طنز در شعر ناصر خسرو / علی اصغر باباصفری

1396/5/11 ۱۲:۴۵

تصویری که برای اولین بار از ناصرخسرو در ذهن خوانندۀ اشعار او نقش می بندد، بسیار عبوس و زاهدانه است، چنان که گویی وی تنها یک هدف را دنبال می کند و آن بیان مسایل دینی، اخلاقی و فلسفی با زبان خاص خود است، ولی در پشت این چهره، تصویر دیگری از وی وجود دارد، تصویر کسی که با وجود زبان به ظاهر خشک و خشن، از لطیفۀ «طنز» نیز بهره برده است.

تصویری که برای اولین بار از ناصرخسرو در ذهن خوانندۀ اشعار او نقش می بندد، بسیار عبوس و زاهدانه است، چنان که گویی وی تنها یک هدف را دنبال می کند و آن بیان مسایل دینی، اخلاقی و فلسفی با زبان خاص خود است، ولی در پشت این چهره، تصویر دیگری از وی وجود دارد، تصویر کسی که با وجود زبان به ظاهر خشک و خشن، از لطیفۀ «طنز» نیز بهره برده است. پیوستگی و انسجام قصاید او به حدی است که گویی مانند خطابه ای است که خطیبی توانا ایراد می کند؛ در عین حال، آن سخنران برای تفریح خاطر شنوندگان و اثربخشی بیشتر به کلام خود، مطالب طنز گونه را هم در سخن خویش می آورد. در اینمقاله چهار گروه عمده که از نظر بسامدی بیشترین میزان طنز در دیوان ناصرخسرو دربارۀ آنان به کار رفته است، ذکر شده اند که به ترتیب عبارتند از:

1- فقیهان و روحانیون؛ 2- تودۀ مردم؛ 3- قاضیان؛ 4- حاکمان جامعه؛ که ناصرخسرو تلاش کرده است به وسیلۀ طنز نیز انواع صفات و کارهای منفی را به مخالفان و دشمنان خود نسبت دهد.

دانشکده ادیبات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 1384، شماره 42 و 43

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی