1403/1/27 ۱۱:۴۷
كتابشناسى، بهترين، آسانترين و زودترين راه براى رسيدن به منابع نوشته شده و آگاهىها دربارۀ هر موضوع است، يكى از انواع خوب كتابشناسى، كتابشناسى پديدآور بوده كه ويژۀ نويسندگان و اهل قلم است.
دكتر محمّدعلی اسلامی ندوشن (۳ شهریور 1303 ش/ 6 اردیبهشت 1401) به عنوان برجستهترين چهرۀ ادبى، فرهنگى و اجتماعى معاصر، با چاپ آثار و گفتارهای زنده و پويا حقّ بزرگى بر گردن پژوهشگران تاريخ ادب و فرهنگ ايران دارد و بی‌گمان باید در گفتاری دیگر در این مجموعه دربارۀ زندگی، آثار و نقش وی در شکوفایی، باروری و بالندگی جامعه، فرهنگ و ادب ایرانی و فارسی سخن گفته شود.
دکتر اسلامی ندوشن، نویسنده، مترجم و شاعر معاصر دارای آثاری در حوزۀ نظم و نثر است و ترجمه‌های او که بیشتر از زبان های فرانسوی و انگلیسی برگردانده شده است، می‌توان به چهار گروه عمدۀ؛ مقاله، شعر؛ داستان ، نمایشنامه و اجتماعی تقسیم کرد.
در زمینۀ مقاله می توان به ترجمۀ گفتارهای جواهر لعل نهرو با عنوان: « زندگی و مرگ گاندی» ، «یک محاکمۀ بزرگ» (شرح زندگی ژیور دانو برونو) از کولسون ترنبل، «درس وحشت انگیز یک جزیره» از ژاک دور، «منظره ها» از والری لاربو اشاره کرد.
در حوزۀ شعر، آثار چندی وجود دارد، ازجمله اشعاری که از سخنوران نامی انگلیس و فرانسه و آمریکا مانند: ویلیلم شکسپیر ، رودیارد کیپلینگ، ، شارل بودلر، پل ورلن ژاک پرور ، پاتریشیا گیلرمز، ادگار آلن پو و والت ویتمن ترجمه کرده و نیز دو کتاب «گزیدۀ اشعار لانگ فلو» ، شاعر اخلاق‌گرای و محبوب آمریکایی و «برگزیدۀ گل‌های بدی» اثر شاعر معروف فرانسوی شارل بودلر قرار دارد.
و در حوزه داستان، کتاب «شور زندگی» اثر ایروینگ استون دیده می‌شود.
در حوزۀ نمایشنامه می توان به ترجمۀ قطعاتی از هملت ، مکبث، رومئو و ژولیت همگی از ویلیام شکسپیر، پرومتئوس بندی از آسخیلوس اشاره کرد و نیز ترجمۀ کتاب «تراژدی آنتونیوس و کلئوپاترا» اثر ویلیام شکسپیر .
دکتر اسلامی ندوشن همچنین نظارت بر ترجمۀ فارسی دورۀ 12 جلدی «تاریخ بزرگ جهان» (Historia universal daimon)، نوشتۀ ک‍ارل گ‍وس‍ت‍او گ‍ری‍م‍ب‍رگ ( ۱۸۷۵-۱۹۴۱م)، رگنار سونستروم (۱۹۰۴ - ۱۹۵۴م ) و ژرژ.ه.دومن ؛ ترجمۀ سید ضیاالدین دهشیری، اسماعیل دولتشاهی، غلامرضا سمیعی، سیروس ذکاء، عبدالرّضا هوشنگ مهدوی و هوشنگ امیرمکری را که از سوی انتشارات یزدان در سال های 1369تا 1371ش چاپ‌شده، برعهده داشته است.
البته برخی کتاب های او مانند: نمایش نامۀ «ابر زمانه و ابر زلف» به‌وسیلۀ دکتر ابراهیم الدّسوقی شتا به زبان عربی و به وسیلۀ دکتر ردولف گلپکه به آلمانی ترجمه‌شده است. نیز «ایران چه حرفی برای گفتن دارد؟ » در سال 1386 با ترجمۀ زینه جانداسووا، از سوی انتشارات بین‌المللی الهدی به زبان روسی چاپ شده است. هم چنین داستان «افسانه و افسون» که با نام مستعار «م. دیده‌ور» چاپ کرده بود به وسیلۀ دکتر دانیل ساموئلوویچ (سمیونوویچ) کمیساروف ایرانشناسی روسی به زبان روسی، به‌وسیلۀ شاراشنیدزه به زبان گرجی و به‌وسیلۀ ویلینوس به زبان لیتوانی چاپ‌شده است. نیز کتاب « در کشور شوراها» به وسیلۀ دکتر یونس جعفری به زبان اردو ترجمه‌شده است. هم چنین ترجمۀ فرانسوی کتاب «زندگی و مرگِ پهلوانان در شاهنامه» به سال 1972 در دستور کار سازمان فرهنگی یونسکو بود. نیز کتاب «فرهنگ و شبه فرهنگ»، به وسیلۀ دکتر ابراهیم الدّسوقی شتا به زبان عربی ترجمه شده است.
همچنین نخستین شعرهای نو وی، زیر نظر خانلری در مجلۀ سخن سال‌های ۱۳۲۵ و ۱۳۲۶ چاپ شد و او را به‌عنوان شاعر به جامعۀ ادبی دهه‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ معرفی کرد. در آن زمان او جوان‌ترین همکار مجلۀ سخن بود . این چند شعر، بی‌درنگ به بسیاری از نشریه‌ها، تذکره‌ها و مجموعه‌های ادبی راه یافت و حتی به وسیلۀ آرتور جان آربری (متولد ۱۹۰۵ - درگذشتهٔ ۱۹۶۹م) و دیگران به انگلیسی و فرانسه ترجمه شد.
در زیر فهرست ترجمه های دکتر اسلامی ندوشن بر پایۀ رویت آثار او درج می شود:
***
آنتونیوس و کلئوپاترا: ویلیام شکسپیر، ترجمه: م.ع. اسلامی، تهران: یزدان، چاپ دوم، 1376، رقعی، 321 ص.
(یکی از نمایش‌نامه‌های غم‌انگیز تاریخی و بزرگ شکسپیر (زادۀ ۱۵۶۴ – درگذشته ۱۶۱۶م) شاعر و نمایشنامه‌نویس و بازیگر تئاتر انگلیسی و به عبارتی شاعرانه‌ترین اثر او دربارۀ جنگ‌های داخلی روم باستان)
ارمغان ایرانی: ترجمه از انگلیسی: مهدی افشار، ترجمه از فرانسوی: مهران دخت ملک، تهران: نغمۀ زندگی، 1386-1385، 2 ج، 340 + 280 ص. (دوزبانه)
(مجموعۀ گفتارها و سخنرانی‌های ایراد شدۀ م.ع. اسلامی ندوشن در موضوع‌های گوناگون به زبان‌های فرانسه و انگلیسی در همایش های گوناگون در کشورهای جهان)
ایران، لوک پیر: تهران: پرواز، 1370، رقعی، 167 ص.
(به همراه ترجمۀ نمایشنامۀ «ایرانیان» اثر آسخیلوس «آشیل» (زادۀ 525 ق. م). دربارۀ جنگ‌های ایران و یونان در زمان هخامنشیان. بنگرید: ایران و یونان)
ایران و یونان در بستر باستان....: تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم، 1399، رقعی، 328 ص.
(دربردارندۀ دو کتاب «ایران، لوک پیر»، دربارۀ ایران کهن و ترجمۀ نمایش «ایرانیان»، اثر آسخیلوس، دربارۀ تراژدی جنگ ایران و یونان و در سرانجام، برابری «ایلیاد» هومر، شاعر و داستانسرای یونانی پیش از میلاد و «شاهنامۀ» ابوالقاسم فردوسی)
ایرانیان ایران، لوک پیر.
بهترین اشعار هِنری لانگ فلّو گزیدۀ اشعار هنری لانگ فلّو.
پیروزی آیندۀ دمکراسی....؛ توماس مان، ترجمه و مؤخّره: م. ع. اسلامی، تهران: شرکت سهامی انتشار، [چاپ پنجم]، 1398، رقعی، 174 ص.
(پیش‌تر پایان‌نامۀ کارشناسی نویسنده در دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران، در سال 1328 بوده. موضوع، تحلیل فلسفی از نظام دمکراسی در برابر چیرگی نازیسم هیتلری اثر مان (زادۀ ۶ ژوئن ۱۸۷۵ در لوبک – درگذشتۀ ۱۲ اوت ۱۹۵۵ در زوریخ) نویسنده آلمانی . همراه با مبادی حقوق انسانی از اسلامی ندوشن)
جهاد در اروپا: دوایت. دیوید آیزنهاور، ترجمۀ: م. ع. اسلامی، تهران: کیهان و فرانکلین، 1335، وزیری، 308 ص.
(خاطرات ژنرال دوایت آیزنهاور (زادۀ ۱۴ اکتبر ۱۸۹۰ – درگذشته ۲۸ مارس ۱۹۶۹م) سیاستمدار و سی و چهارمین رئیس جمهور آمریکا و فرماندۀ عالی متفقین در جنگ دوم جهانی )
شور زندگی ...: ایروینگ استون، ترجمه: م.ع اسلامی، تهران: یزدان، چاپ بیستم، 1397، رقعی، 506 ص، مصوّر.
(چاپ نخست این کتاب در سال 1338 با نام: «سوز زندگی» بوده گزارشی خواندنی است از زندگی ونسان ون گوگ، نگارگر سرشناس هلندی ( 1853-1890 م))
عمر خیّام: هارولد آلبرت لمب، ترجمه: ماندا [م. ع. اسلامی]، تهران: امیرکبیر؛ فرانکلین، 1336، رقعی، 264 ص.
(شرح‌حال حکیم غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم عمرخیّام نیشابوری (۴۴۰ – ۵۱۷ ق) ، ریاضی دان و سخنور نامی ایران اثر هارولد لمب (زادهٔ ۱ سپتامبر ۱۸۹۲ – درگذشتهٔ ۹ آوریل ۱۹۶۲) تاریخ‌دان، رمان نویس، داستان کوتاه‌نویس و فیلم نامه نویس . ترجمه با نام مستعار «ماندا» است)
کشور هند و کامن ولث، پایان‌نامۀ دکترای دانشکدۀ حقوق پاریس به راهنمایی خانم دکتر باستی، در 1954 م (به زبان فرانسه).
گزیدۀ اشعار هنری لانگ فلّو؛ ترجمه: م. ع. اسلامی، تهران: مروارید (مجموعۀ شعر جهان؛ ۲)، چاپ چهارم، 1386، رقعی، 201 ص، مصوّر. (دوزبانه)
(برگزیدۀ اشعار هنری وادزورث لانگ فلّو(زادۀ ۲۷ فوریهٔ ۱۸۰۷ ·درگذشتۀ ۲۴ مارس ۱۸۸۲) ، شاعر اخلاق‌گرای آمریکایی در سدۀ 19 م.چاپ نخست با عنوان «بهترین اشعار هنری لان‍گ‌ف‍ل‍و» از سوی انتشارات سخن در سال ۱۳۳۷ م‍ن‍ت‍ش‍ر شده است.)
ملال پاریس و برگزیده‌ای از گُل‌های بدی: شارل پیر بودلر؛ ترجمۀ م.ع. اسلامی، تهران: فرهنگ جاوید، چاپ سوم این ناشر، 1397، رقعی، 322 ص، مصوّر.
(برگزیده‌ای از شعر و نثر بودلر (زادۀ ۹ آوریل ۱۸۲۱–۳۱ درگذشتۀ اوت ۱۸۶۷) شاعر نوپرداز و نویسندهٔ فرانسوی در سدۀ 19 میلادی)
نوشته‌های بی‌سرنوشت؛ تهران: یزدا، چاپ چهارم، 1388، وزیری، 336 ص.
(آمیزه‌ای از نوشته‌ها گفتارها و ترجمه‌های گوناگون در زمینۀ فرهنگ، ادب، تاریخ و یاد بزرگان که پیش تر در مجله های یغما و غیره چاپ شده بود. از ص 201تا 335 ترجمه های اوست.)
کتابنامه
اسلامی ندوشن، محمّدعلی:
روزها (سرگذشت)، تهران: یزدان، چاپ پنجم، 1396، ج 3.
---------------------:
گفته‌ها و ناگفته‌ها، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم، 1399.
-------------------:
نوشته‌های بی‌سرنوشت؛ تهران: یزدا، چاپ چهارم، 1388.
خلخالی، عبدالحميد [ عبدالغفّار طهوری و مهدی آذر يزی]:
تذكرۀ شعرای معاصر ايران، تهران: 1337، ج 2.
مسرّت، حسین:
« اسلامی ندوشن»، در دانشنامۀ ایران، زیر نظر: کاظم موسوی بجنوردی، تهران: مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، 1389، ج3: 731-728.
------------------:
«كتابشناسی توصيفی آثار دكتر اسلامی ندوشن»، در کتاب مردی که ایران را از یاد نبرده است، جشن نامۀ دکتر محمّدعلی اسلامی ندوشن: محمّدجواد حق شناس، تهران: بامداد نو (دفترهای تهران،6)، 1399: 45-54.
وزیری، سعید:
«اسلامی ندوشن»، فرهنگ ناموران معاصر ایران، ج ۲، زیر نظر شورای عالی فرهنگ ناموران، تهران، 1384.
منبع: فصل نامه مترجم، ش 84(بهار 1403): 27-29.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید