اخبار

صوف از همان آغاز پیدایش گرایش به نور باطن و اجتناب از قیل و قال داشت، اما تدریجا از اواسط قرن چهارم در بغداد این گرایش‌ها تغییر می‌کند و عکس‌العمل‌ها و تندروی‌هایی مانند منصور حلاج در توجه به احساسات و هیجانات روحی و باطنی جایگزین این عزلت‌نشینی می‌شود. زندگی حلاج پیش از حبس و توقیف وی با افسانه‌های ناشی از حب و بعض‌های نسل‌های بعد از وی در‌آمیخته است. همین نکته معرفت به احوال و عقاید او را دشوار می‌کند و شخصیت او را در نوعی ابهام فرو می‌برد.

یکم خردادماه، به نام بزرگداشت حکیم صدرالمتالهین، ملاصدرا نامگذرای شده است. فیلسوفی که حکمتش به نام «متعالیه» مشهور است. یحیی یثربی، استاد پیشکسوت فلسفه و عرفان اسلامی اعتقاد دارد، جامعه آکادمیک کشورمان به «احیا»ی فلسفه صدرایی نیاز ندارد، بلکه باید آن را مرور کرد. به گفته وی، ملاصدرا با استفاده از آراء «ابن‌عربی» توانسته به پرسش‌های زمان خود پاسخ دهد.

«صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی» که در ادبیات فکری ما بیشتر با عنوان «ملاصدرا» و «صدرالمتألهین» شناخته می‌شود، متأله و فیلسوف قرن یازدهم هجری است. وی بنیانگذار «حکمت متعالیه» خوانده می‌شود و بسیاری وی را مؤسس «فلسفه اسلامی» می‌دانند و سنت فلسفی وی را مبنای فلسفه اسلامی در نظر می‌گیرند. در روز بزرگداشت ملاصدرا به حضور دکتر یحیی یثربی، استاد تمام فلسفه اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی رفتیم، او که در حوزه فلسفه و عرفان اسلامی دارای دیدگاه‌های قابل تأملی است خود سال‌ها در حوزه علمیه در جایگاه طلبه و در فلسفه ملاصدرا تعلیم دیده است. یثربی در باب «جایگاه فکری ملاصدرا در سنت فلسفی ما» با «ایران» به گفت وگو نشست.

سیدیحیی یثربی، استاد فلسفه طی یادداشتی به طرح نظریه عبدالکریم سروش درباره رویا دانستن وحی و قرآن در شبکه بی بی سی واکنش نشان داد. وی در بخشی از این یادداشت که در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته است، می نویسد: مگر با آسمان و ریسمان کردن، مطلب علمی ثابت می شود؟ اگر با چنین توجیهاتی بتوان چیزی را ثابت کرد، بنده می توانم به شما ثابت کنم که اصلاً شاهنامه سروده من بوده است که قرن ها پیش به دست فردوسی افتاده است!

شهید مرتضی مطهری علاوه‌بر اینکه آثار ارزشمندی درباره فلسفه اسلامی ارائه داده‌، آثار و تحلیل‌هایی هم درباره فلسفه غرب به‌خصوص اندیشه‌های مادی‌گرایی ارائه داده‌ که گاهی نقد‌هایی هم بر آن وارد است. زمان شهید مطهری ما گزارش‌های مفصلی از تفکر غرب نداشتیم، بیشتر اثر معروف «سیر حکمت در اروپا»ی فروغی را داشتیم و یک یا دو ترجمه در این باره که شاید مرحوم طباطبایی یا شهید مطهری فرصت مطالعه دقیق آنها را به دست نیاورده بودند. گرچه تاریخ فلسفه برتراند راسل ترجمه شده بود، مرحوم طباطبایی فرصتی نیافت تا آن را از نظر بگذراند. در نتیجه بحث این شخصیت‌ها از فلسفه غرب بسیار محدود بود.

فلسفه یعنی درست اندیشیدن درباره همه چیزهایی که به شخصیت و زندگی انسان شکل می دهندو فیلسوفان کسانی هستندکه با خردورزی و روشن اندیشی مردم جامعه را از چنگال جمود و خرافه رها می سازند.

یحیی یثربی، استاد فلسفه در یادداشتی که در اختیار ایبنا قرار داده نوشته است: «هنر در دنیای معاصر آن است که علوم را در جهان اسلام بومی کرده و چراغ خاموش شده‌‌ای که روزی در قرن پنجم هجری، ابن‌سینا و ابن‌رشد روشن کردند را دوباره احیاء کنیم. چرا که اروپاییان با این چراغ، راه عقلانیت را پیش گرفته و آن را کامل کردند اما در جهان اسلام با تصوف و عرفان چراغ عقلانیت خاموش شد.»

یحیی یثربی یکی از فعالان عرصه اندیشه همیشه نگاهی منتقدانه به فضای فرهنگی جامعه داشته است. این‌بار نگاه تیزبین او به فضای مطبوعات و رسانه‌های جامعه معطوف شده است. وی که سابقه طولانی در همکاری با رسانه‌های کشور در حوزه‌های تخصصی فرهنگ و اندیشه دارد در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به مساله تاثیر‌گذاری مطبوعات در ایران می‌پردازد و به سطح آگاهی و توسعه فرهنگی بسیار تاکید دارد.

عدم تحول در علوم انسانی، مشکلات گوناگونی را در جامعه پدید می‌آورد. زندگی پیچیده‌ امروز، نیازمند علوم انسانی امروز است، وگرنه مشکلات و گرفتاری‌ها اجتناب‌ناپذیر خواهند بود. مطلب زیر یادداشتی است از دکتر سیدیحیی یثربی استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی و مفسر قرآن کریم که اکنون آن را با هم می خوانیم:

یحیی یثربی معتقد است خلط عرفان و تصوف با فلسفه در اندیشه سهروردی منجر به انتزاعی شدن و از دست دادن کارآیی و تحول می شود. در مقابل، حسین فلسفی اندیشه سهروردی را عبور از ارسطو و یک رخداد بزرگ می داند.