1397/3/12 ۰۸:۲۷
هفتمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی نمایشگاه بین‌المللی قرآن با عنوان «بازاندیشی در اعجاز و تحدی قرآن» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، محمدکاظم شاکر، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و سیدهدایت جلیلی، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی در نمایشگاه بین‌المللی قرآن برگزار شد.
در آغاز این نشست حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد با بیان اینکه همه می‌دانیم که باب تحدی را خود قرآن باز کرده است و در آیاتی که در سور مکی و یک سوره مدنی وجود دارد، زمینه تحدی شکل گرفته است، گفت: اگر سیر تحدی را در نظر بگیریم متوجه می‌شویم که در اوایل ما جز تحدی به متن به معنای بیان، چینش و سخن نداشته‌ایم و در ادامه مباحثی مانند ترجمه‌ناپذیری قرآن، ادامه اخبار از غیب و در ادامه اخبار از گذشته نیز وارد این حوزه شده است. مهم‌ترین بحث در اعجاز قرآن اعجاز ادبی است و در کنار آن بحث اعجاز تاریخی نیز می‌تواند مهم باشد.
در ادامه این نشست شاکر در بخش نخست طرح بحث خود، گفت: بحث اعجاز بحثی قرآنی نبوده و تا قرن سوم هجری قمری حتی بحثی اسلامی هم نبوده است. در یهودیت و مسیحیت اعجاز به معنای کار خارق‌العاده‌ای گرفته شده است که کسی نمی‌تواند با آن معارضه کند. آنچه ما در قرآن راجع به انبیا داریم این است که پیامبر باید دلیلی بیاورد تا مخاطب قانع شود که او پیامبر است. در این جا لازم نیست که کار‌های خارق‌العاده‌ای انجام شود. پیامبر(ص) می‌خواهد ثابت کند که پیامبر(ص) است و بعد مردم به دنبال او راه بیفتند و به آموزه‌های وحیانی او عمل کنند.
شاکر در خصوص اعجاز علمی گفت: میان اعجاز علمی و تفسیر اعجاز علمی یعنی به صراحت قانونی در قرآن بیان شود و بعد همان موقع هم برای افراد روشن باشد و بپذیرند که ایشان پیامبر است، اگر چنین قانونی باشد، معجزه علمی خواهد بود و چنین نمونه‌ای در قرآن وجود ندارد و برای مثال به صراحت از قانون جاذبه سخن به میان نیامده است. بر اساس آیات قرآن همه پیامبران به همراه بینات آمده‌اند و بینات یعنی اموری که برای مخاطب روشن است و با بینه است که هر حجیت نبوت را می‌توان ملاحظه کرد. باید توجه داشت که بینات اعم از آن هستند که خارق‌العاده باشند و یا نباشند. من قبول دارم که برخی از بینات خارق‌العاده بوده است، اما لزومی ندارد که پیامبر با امری خارق‌العاده پیامبری خود را ثابت کند.
جلیلی به عنوان سومین سخنران این نشست در آغاز سخنانش گفت: در گفتمان پسا قرآنی به علت غلبه گفتمان کلامی سیطره گفتمان معجزه بودن قرآن را شاهد هستیم. ما امروز جرأت نمی‌کنیم بگوییم آیه در قرآن و باید بگوییم معجزه در قرآن. ما از زاویه کلامی به آیه معجزه می‌گوییم. باید توجه داشت که بین رخداد و تببین رخداد فاصله وجود دارد ودر گفتمان قرآنی برای یک حادثه، آیه بیان شده و علم کلام آن را معجزه خوانده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه اعتقاد به تحدی لزوماً یگانه تفسیر از این آیات نیست، گفت: با توجه به اینکه آیات تحدی نتیجه را از پیش اعلام کرده است، فضا برای تحدی وجود ندارد. مفاد آیات موسوم به تحدی از نتیجه پیشینی خبر می‌دهد. به نظر می‌رسد کارکرد این آیات تقویت دل‌های مؤمنان و اسکات خصم باشد. در خصوص معجزات می‌توان به این اشعار از مولانا نیز توجه داشت «موجب ایمان نباشد معجزات/ بوی جنسیت کند جذب صفات/ معجزات از بهر قهر دشمنست/ بوی جنسیت پی دل بردنست».
مسئولیت‌پذیری مهم‌ترین محور اخلاقی قرآن است
هشتمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی نمایشگاه بین‌المللی قرآن با عنوان «نگاه اخلاقی به قرآن؛ آموزه‌ها و مسائل» با سخنرانی محسن جوادی، عضو هیأت علمی دانشگاه قم و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن اسلامی، عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در نمایشگاه بین‌المللی قرآن برگزار شد. پیش از برگزاری نشست مهدی محسنیان‌راد، استاد برجسته علم ارتباطات و شاگردان پروفسور کاظم معتمدنژاد پدر علوم ارتباطات ایران و نگارنده کتاب «هنجارها در سه کتاب مقدس» توضیحاتی در خصوص اثر خود ارائه داد.
محسن جوادی به عنوان سخنران اول نشست در بخشی از سخنان خود گفت: بحث نگاه اخلاقی به قرآن را دو نوع می‌توان پیش برد. یک نوع از پژوهش‌ها در این زمینه درجه اول بوده و به خود راهنمایی‌های اخلاقی مربوط می‌شود. فعالیت دومی که می‌توان انجام داد، درجه دوم است که در اینجا می‌توان نگاه قرآن به اخلاق را کاوید، در این مرحله نمی‌خواهیم از راهنمایی اخلاقی استفاده کنیم، بلکه می‌خواهیم در خصوص خود اخلاق در قرآن بررسی کنیم و در اینجا پرسیده می‌شود که معرفت اخلاقی در قرآن مأخوذ از متن و یا عقل است؟
جوادی به سخنان خود چنین ادامه داد که پار‌ه‌ای اوقات برخی از مباحث داستان نیست بلکه نکات اخلاقی زیادی وجود دارد، برای مثال می‌توان به آیه «إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ: واقعاً انسان دستخوش زیان است»(العصر، 2) اشاره کرد. از ابن‌عباس نقل است که در خصوص این آیه برای او این سؤال ایجاد شد که چرا انسان در خسر است و نه ضرر و بعد از لغت‌شناسان پرسیده است و گفته‌اند ضرر چیزی است که به خاطر گذشتن وقت ایجاد می‌شود اما سرمایه باقی می‌ماند، اما در خسران هم زمان و هم سرمایه از دست می‌رود، از این رو انسان اگر اخلاقی زندگی نکند، چیزی از خود انسان نمی‌ماند و این در حالی است که به نظر می‌رسد در ظاهر این آیات بحث اخلاقی مطرح نمی‌شود و بحث انسان‌شناسانه است.
دکتر اسلامی به عنوان سخنران بعدی این نشست در آغاز مطالب خود گفت: در سنت تفسیری ما مفسران از آغاز تا انجام قرآن را تفسیر می‌کردند و به تدریج تفسیر موضوعی قرآن شکل گرفت، نگاه‌هایی شکل گرفت که چگونه می‌توان به قرآن نگریست.
عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح کرد: قرآن در چند لایه در خصوص اخلاق سخن می‌گوید، اولین لایه تصریح به هنجارهای اخلاقی است. در سطح دیگر قرآن کریم خداوند به منش آدم‌هایی اشاره می‌کند که مقبول هستند، همچنین در سطحی دیگر آیاتی در خصوص علم‌النفس اخلاقی است. عمیق‌ترین سطح آموزه‌های اخلاقی در قرآن نکاتی است که در داستان‌های قرآنی پنهان شده است و باید به کشف آن‌ها پرداخت.
اسلامی افزود: اگر قرار باشد یکی از آموزهای اخلاقی قرآن برجسته شود، این آموزه مسئولیت‌پذیری است، از نظر قرآن هر یک از انسان‌ها مسئول هستند و به تفسیر برخی بر اساس آیه «ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ: به سبب آنچه دست‌هاى مردم فراهم آورده فساد در خشکى و دریا نمودار شده است تا [سزاى] بعضى از آنچه را که کردهاند به آنان بچشاند باشد که بازگردند» (الروم، 41) حتی همه مشکلات زیست محیطی زاده رفتار انسان است.
منبع: روزنامه ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید