مقاله

آزادی چیزی است که اهل سیاست نظری در این اواخرکمتر دربارۀ آن فکر می‌کنند و از آن چندان حرف هم نمی‌زنند. حتی دفاع از لیبرالیسم در پناه مفهوم عدالت صورت می‌گیرد. کمتر فیلسوفی را می‌شناسیم که بعد از سارتر از آزادی گفته باشد. من هم که می‌خواستم فصلی دربارۀ فلسفه و آزادی در زمان معاصر بنویسم و در این دفتر بیاورم، کار را مشکل یافتم و منصرف شدم.

هر چقدر متن از خاستگاه خود دور می‌شود چیزهایی بر متن افزوده می‌شود که اگرچه از «نیت مولف» فاصله می‌گیرد اما «نیت متن» را چند لایه می‌کند. بازجستن نیت مولف به شکل استعاری همان اجرای «اسطوره‌ی خاستگاه» است. درست است که عصرها به شکل خطی نوعی تداوم و صیرورت را نشان می‌دهند اما فهم گفتمانی عصرها این باور را مخدوش می‌کند.

علی بلوکباشی، متولد ۱۳۱۴،‌ دارای دکتری انسانشناسی از دانشگاه آکسفورد، یکی از معدود کسانی است که تحصیلکرده انسان‌شناسی در ایران بوده و عملا جز اولین نسل دانشگاهی این رشته است. استاد بلوکباشی پس از دوره‌ای از کارهای میدانی به تدریج به کارهای مطالعاتی و تاریخی با رویکردهایی انسان‌شناختی روی آورد که عمدتا حاصل آنها در مجموعه از کارهای ماندگار ایشان در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و سایر مجموعه‌های علمی دیگر بود.

سال جاری بسیاری از بزرگان حوزه‌های فرهنگ و هنر و ادب را از دست دادیم. زنده‌یاد استاد آذرتاش آذرنوش از همین بزرگان بود که راوی فرهنگ ایران در متون عربی شمرده می‌شد.

چنين نيست که هر ادعای علمی و نظريه تازه‌ای بر مبنایی اصيل و دقيق استوار باشد و يا فرم بيان و ارائه ما را از بررسی دقيق ادعاها و نظريات باز دارد. در آن صورت مواجهه ما با اين نوع ادبيات نه محققانه که از نوع نازلترين انواع مواجهه مقلدانه است.

نخست در عرصۀ تصحیح متون آثاری چون «نزهت الأخبار»، «تاریخ اَلفی»، «جامع‌العلوم»، «دیوان اشعار صفایی جندقی»، «شاهنامه هاتقی خرجردی»، مثنوی «شمس و قمر» و منظومۀ «نل و دمن» را منتشر کرده است. از این نمونه‌‎ها پیداست که او در کار تصحیح متون بنابر مطالعات و پژوهش‌های خود گزینش‌گر و اهل دقت است.

هیچگاه اهمیّت و ضرورت کتابشناسی‌ها بر اهل پژوهش و بررسی پوشیده نیست، امّا برای نوپژوهانی که تازه پای به وادی تحقیق نهاده‌اند، گفته می‌شود که با پیشرفت علم و دانش و پیدایی کتاب‌ها و نشریّه‌های فراوان و اطلاق عنوان: «انفجار اطّلاعات» بر عصر کنونی، پی‌جویی موضوعی واحد در تودۀ چندمیلیونی کتاب، عمری طولانی می‌خواهد.

حکیم نظامی گنجوی پارسی‌گوی بزرگ و آفریننده حماسه‌های عاشقانه در ایران فرهنگی، نزد پارسی‌گویان گرامی و بزرگ ‌داشته می‌شود؛ در این حال نگرانی‌هایی از مصادره شاعران پارسی‌گو کمی آزاردهنده است؛ حق هم همین است که باید نگران بود.

آیت‌الله‌العظمی سیدعلی سیستانی، شخصیتی جامع‌الاطراف و ذوابعاد است و نه‌تنها چهره‌ای محوری در امور سیاسی و مذهبی است، در مسائل فرهنگی نیز، صاحب‌نظر است و دایرۀ مطالعاتی موسعی دارد، و این در سفری که اخیراً (در نیمۀ دوم بهمن‌ماه 1400) به عراق داشتم، بر من هویدا شد.

زنده‌یاد دکتر محمد مصدق ۲۹اردیبهشت ۱۲۶۱هجری شمسی برابر با ۲۰ مه ۱۸۸۲ میلادی در تهران به دنیا آمد. پدرش میرزاابراهیم آشتیانی از پیروان میرزا تقی‌خان امیرکبیر و از رجال تجددطلب و وزیر دفتر استیفا در دوران ناصری و مادرش ملک تاج خانم نجم‌السلطنه از نوادگان عباس‌میرزا قاجار و بنیان‌گذار بیمارستان نجمیه تهران بود.