اخبار

صد و هفده سال از صدور فرمان مشروطیت در تاریخ 14 مرداد 1285 خورشیدی توسط مظفرالدین شاه قاجار، در نتیجه تكاپوها و تلاش‌های ایرانیان می‌گذرد. در این بازه زمانی همچنان درباره چیستی و چرایی مشروطه، علل وقوع آن و پیامدهایش حرف و حدیث هست.

وقوع نهضت مشروطیت و تاسیس نخستین نهادهای سیاسی و اداری و فرهنگی به تاسی از مقتضیات عصر جدید، عاملان هنر موسیقی همیشه حیاتی منزوی و محتاط و دور از درگیری با محیط را پیشه خود کرده بودند و عموم مردم از اشرافیت تا رعیت، میانه‌ای جدی با هنر و به ویژه موسیقی نداشتند، با این وجود نمی‌توان تاثیر ناخودآگاه و متقابل این دو را بر یکدیگر، نابوده انگاشت.

داریوش رحمانیان، استاد تاریخ دانشگاه تهران می‌گوید: وقتی ما ایرانیان تجربه دویست سال تاریخ نوخواهی را مرور می‌کنیم ناخودآگاه با خودمان می‌گوییم ما که ایرانی هستیم و نخستین ملت آسیایی مسلمان بودیم که انقلاب برپا کردیم با یک خیزش ملی مردمی اصیل یک نظام کهن استبدادی را فرو کشیدیم و نظام مشروطه برپا کردیم.

علیرضا ملائی‌توانی، پژوهشگر تاریخ گفت: به نظرم آنچه امروز سلطنت‌طلبان درصدد احیای مشروطه سلطنتی هستند، ناشی از نفهمیدن تاریخ ایران و در واقع عدم درک مساله‌های تاریخ ماست و بسیاری از کسانی که چنین شعاری می‌دهند به گمانم امروز دچار این مشکل تاریخ هستند و از زمانه و روزگار خودشان عقبند و در یک ناهمزمانی و روان‌پریشی تاریخی زندگی می‌کنند و یک فکر مرده را امروز پرورش می‌دهند.

آنچه در زمان مشروطه مطرح شد و بهتر است بگوییم زنان مطرح کردند و حق و اجازه داشتند مطرح کنند، حق تحصیل بود که هنوز هم با وجود این اتفاق‌ها، مخالفینی داشت. بااین‌همه، این امر دیگر امری برگشت‌ناپذیر بود.

تنها اندکی پس از صدور فرمان مشروطه در ایران به دست مظفرالدین‌شاه قاجار در چهاردهم مرداد سال ۱۲۸۵ خورشیدی، اگر تازه‌واردی به شهر بادکوبه می‌آمد، از دیدن سر‌و‌صدای توفنده‌ای که این رخداد در سراسر سرزمین‌های قفقاز روسیه با خود به همراه آورده و سپس آن را مانند بارانی از بیم و امید بر سر و روی این شهر فرو‌ریخته بود، بی‌اندازه شگفت‌زده می‌شد.

در ماجرای فتح تهران، انقلاب و استبداد رودرروی یکدیگر ایستادند و تصمیم‌گیری درباره آینده ایران را به میدان جنگ سپردند. جنگی که با پیروزی قطعی هواداران مشروطیت به پایان رسید و به دوره موسوم به استبداد صغیر پایان داد.

سمیه سادات شفیعی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: مشروطه به عنوان یک بزنگاه تاریخی که وجه بسیار بارزی در صورت‌بندی آرمان‌ها، ایده‌ها، تفکر، اندیشه و پروژه انسان ایرانی دارد، صرفا با رویدادها شناخته می‌شود و وقایع مختلفی که در آن رخ داده است، اما مهم‌تر از آن به نظرم توجه به صورت‌بندی‌های مختلفی است که از نیازها، آرمان‌ها و انگیزه‌های انسان ایرانی در آن دوره اتفاق افتاده است و این صورت‌بندی‌ها در نشریات زنانه خودش را به بهترین شکل ممکن نشان می‌دهد.

مسعود کوهستانی‌نژاد گفت: در باکو با لیاخوف مصاحبه می‌شود و درباره ماجرای فتح تهران از او سوال می‌کنند. او می‌گوید در منجیل نیروهایمان را جلوی سپهدار اعظم و قوای مشروطه‌خواهان چیده بودیم تا مانع از ورود آنها به تهران شویم. نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد که نیروها شبانه عقب کشیدند و راه را برای فتح تهران باز کردند!

حسن حضرتی با اشاره به این‌که اسناد کتاب «مشروطه ایران به روایت عثمانی» نشان‌دهنده سیاست‌ها و رویکرد دولت عثمانی به تحولات مشروطه ایران است، گفت: این اسناد به خوبی نشان می‌دهد که رویکرد عثمانی نسبت به مشروطه ایرانی چیست. درباره کلیت موضوع می‌توان گفت موضع دولت عثمانی درباره مشروطه ما موضع پیچیده‌ای است که بسیاری از پژوهشگران به آن توجه نکرده‌اند.