درونمایه اساطیر نوروز / ابوالقاسم اسماعیل پور

1396/12/27 ۱۱:۲۷

نخستین درونمایه ی اساطیری نوروز اسطوره ی باززایی، تجدید حیات یا بازآفرینی زمان است. مفهوم تجدید حیات در جشن های سال نو ایرانی، هندی و بین النهرینی نیز به چشم می خورد. این مفهوم به نوعی با اسطوره ی آفرینش کیهان و عناصر طبیعت گره می خورد و با مفهوم فرشکردی یا رستاخیزی ارتباط دارد.

چکیده: نخستین درونمایه ی اساطیری نوروز اسطوره ی باززایی، تجدید حیات یا بازآفرینی زمان است. مفهوم تجدید حیات در جشن های سال نو ایرانی، هندی و بین النهرینی نیز به چشم می خورد. این مفهوم به نوعی با اسطوره ی آفرینش کیهان و عناصر طبیعت گره می خورد و با مفهوم فرشکردی یا رستاخیزی ارتباط دارد. جمشید با شخصیت اسطوره ای چندگانه اش با نوروز پیوندی تنگاتنگ دارد. روایات گوناگونی پیرامون جمشید و نوروز در اوستا، متون پهلوی و فارسی وجود دارد که با بررسی آن ها می توان به پیشینه ی نوروز در هزاره ی نخست پ.م. و برگزاری آن در میان هند و ایرانیان پی برد. بازگشت فروهرها یا روان های درگذشتگان در آستانه ی نوروز و پیوند جشن فروردینگان و "نوروز بزرگ" از درونمایه های مهم آیین نوروزی است. جشن های شش گانه ی زرتشتی یا گاهانبارها و مهم ترین آن، جشن بهاری همسپت مئیذیه، نشان دهنده ی تداوم اعتقاد به آفرینش انسان در فرهنگ ایرانی است. اسطوره ی رپیتوین، ایزد نگهدارنده ی آب های زیرزمینی، و مفهوم رستاخیزی ان با نوروز پیوند دارد. روایت مربوط به دوازده ستون نگهدارنده ی جهان که بنا برآن، نیروهای اهریمنی در طول سال در حال جویدن و خرد کردن آن ها هستند و بازسازی ستون ها در طلیعه ی سال نو، از مضامین اساطیری نوروز است.

مطالعات ایران، 1382 پاییز شماره 4

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی