کتابدارِ ایران‌شناس / سید صادق سجادی

1394/11/4 ۰۷:۴۵

یک سال از درگذشت «کیکاووس جهانداری» گذشت شخصیت علمی و پژوهشی «کیکاووس جهانداری» از دو جنبه قابل بررسی است؛ نخست آنکه او سال‌های مدید رئیس کتابخانه مجلس سنا و بخش اعظم فعالیتش معطوف به شناسایی تحقیقات غیرایرانی درباره ایران و اسلام بود. او توانست در 11 سال ریاست آن نهاد، تعداد قابل توجهی از نشریات ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی درجه اول را به آن کتابخانه آورد و همچنین آثار محققان غیرایرانی را جمع و گنجینه گرانبهایی را فراهم کرد.

یک سال از درگذشت «کیکاووس جهانداری» گذشت
شخصیت علمی و پژوهشی «کیکاووس جهانداری» از دو جنبه قابل بررسی است؛ نخست آنکه او سال‌های مدید رئیس کتابخانه مجلس سنا و بخش اعظم فعالیتش معطوف به شناسایی تحقیقات غیرایرانی درباره ایران و اسلام بود. او توانست در 11 سال ریاست آن نهاد، تعداد قابل توجهی از نشریات ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی درجه اول را به آن کتابخانه آورد و همچنین آثار محققان غیرایرانی را جمع و گنجینه گرانبهایی را فراهم کرد. افزون بر این، خدمات او به عنوان یکی از قدیم‌ترین دانش آموختگان کتابداری جدید در ایران، در مدیریت کتابخانه نسبت به محققان و مراجعان قابل توجه بود و حتی از بسیاری شنیدم که بر این وجه جهانداری، تأکید کرده به نحوی که موجب اعجاب آنها می‌شد. اگر منبعی مورد نیاز پژوهشگر بود و در کتابخانه وجود نداشت، می‌کوشید آن را به دست آورده و در اختیار گذارد. ترتیبی اتخاذ کرده بود تا مدت زمان امانت کتاب برای محققان بیشتر از معمول باشد و البته فضای فیزیکی گسترده‌تری برای کار آنان برقرار باشد. البته متأسفانه پس از رفتن ایشان از آنجا و بویژه پس از انقلاب، آن ارتباط منقطع شد. زیرا همان‌طور که پیشتر اشاره شد ایشان مجلات خارجی زیادی را مشترک شده بود که به نام، به طور مستمر ارسال می‌شد. این خلل تا قریب به 20 سال بعد ادامه یافت و حتی اکنون هم، آن منابع افزایش چندانی نیافته‌اند که لزوم توجه مسئولان را می‌طلبد.
وهله دیگر، آثاری هستند که به فارسی برگردانده است و از بهترین آثار ترجمه شده از زبان آلمانی است که نشان از فهم ادبی، تاریخی و حتی مردم‌شناسی او دارد. «گرگ بیابان» از هرمان هسه و «قطار بموقع رسید» و «بیلیارد در ساعت نه و نیم» از هاینریش بُل در شمار آثار ادبی و «شاه اسماعیل دوم صفوی» از والتر هینتس، «شاه اسماعیل دوم صفوی» از پاول شوارتس، «جهان‌های گمشده» از تری وایت، «مبانی تاریخ ساسانیان» از کلاوس شیپمان، «درباره شاهنشاهی ایران» از انگلبرت کمپفر در کنار سفرنامه‌ها و خاطرات چهره‌هایی چون یاکوب ادوارد پولاک، ویپرت فون بلوشر، اسکارفون نیدرمایر و انگلبرت کمپفر در شمار آثار تاریخی‌ای است که او به فارسی ترجمه کرده است.
پس از انقلاب اما، بسیاری از اهل تحقیق که بازنشسته شدند به دایرئ المعارف بزرگ اسلامی آمدند و کیکاووس جهانداری نیز در شمار آنان بود. ایشان از همان نخستین سال تأسیس، به عنوان مدیر بخش منابع خارجی تجربیات خود را در زمینه منابع غیرفارسی در حوزه اسلام و ایران در اختیار گذاشت و تا 4 سال پیش که بیماری‌اش شدت یافت، به شکل مستمر و موظف در آن نهاد، حاضر می‌شد. جالب آنکه حتی بسیاری از ناشران مطرح اروپا، همچنان به نام استاد، فهرست منشورات تازه خود را ارسال می‌کردند که این مهم، نشان از برجسته بودن آن شخصیت علمی داشت. تسلط او بر کتاب‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی، خیلی از اوقات گره‌گشای دیگر استادان می‌شد.
اگر اغراق نباشد، در زندگی‌ام کمتر کسی را یافته‌ام که به تمام معنا خلیق، شریف و نجیب باشد اما کیکاووس جهانداری بدون شک، متصف به این صفات بود. به کسی نسبت ناروا نمی‌داد و با کمال احترام نسبت به همه سخن می‌گفت. او یک کتابدارِ ایران‌شناس واقعی بود.
منبع: روزنامه ایران