اخبار

دیباچه‌ای بر شکل‌گیری یک «تشکیلات سودمند» در تاریخ معاصر ایران کدام آتش‌سوزی بزرگ در تهران، زمینه را برای راه‌اندازی اداره اطفائیه فراهم کرد

گشت‌وگذار در دنیای اخلاقیات پزشکی در تاریخ معاصر ایران مژگان جعفری : «دادن حق‌القدم بطبیب هیچ مرسوم نبود. طبیب می‌آمد، اگر مریضش می‌مرد خود خجالت میکشید چیزی مطالبه کند. اگر معالجه میشد، برحسب زیادی و کمی زحمتی که در رفت‌وآمد بالاسر مریض متحمل شده بود، حق‌العلاجی برای او می‌فرستادند، البته توانائی مریض هم در کمیت این حق‌العلاج مداخله داشت. بسا اتفاق میافتاد نصف شب دنبال دکترچه‌ای که نزدیک خانه مریض بود میفرستادند، بدبخت را زحمت می‌دادند، می‌آمد، دستوراتی میداد فردا صبح بزرگترهای خانواده که میشنیدند، این دکترچه را نمی‌پسندیدند، دنبال حکیم‌باشی دیگری میرفتند، این زحمت آقای دکتر هدر رفته بود. معهذا اگر دفعه دیگری باز هم از همین خانه پی دکتر می‌آمدند، از رفتن سر مریض مضایقه نمی‌کرد، زیرا امیدوار بود بواسطه معالجه مریض سرشناس شود و شهرت حاصل کند

رواج چند قحطی بزرگ و در پی آن گسترش بیماری‌های همه‌گیر همچون وبا، حصبه و دیفتری در دوره قاجار و نیز قحطی‌های ویرانگر همزمان با رخداد دو جنگ جهانی در ایران، ایرانیان زیادی را به‌کام مرگ فرو برد. آنانی که از این مهلکه‌ها جستند، به‌ویژه مردم عادی جامعه که از ثروت چندان برخوردار نبودند، بسیار به‌سختی افتادند؛ اندام نزار و تکیده، برگرفته از گرسنگی‌های آزاردهنده و بیماری‌های سخت، ساده‌ترین دستاورد چنان وضعیتی بود. شاید بتوان لاغری پدید آمده از این شرایط را به‌عنوان پدیده‌ای آزاردهنده و تحقیرآمیز در نظر گرفت.

عبدالله مستوفی، کارگزار خوشنام دولتی در دوره‌های قاجار و پهلوی اول، در کتاب سه جلدی «شرح زندگانی من (تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه)» بخش‌هایی جذاب از زندگی روزمره مردمان ایران در دوره‌های یادشده را با روایت‌هایی عالمانه اما همه‌فهم بر کاغذ جاری ساخته است. ریزبینی در نوشته‌های این تاریخ‌نگار، می‌تواند یافته‌هایی شگفت‌انگیز از زندگی ایرانیان در سده‌های گذشته به خواننده امروزی واگذارد. توصیف‌هایی که او، مستقیم یا غیرمستقیم از لقب‌های مردم در آن روزگار به دست می‌دهد، گویای ذوق ادبی، خلاقیت و پیچیدگی رفتار ایرانیانی است که در گذشته برای هر کار خویش، منطق و استدلالی هرچند کوچک یا ساده‌انگارانه داشته‌اند... لقب‌ها و لقب‌گذاری‌ها بر همه افراد جامعه اینگونه بوده است. به تماشا و بازخوانی روایتی جذاب از عبدالله مستوفی درباره لقب‌ها می‌نشینیم.