تالیفات علوم انسانی هر جامعه نشانه‌ای از وضعیت تفکر و اندیشه در آن است. اگر بر این مبنا به تولیدات علوم انسانی کشور در دهه‌های گذشته نگاه کنیم، در می‌یابیم با وجود افزایش تعداد دانشجویان و دانش‌آموختگان علوم انسانی و نیازها و بسترهای تاریخی، تعداد آثار شاخص و تاثیرگذار این حوزه چندان قابل توجه نیستند. در گفت‌و‌گوی مفصل پیش روی در دو بخش «علی اکبر علیخانی» استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران با نگاهی بنیادی و تحلیل به وضعیت پژوهش و تالیف علوم انسانی کشور می‌پردازد.
استاد دکتر میرجلال‌الدین کزّازی، سخنور، ادیب برجسته و شاهنامه‌شناس پرشور روزگار ماست. در این پرسش و پاسخ که با همراهی دوست گرامی آقای غلامرضا دادخواه انجام گرفته، دکتر کزازی به اجمال در باب آیین پهلوانی و جوانمردی و شیوة عیاری در شاهنامه مطالبی بیان کرده‌است که در چند شماره پیوسته می‌خوانیم.
25 قرن پیش، فیلسوف چینی «لائوتسه» این جملات حكیمانه را نوشت:«اگر به دنبال پول و امنیت باشی، قلبت هرگز نرم نخواهد شد. نگران تایید مردم مباش وگرنه زندانی‌شان خواهی شد. كار خودت را انجام بده سپس بازگرد. این است تنها مسیر به سوی آرامش.»
عضو هیات‌علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران با اشاره به گستره وسیع فرهنگ و زبان فارسی معتقد است: این زبان در دوره‌های مختلف تاریخی و حکومت سلسله‌های گوناگون در مناطق وسیعی از مصر تا چین و از هند تا بالکان زبان رسمی و دیوانی بوده است.
زیبا چیست؟ زشت كدام است؟ هنر چیست؟ چطور می‌توان گفت كه این چیز از دیگری زیباتر است؟ آیا معیارها و قواعد و قانون‌هایی معین برای تعیین زشت و زیبا و زشت‌تر و زیباتر وجود دارد؟ این قوانین و قواعد كجا هستند؟ در ذهن هر یك از ما یا در بیرون؟ شاید هم در ذهنیت جمعی گروهی از ما؟ در جشنواره‌ها و فستیوال‌های هنری، چطور و بر چه مبنایی میان آثار هنری قضاوت می‌كنند؟ اصولا به چه چیزی می‌گوییم اثر هنری و هنرمند كیست؟
استاد تاریخ دانشگاه تهران با اشاره به گستره سیاسی و مرزهای متغیر ایران در دوره‌های مختلف تاریخی معتقد است ایران فرهنگی، هسته اصلی و سخت مرکزی دارد که علاوه‌بر ایران سیاسی امروز بخش‌هایی از آسیای مرکزی، افغانستان، قفقاز و جنوب روسیه و پاکستان را هم دربرمی‌گیرد.
در ابتدای سوره نود (بلد) از قرآن كریم، خداوند پس از چند سوگند غلیظ و شدید با تاكید می‌فرماید كه «به راستی كه انسان را در رنج (كبد) آفریدیم» این بزرگ‌ترین شاهد و گواه بر آن است كه سرشت انسان با رنج ممزوج است و او را از این سرنوشت گریز و گزیری نیست. با این همه اندیشمندان ، متفكران ، طبیبان و دانشمندان همواره كوشیده‌اند با تمایز گذاشتن میان رنج و الم ناضرور از رنج ضروری راهی برای كاستن از درد و رنج انسان بیابند.
«جوانمردی» براساس مجموعه‌ای از اصول اخلاقی یا آرمان‌های اخلاقی بنا شده است، اما «عیاران» گروه اجتماعی بودند که از آیین‌ها و اصول جوانمردی تأثیر می‌پذیرفتند؛ پس اینها یکی نیستند. به بیان دیگر، جوانمردی یک نظام اخلاقی بوده که عیاران، قلندران و حتی صوفیه از آن تأثیر می‌پذیرفته‌اند و این ها، عیناً یکی نیستند.
جوانمردی یا عیاری، در فرهنگ و تاریخ ایران، پیوندی تنگ و ناگسستنی و ساختاری دارد با پهلوانی. به سخن دیگر، پهلوان اگر راد و جوانمرد نباشد، پهلوان نیست. یکی از ویژگی‌های بنیادین که در اندیشه و منش ایرانی، «پهلوان» را از «قهرمان» جدا می‌دارد، همین است. پهلوان به ناچار، عیار و جوانمرد هم هست، اما قهرمان چنین نیست؛ دست‌کم قهرمان در کاربرد و معنایی که این واژه در روزگار ما دارد.
بازگشت به فلسفه‌ها و اندیشه‌هایی كه مستقیما به متن زندگی روزمره انسان‌ها ارتباط دارند، نیاز روزگار ماست. فلسفه در دوران مدرن، به ویژه از سال‌های آغازین سده بیستم، به شكل روزافزونی، به فعالیتی تخصصی و دانشگاهی بدل شد كه در آن گروهی اندیشمند نخبه، درباره مسائلی پیچیده و انتزاعی با یكدیگر بحث و دعوا می‌كردند و سایر مردم نیز از آنچه میان آنها می‌گذشت، سر در نمی‌آوردند.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید