اخبار

علی اصغر شاهزیدی روز سه شنبه در مراسم سی و هفتمین سالگرد درگذشت استاد جلال تاج اصفهانی که در جوار آرامگاه او در تخت پولاد اصفهان برگزار شد، افزود: این هنرمند فقید از جمله هنرمندانی است که نه تنها در هنر موسیقی و آواز به عالی ترین سطح رسید، بلکه در زندگی خود همواره به برخورداری از اخلاق نیکو نیز معروف بود.

موسیقی همواره از جمله موضوعات مبهم فقهی بوده است. با توجه به تغییر در رویکرد موسیقی و ذائقه هنری جامعه از سویی و تاثیر عنصر زمان، مکان و عرف در صدور احکام فقهی آیا همچنان می‌توان بر دیدگاه‌های امتناعی مبنی بر حرمت موسیقی قائل بود؟

آیین در فرهنگ لغت به رسم، عادت، سنت، مذهب، کیش و... معنا شده است؛ اما موسیقی چیست؟ موسیقی هر صدایی است که انسان در تولید آن نقش دارد و قواعد فیزیک صوت را بر آن سوار می‌کند تا ما از آن احساسی خارج از چارچوب طبیعت داشته باشیم. این تعریفی همه‌فهم برای موسیقی محسوب می‌شود؛ اگرچه تعریف‌های مختلفی می‌توانیم برای آن داشته باشیم.

موسیقی ایران روزگار پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است؛ از سویی دوره‌هایی پربار داشته و پرشمار نغمه‌ها سرداده شده و گاه سازها را محکوم به سکوت کرده‌اند. اما در تمام این دوره‌ها هنرمندانی بوده‌اند که با چنگ و دندان رشته موسیقی را به دست گرفتند تا تار و پود آن ازهم نپاشد. اندک هستند افرادی که همواره پای موسیقی بایستند و در دفاع از آن، به آب و آتش بزنند.

آیین‌های محرم یکی از گسترده‌ترین آیین‌ها در فرهنگ ایرانی است که به دلیل فراگیری و پیوند با فرهنگ ملی و قومی دارای نمودهای مختلفی شده است و از طریق همین نمودها و نشانه‌ها می‌توان برخی از ویژگی‌های فرهنگی ملی و یا قومی را بازشناخت. از جمله این ویژگی‌ها شاخص‌ها و کارکردهای هنرهای بومی است، آیین‌های محرم یکی از محمل‌ها برای بروز هنرهای بومی بوده است.

حسام‌الدین سراج موسیقی و معماری را به‌طور تخصصی دنبال می‌کند. کارشناسی ارشد معماری و دکترای پژوهش هنر دارد و در زمینه موسیقی سرپرست گروه ایرانی «بیدل»، خواننده، نوازنده سه‌تار وسنتور است. او تاکنون 29 آلبوم موسیقی منتشر کرده و جدیدترین آلبوم‌اش قرار است در سال‌جاری منتشر شود. با او می‌توان درباره موسیقی، معماری و پژوهش نظری در هنرهای مختلف به گفت‌وگو نشست. نسبت موسیقی و معماری در کار او با گریزی به کارنامه هنری این هنرمند چندوجهی موضوع صحبت ما قرار گرفت.

گیلان سرزمین فرهنگ است و خنیا یا موسیقی همچون هیرکانیان هزاران ساله اش در فرهنگ این سرزمین ریشه دوانده، اما در هجوم زمان سازهایی اصیل چون سرنا رو به خاموشی گذارده و کرنا نیز تنها به ساز آئینی بدل گشته که به مزاج اجتماع امروز درست نمی سازد. نوازش سازها در گیلان از کهن ترین دوران ها معمول بوده است؛ مگر می شود کسی در اردیبهشت ماه گیلان از بوی خوش گل های وحشی کوهسارها به وجد و سماع نیاید و نیایش و سپاس خود را به شکل ترنم ترانه های دلنشین بجای نیاورد؟

پاسخ دادن به این پرسش که از چه روزگاری بشر موسیقی را به عنوان یک پدیده هنری شناخته و به آوازخوانی و نوازندگی پرداخته است کاریست بس دشوار زیرا به سبب عدم دسترسی به برگه هائی معتبر و قابل استناد هرگونه ابراز نظری جز اینکه متکی به گمان خود باشد به نحوی دیگر میسر نیست.

پاسداری و گرامیداشت آداب و رسوم قدیمی ایران از جمله «عید نوروز» که پس از سپری شدن هزاران سال و پشت سر نهادن نشیب و فرازها همچنان به تازگی و اصالت، زیبائی و تابناکی در حوزه فرهنگ ایرانی برگزار می شود یکی از مهم ترین عناصر وحدت آفرین و ایجاد کننده وفاق اجتماعی، همدلی و همسوئی تمام مردم ایران است.

وقتی صحبت از پژوهش و پژوهشگر در عرصه ی موسیقی به میان میآید دکتر ساسان فاطمی جزو نخستین کسانی است که نامش به ذهن میرسد. دکتر فاطمی تاریخ موسیقی غرب و ایران را به خوبی میشناسد و دکترای خود را در رشته ی اتنوموزیکولوژی (موسیقی شناسی قومی) از دانشگاه پاریس گرفته است. دکتر فاطمی درباره ی بازگشت به گذشته در موسیقی و سایر هنرها نظرات جالبی دارد و آنچه در پی میآید حاصل یک گفتگو و میزبانی پرمهر او در دانشکده ی موسیقی دانشگاه تهران است.