مورخی نواندیش و مسئول / رحیم عبادی

1397/2/22 ۰۷:۵۵

تحولات یک سده اخیر نشان داد که اسلام درجوامع مختلف از دو نوع قرائت و توأم با عمل یا رفتار برخوردار بوده است از یک سو با قرائتی از دین، سعی برسازگاری نسبت دین با زندگی و توسعه و پیشرفت و آزادی در چهره اسلام رحمانی تجلی یافته است و ازسوی دیگر با قرائتی دیگر از اسلام، خشونت و افراطی گری، اسلام هراسی و نفرت و ناسازگاری دین با صلح، عدم همزیستی مسالمت‌آمیز وخشونت را میان پیروان ادیان الهی وحتی جوامع بشری ترویج کند و اسلام را که چهره رحمانی آن غالب است

یادی از استاد زنده یاد دکتر صادق آئینه وند

تحولات یک سده اخیر نشان داد که اسلام درجوامع مختلف از دو نوع قرائت و توأم با عمل یا رفتار برخوردار بوده است از یک سو با قرائتی از دین، سعی برسازگاری نسبت دین با زندگی و توسعه و پیشرفت و آزادی در چهره اسلام رحمانی تجلی یافته است و ازسوی دیگر با قرائتی دیگر از اسلام، خشونت و افراطی گری، اسلام هراسی و نفرت و ناسازگاری دین با صلح، عدم همزیستی مسالمت‌آمیز وخشونت را میان پیروان ادیان الهی وحتی جوامع بشری ترویج کند و اسلام را که چهره رحمانی آن غالب است با خشن‌ترین افکار و رفتار که تجلی آن افکار داعشی است به جامعه جهانی معرفی کند. انقلاب اسلامی ایران افتخار آن را دارد که تلاش کرده همیشه مدافع قرائتی از دین باشد که توأم با مشی اعتدالی چهره رحمانی از دین در جامعه وجهان ارائه شود گرچه این قرائت از دین همیشه مورد هجمه افراطیون جهان اسلام از قبیل وهابیون از یک سو و متحجرین درون جامعه ما ازسوی دیگر برخوردار بوده است، قرائتی که امروز بیش از همیشه جهان اسلام و ایران عزیز را تهدید می‌کند تا آنجا که امام خمینی(ره) بنیان‌گذار جمهوری اسلامی همیشه خطر متحجرین را بزرگترین خطر برای اسلام وجمهوری اسلامی می‌دانستند.یکی از شاخص‌های مهم این نوع قرائت‌ها نگاه آنها به زنان و جایگاه و نقش و مسئولیت آنها در جامعه است. زنان نیمی از جامعه بشری هستند که علی رغم همه نقش آفرینی‌ها اذعان خواهیم داشت که تاکنون حقوق آنها درزمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی اعتقادی بویژه درمشرق زمین مورد ظلم و بی مهری بسیاری ازسوی مکاتب، زمامداران و نحله‌های فکری قرارگرفته است و این مهم دردوران جاهلیت و قبل از ظهور دین مبین اسلام حکایت از ظلم مضاعف دارد اسلام عزیز با راهنمایی رسول خاتم(ص) تلاش فراوان کرد که زنان از حقوق متناسب برخوردارشوند اما رسومات جاهلی به مرور زمان برمتون دینی غلبه کرد واین بار به نام دین تلاش‌های فراوانی صورت گرفت که زنان درجوامع اسلامی به درون خانه‌ها برده شوند وازبسیاری از حقوق اجتماعی محروم شوند تا آنجا که در برخی از کشورهای اسلامی، صدور شناسنامه برای زنان یا اخذ گواهینامه توسط آنها یا مشارکت درامور سیاسی ازجمله حق انتخاب کردن یا انتخاب شدن و... محل تردید است. انقلاب اسلامی با قرائتی نوین از امورزنان تلاش کرد که حقوق زنان را به رسمیت بشناسد وآن‌ها را در همه عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی صاحب حق کند تا آن جا که به تعبیر رسای امام راحل «زنان باید درمقدرات اساسی کشور مداخله نمایند». این نوع قرائت از امورزنان موجب شد گفتمانی متفاوت از گفتمان رایج در میان اندیشمندان و مصلحان اجتماعی شکل بگیرد و شخصیت‌های مؤثری دراین زمینه گام‌های مهمی بردارند. استاد شهید مطهری، مرحوم دکترعلی شریعتی، استاد علامه طباطبایی درتفسیر المیزان، استاد جوادی آملی و... از جمله این نواندیشان دینی بوده‌اند.ازدیگر افراد مؤثری که با نگاهی چند وجهی تلاش کرد که چهره حقیقی امور زنان را بدرستی از تاریخ اسلام، ادبیات عرب و فارسی، و ازمتون قرآنی با تحقیق و پژوهش مداوم استحراج و تبیین کند استاد همیشه جاوید ما، «زنده یاد دکتر صادق آیینه وند» بوده است.شناخت ابعاد این اندیشه و استخراج مبانی و مستندات این نواندیشی و تبیین عالمانه، محققانه وبی طرفانه این یافته می‌تواند گفتمانی مناسب با مبانی و رویکردهای انقلاب اسلامی که همان اسلام رحمانی است درمیان نخبگان و گروه‌های مرجع عرضه کند و این نیاز مبرم و اساسی و اولویت دار جامعه ماست باید اذعان کرد که هنوز نگاه غالب درجامعه، نگاه درستی نسبت به امور و مسائل زنان براساس آموزه‌های دینی بویژه با قرائتی که امام(ره) وانقلاب اسلامی داشت نیست، هنوز در محافل اعتقادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، مدیریتی وحتی قضایی صداهای متفاوت و بعضاً متضاد با اندیشه‌های پیشگامان انقلاب شنیده می‌شود و درنتیجه آن یک فهم مشترک یا یک گفتمان غالب در جامعه کل بیان نمی‌گردد و جامعه بویژه زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت کشور را به ابهام و تردید و واکنش وا می‌دارد و بعضی به‌دلیل احساس تضییع حقوق موجب نگرانی یا تشویش خاطر را فراهم می‌آورد.شاید وقت آن رسیده باشد که محققان و اندیشمندانی که دغدغه این امور را دارند درکنار نهادهای مسئول و متولی همچون مراکز حوزوی و دانشگاهی و دولت (معاونت امورزنان و خانواده) و نهادهای غیردولتی از جمله مؤسسه مطالعات و تحقیقات مسائل زنان با تلاشی همه جانبه و گسترده، زمینه را برای تحقیقات و مطالعات همه جانبه و عمیق برای استخراج مبانی و اصول تفکر اسلام نسبت به امور زنان فراهم آورند و جامعه را برای شناخت بیشتر از قرائتی درست از مسائل زنان درجامعه قرن بیست ویکم آشنا کنند تا ضمن برطرف کردن ابهامات و پاک کردن غبارهایی که به نام دین نسبت به حقوق زنان تحمیل شده است نگاه متعالی اسلام عزیز را نسبت به جایگاه، منزلت وارزش‌هایی که خدای متعال به زنان برای ایفای مسئولیت‌های فردی و اجتماعی و الهی بیان می‌دارد پرداخته و جامعه را بیش از گذشته ضمن قدردان کردن آنها نسبت به زنان، راه پیشرفت و تعالی جامعه را که فقط با اتکاء به زنان میسور و مقدورخواهد بود مهیا کنند زیرا که از دامن زن، مرد به معراج خواهد رفت وهیچ توفیق دنیوی و اخروی نخواهد بود مگر اینکه پشتوانه آن زنان باشند.دکتر آیینه وند از معدود شخصیت‌های دانشگاهی است که توانست با بهره‌گیری از پشتوانه علمی و متدهای دانشگاهی، با مطالعات گسترده وعمیق درتاریخ اسلام ضمن کنار گذاشتن احادیث جعلی که به‌نام دین حقوق زنان را تضییع می‌کرد چهره واقعی زن را درتاریخ پرفراز و نشیب اسلامی استخراج و درقالب مقالات و کتب فراوانی به جامعه علاقه‌مند عرضه کند همچنین  تلاش ایشان برای آزاد‌سازی زنان از درون ادبیات متلاطم عرب وادبیات فارسی ستودنی است. اما آنچه به قلم این نگارنده مهم‌تر جلوه کرد تلاش ایشان برای نهاد‌سازی و ماندگاری اندیشه‌های درست اسلام نسبت به زنان درقالب تأسیس انجمن‌ها، مؤسسات مطالعات و تحقیقات امور زنان، تأسیس رشته مطالعات زنان و این اواخر تأسیس دانشگاه زنان و... بوده است براساس بررسی‌های انجام شده بیش از 30 نهاد درحوزه مطالعات زنان فعالیت دارند که همه این نهادها یا به صورت مستقیم یا غیر مستقیم توسط استاد دکتر صادق آیینه وند بنا نهاده شده است. روح آن بزرگ که مروج اسلام رحمانی بود شاد و راهش پررهرو باد.

منبع: روزنامه ایران