدایت در عین حال که می‌تواند نماد شکست باشد، نماد گسست نیز است: گسست از سنت ادبی دیرپایی كه آن دوران مقام بلندی داشت و پیوندش با گسستی که انقلاب مشروطه در تاریخ ما رقم زد. همایون کاتوزیان که به‌اعتبار چهار کتاب مفصل و چندین دهه مداقه بر هدایت و آثارش از شارحان مطرح هدایت به‌ شمار می‌رود، به مصالحه‌ناپذیری و هنجارشکنی هدایت اشاره می‌کند که او را در اقلیت قرار می‌داد؛ چراکه با نظام‌های تثبیت‌شده ادبی و سیاسی زمانه خود سر سازگاری نداشت.

مهم‌ترین متن ادبی معاصر فارسی چند دهه پیش به شکل قاچاق به کشور وارد شد و هنوز هم همان انگ آغازین را بر پیشانی دارد. صادق هدایت به‌عنوان مهم‌ترین داستان‌نویس و روشنفکر معاصر ایران حدود هفت دهه پیش مرده است و تکلیف ما با او هنوز مشخص نیست. نمی‌دانیم که مایه مباهات‌مان است یا موجودی است لاابالی که باید دفنش کنیم و اجازه ندهیم کسی به سراغ آثارش برود.

«قبل از هر چیز باید بگویم که من نه قصد دارم و نه صلاحیتش را که درباره ارزش ادبی آثار هدایت حرف بزنم... لیکن از آن‌رو درباره هدایت سخن می‌گویم که او صرفا یک نویسنده نیست، بلکه به‌نحوی سایه سنگین شبح و یا بهتر بگویم اشباحش هنوز بر دوش ما و بر دوش فرهنگ ما است».

به اعتقاد عبدالکریمی؛ فرهنگ با عمیق‌ترین لایه‌های وجودی افراد سروکار دارد که فقط متفکران، هنرمندان و شاعران بزرگ می‌توانند به این لایه دست پیدا کنند و معمولاً اندیشمندان، هنرمندان و شاعران بزرگ، پست اجرایی ندارند.