1396/11/11 ۰۹:۱۶
مرحوم دکتر حسن حبیبی، در سال ۱۳۱۶ در تهران زاده شد. در سال ۱۳۳۵ وارد دانشگاه شد و به طور همزمان در دو رشتۀ حقوق و ادبیات به تحصیل پرداخت. برای ادامۀ تحصیل به فرانسه رفت و دکتری حقوق از دانشگاه سوربن گرفت. دکتر حبیبی در بهمن‌ماه ۱۳۵۷ همراه با امام خمینی(ره) به وطن بازگشت.
به مناسبت پنجمین سالگرد درگذشت بنیانگذار بنیاد ایرانشناسی
از جمله فعالیت‌ها و مسئولیت‌های مهم وی می‌توان به عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، نمایندگی دوره اول مجلس شورای اسلامی، وزارت فرهنگ، علوم و وزارت دادگستری، عضویت در شورای نگهبان، عضویت در دیوان داوری (لاهه)، عضویت در کمیسیون ملی یونسکو، سه دوره معاونت اول ریاست‌جمهوری، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی و ریاست بنیاد ایرانشناسی اشاره کرد.
توجه به فرهنگ ایرانی ویژگی برجستۀ شخصیت دکتر حبیبی بود؛ دغدغه‌ای که هیچ‌گاه از آن دور نماند. او یکی از افراد مؤثر در سیاست‌های کلان علمی و فرهنگی و دست به قلم بود و دهها عنوان کتاب و مقاله حاصل زندگی ایشان در عرصۀ علم و دانش است. وی همچنین از اواسط دهه ۱۳۷۰ تمام توان و دل‌مشغولی خویش را متوجه تأسیس و پس از آن تا پایان عمر، اداره بنیاد ایرانشناسی کرد. برپایی این بنیاد امروز با داشتن بزرگترین کتابخانۀ تخصصی ایرانشناسی و پنج موزۀ دائمی،نتیجۀ اندیشه و تلاش آن مرحوم است که ازقضا در ۱۲بهمن ۱۳۹۱ درگذشت.
آثار علمی
به رغم فعالیت‌های سیاسی پیش از انقلاب و فعالیت‌های وقت‌گیر پس از انقلاب، خوشبختانه دکتر حبیبی توفیق فراوانی در تولید علم داشت و کارنامه او را در این زمینه باید به سه بخش تألیف، ترجمه، و طرح و مقدمه‌نویسی و تمهید و بررسی نهایی تقسیم کرد:
الف) تألیف:
ـ یک حرف از هزاران (۱۳۸۰)
ـ یک گام فراتر (۱۳۸۵)
ـ نمونه‌هایی از اصطلاحات معارف اسلامی به عربی و فارسی و معادل آنها در زبان فرانسه (۱۳۹۱)
ـ جامعه، فرهنگ، سیاست (۱۳۶۳)
ـ جامعه‌شناسی حقوقی(۱۳۸۷)
ـ بحثی در سیاست علمی کشور و جایگاه فرهنگستان‌ها به ویژه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (۱۳۸۵)
ـ حسب‌حال یک دانشجوی کهنسال (۱۳۷۶)
ـ در جستجوی ریشه‌ها (۱۳۷۳)
ـ سخن عشق (۱۳۷۶)
ـ طراحی مقدماتی برای ایرانشناسی نظام یافته (۱۳۸۹)
ب) ترجمه:
ـ هنر جنگ (۱۳۶۴)
ـ منطق حقوقی و انفورماتیک حقوقی (۱۳۷۳)
ـ اسلام و بحران عصر ما (کشف اسلام: ۱۳۷۱)
ـ اسلام و مسلمانان در روسیه (۱۳۵۷)
ـ جبرهای اجتماعی و اختیار یا آزادی انسان (۱۳۵۸)
ـ حقوق بین‌الملل عمومی (۱۳۸۲)
ـ خدا (۱۳۶۰)
ـ در آینه حقوق (۱۳۶۷)
ـ دو سرچشمۀ اخلاق و دین (۱۳۵۸)
ـ دیالکتیک، یا سیر جدالی و جامعه‌شناسی (۱۳۵۱)
ـ عهدین، قرآن و علم (۱۳۵۷)
ـ اخلاق نظری و علم آداب (۱۳۵۸)
ـ تقسیم کار اجتماعی (۱۳۵۹)
ـ درآمدی به جامعه‌شناسی حقوق (۱۳۵۲)
ـ دیالکتیک و روش‌شناسی (۱۳۵۲)
ـ افضل‌الجهاد (۱۳۵۶)
ج) طرح، مقدمه، تدوین و بررسی نهایی: یکی از کارهای مهم دکتر حبیبی تشویق و واداشتن افراد به پژوهش گروهی بود که محصول آن در بنیاد ایرانشناسی شایان ذکر است؛ از قبیل کتاب‌های مفصل زیر:
ـ مساجد دیرینه‌سال استان آذربایجان غربی (۱۳۹۲)
ـ بازار بزرگ تبریز و بازارچه‌های پیرامونی آن در دویست سال اخیر (۱۳۹۲)
ـ بازار یزد و بازارچه‌های پیرامونی آن در دویست سال اخیر (۱۳۹۱)
ـ مجموعه چندجلدی «شهرهای ایرانشهر»: (جلد اول: ۱۳۸۹)، (جلد دوم: ۱۳۹۰)، (جلد سوم: ۱۳۹۰)، (جلد چهارم: ۱۳۹۱)، (جلد پنجم: ۱۳۹۱)، (جلد ششم: ۱۳۹۲)
ـ مجموعه چندجلدی «سرگذشت تقسیمات کشوری ایران»: (جلد اول: آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، اردبیل و اصفهان: ۱۳۸۸)،(جلد دوم: ایلام، بوشهر، تهران، چهارمحال و بختیاری: ۱۳۸۸)، (جلد سوم: خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی و خوزستان: ۱۳۸۸)، (جلد چهارم: زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، فارس: ۱۳۹۰)، (جلد پنجم: قزوین، قم، کردستان،کرمان: ۱۳۹۰)، (جلد ششم: کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، گلستان، گیلان و لرستان: ۱۳۹۲)
ـ شماری از مقبره‌های استان سیستان و بلوچستان (۱۳۹۰)
ـ مجموعۀ عکسهای برگزیده نخستین جشنواره عکس بنیاد ایرانشناسی (۱۳۹۰)
ـ کتاب مساجد دیرینه‌سال استان تهران (تهران، دماوند، ری، شمیرانات، فیروزکوه و ورامین: ۱۳۹۰)
ـ کتاب وصف ایران و مناطق آن در برخی از نقشه‌های دورۀ اسلامی (۱۳۹۰)
ـ شماری از بقعه‌ها، مرقدها و مزارهای استان‌های تهران و البرز (۱۳۸۹)
ـ شماری از زیارتگاه‌های استان آذربایجان شرقی (۱۳۸۹)
ـ سرگذشت بازار بزرگ تهران، بازارها و بازارچه‌های پیرامونی آن در دویست سال اخیر (۱۳۸۹)
ـ ایران در کتاب نزهه‌المشتاق (۱۳۸۸)
ـ مساجد دیرینه‌سال تهران (۱۳۸۸)
ـ وقایع‌نگاری خلیج فارس؛ بخش تاریخ ایران(۱۳۸۸)
ـ وصف خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی (۱۳۸۶)
ـ امامزاده‌ها و تربت برخی از پاکان و نیکان (جلد اول: تهران، شمیرانات و شهرری: ۱۳۸۸)
ـ بررسی تاریخی، سیاسی و اجتماعی اسناد بندرعباس(۱۳۸۷)
ـ گزیده مقالات و اخبار روزنامه‌های مهم دربارۀ خلیج فارس (۱۳۸۷)
بنیاد ایرانشناسی و موزۀ امیرکبیر
دکتر حبیبی با وجود مشاغل متعدد و فعالیت‌های اجتماعی و نگارش، از اهمیت شناخت درست و علمی ایران غافل نبود و به همین جهت عمدۀ وقتش در سالهای پایانی عمر به پیگیری مباحث مرتبط با ایرانشناسی بود و برخی او را واضع نظریه «ایرانشناسی نظام‌یافته» و بنیانگذار مکتبی در این حوزه دانسته‌اند. تأسیس بنیاد ایرانشناسی با هدف ساماندهی فعالیت‌ها و گسترش آنها به منظور شناختن و شناساندن جلوه‌های تمدن و فرهنگ ایران اسلامی و تاریخ آن به سال ۱۳۷۶، در همین راستا بود. این مقصود برآورده نمی‌شود مگر با: تعیین قلمرو مطالعات ایرانشناسی و تدوین تعاریف و مفاهیم در هر دوره؛ تعیین اولویت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی؛ بررسی راههای مشارکتی و حمایتی در تحقیقات؛ گردآوری منابع، مراجع مدارک و بانک‌های اطلاعاتی؛ نقد و بررسی تحقیقات ایرانشناسی؛ وعرضه دستاوردهای مطالعاتی و تحقیقاتی ایرانشناسی.
از آنجا مرحوم دکتر حبیبی در اصل حقوقدان بود و با مباحث حقوقی آشنایی دیرینه و عمیق داشت، توانست با تعیین مرزها و تدوین اساسنامه بنیاد، کار را بر پایه‌های استواری بنیان نهد. یکی از امتیازات بنیاد این است که محدود به تهران نیست و شعبه‌های استانی آن باید هماهنگ در راستای اهداف کلی فعالیت بکنند و در حال حاضر در ۱۶ استان زیر شعبه دارد: آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، ایلام، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، سمنان، سیستان و بلوچستان، قزوین، کردستان، کرمان، کرمانشاه،کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، مرکزی، یزد. امید است به این ترتیب، آثار فراوان و درخشان تمدن و فرهنگ ایرانی در گسترۀ پهناور فلات ایران و تأثیرش در جای جای جهان به‌درستی و انصاف شناسایی و
شناسانده شود. گفتنی است که دکتر حبیبی در زمان حیاتش هدایای دریافتی از مقامات خارجی و داخلی را به همراه مجموعه‌ای از نسخ ارزشمند خطی و چاپ سنگی، تابلو فرشهای نفیس دستباف، تابلوهای نقاشی سبک قهوه‌خانه‌ای، ظروف قدیمی و… را با برپایی «موزه امیرکبیر»، به ملت ایران هدیه کرد.
منبع: روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید