گفتگو

«فراز و فرود تولید فکر در ایران» سال‌ها است که دغدغه‌ اهالی اندیشه است، این دغدغه خاص جامعه ما نیست و اکثر جوامع می‌کوشند تا وضعیت تولید فکرشان را در مقایسه با سایر جوامع به بررسی نشینند و سطح کشور خود را در رتبه‌بندی جهانی ارتقا بخشند.در این فضا، آنچه به نظر می‌رسد شکاف میان کشورهای جهان سوم با کشورهای سرمایه‌داری است.

محمدرضا گودرزی نویسنده پرکاری است. وی تاکنون 10 مجموعه داستان و دو داستان بلند منتشر کرده است. از میان آثار او می‌توان به «پشت حصیر»، «در چشم تاریکی»، «شهامت درد»، «آنجا زیر باران»، «رؤیاهای بیداری»، «اگه تو بمیری» و «نعش‌کش» اشاره کرد. افزون بر این وی سال‌هاست به تدریس داستان‌نویسی اشتغال دارد. با ایشان درباره داستان ایرانی به گفت‌وگو نشستیم.

به نظر می رسد ما ایرانیها در گفتگوها و ادبیات شفاهی بیشتر از دیگران از کنایه، استعاره، ایهام و به نوعی پردهپوشی در کلمات استفاده میکنیم. آیا این امر دلایل تاریخی دارد یا ناشی از ذهنیت شاعرانه است؟

مدتی است که اهالی دانشگاه نسبت به «سلامت نظام دانشگاهی» هشدار می‌دهند و از کژرفتاری‌های علمی در آموزش عالی خبر می‌دهند. بارها در اخبار از تقلب علمی تعدادی از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها شنیده‌ایم. این گفته‌ها و شنیده‌ها بهانه‌ای شد تا در میزگردی به بررسی سلامت نظام دانشگاهی و تقلب علمی در نظام آموزش عالی بپردازیم. از این‌رو با دکتر موسی اکرمی، استاد فلسفه علم دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات و دکتر رضا ماحوزی، استاد فلسفه غرب و عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و دکتر جبار رحمانی، دکترای انسان‌شناسی و معاون پژوهشی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، این موضوع را به بحث گذاشتیم که به نکات قابل تأملی اشاره کردند؛ ماحصل این نشست پیش روی شما است.

دگرگونی پوشاک ایرانیان با پیروزی مشروطه شتابی افزون یافت گرایش به کت و شلوار، حرکتی ویژه دوره پهلوی اول نبود

اســــــــــــتقبال بیشتر از ترجمه‌های خارجی نسبت به کتاب‌های تالیفی چالشی است که گریبانگیر حوزه ادبیات کودک و نوجوان هم شده است. این موضوع را با جعفر ابراهیمی‌نصر، متخلص به شاهد، شاعر و نویسنده و کارشناس ادبیات کودک و نوجوان در میان گذاشته و به گفت‌وگو نشسته‌ایم. ابراهیمی در 6 دوره دبیر جشنواره مطبوعات و از سال 1360 تا 1380 مسئول شورای شعر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بوده است و بیش از 150 کتاب برای گروه سنی مختلف در کارنامه‌اش دارد. خودش می‌گوید که اغلب آنها به زبان‌ها‌ی مختلف ترجمه و چاپ شده است.

قرار گرفتن ایران در کمربند بیابانی کره زمین، سبب شده تا غالب مناطق کشور آب و هوای گرم و خشک داشته باشد اما این شرایط طبیعی مانع از فعالیت ایرانیان برای آبادانی کشور نشد، بلکه نسل‌های گذشته از این شرایط اقلیمی بهره بردند و سازه‌های آبی را به وجود آوردند که به کمک آن بتوانند بر شرایط اقلیمی غلبه و منابع آب موجود را مدیریت کنند.

جامعه‌شناسی تاریخی ایران به فرض وجود در چنبره مشكلاتی اساسی چون جبرگرایی، عام‌گرایی و به شكل پارادوكسیكالی نفی یا نادیده گرفتن تاریخ گرفتار است. البته خوشبختانه در دهه‌های اخیر برخی تلاش‌های جدی در جهت رفع این مشكل پدید آمده و آثار قابل توجهی در این زمینه پدید آمده است. كتاب «مفهوم‌پردازی واقعیت در جامعه‌شناسی تاریخی: نظام ارباب غایب در ایران» نوشته حمید عبداللهیان یكی از این معدود آثار است كه در آن نویسنده با دقتی چشمگیر به بحث درباره تاریخ پرداخته و روش‌مندانه از وقایع آن نظریه نظام ارباب غایب را استخراج كرده است.

همایون همتی، پژوهشگر حوزه فلسفه دین معتقد است به دلیل روحیۀ خودباختگی غالب بر محیط های علمی می توانیم از نقدهای خود غربی ها به علوم انسانی استفاده کنیم تا دیگر مقاومتی وجود نداشته باشد.

«نویسنده، نقد و فرهنگ» عنوان مجموعه‌ مقالاتی است از جورج لوكاچ كه چند سال پیش با ترجمه اكبر معصوم‌بیگی توسط نشر دیگر منتشر شده بود و مدتی پیش ویراست تازه‌ای از آن در نشر نگاه به‌چاپ رسید. معصوم‌بیگی در این ویراست تازه چهار مقاله دیگر لوكاچ را هم به مجموعه افزوده كه عبارتند از: «مینافون بارنهلم یا بختِ سرباز لسینگ»، «هنر و حقیقت عینی»، «مسئولیت روشنفكران» و «هنر و زیبایی‌شناسی از نگاه ماركس و انگلس». مقالات حاضر در این كتاب كه از منابع مختلفی انتخاب شده‌اند، ‌از مهم‌ترین مقاله‌های لوكاچ در زمینه‌های نقد ادبی، نظریه ادبیات، زیبایی‌شناسی و فرهنگ به‌شمار می‌روند و به دوره‌های مختلف فعالیت فكری او مربوط‌اند. لوكاچ در این مقاله‌ها به آثار چهره‌هایی چون تالستوی، زولا، گوته، تورگنیف، توماس مان، فلوبر، ‌شكسپیر و لسینگ پرداخته و انتشار این مقاله‌ها در كنار هم می‌توانند تصویری جامع از دیدگاه لوكاچی در نقد ادبی را به دست دهند. «هنر و زیبایی‌شناسی از نگاه ماركس و انگلس» كه جزو مقالات جدید كتاب است، از مهم‌ترین متن‌های حاضر در این كتاب است.