1395/3/23 ۰۸:۲۰
در گذر تاریخ برخی رویدادهای خطیر گذشته از ایجاد تغییرات بنیانی در نظم و نسق جهانی، به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم اثرگذار برتفکرات سیاسی و اجتماعی جوامع وقت بوده است و جوامع مزبور با توجه به ضرورت همسویی با ارزش ها و مقتضیات روز بر آن می‌شوند از سویی در مقام بازنگری باورهای دیرینه درباره کیستی و چیستی خود برآمده و از سوی دیگر با اتخاذ تدابیر جدید ساختار سیاسی از نوعی ثبات سیاسی و اجتماعی آینده خود را رقم زنند. بی‌شک در انجام این مقصود جوامعی که از نوعی ثبات سیاسی مبتنی بر ارزش‌های مترقیانه برخوردارند در استقرار ساختار سیاسی آینده خود همسو با تحولات روز با مشکلات چندانی روبه‌رو نخواهند شد.
زندگی و کارنامه پرویز ورجاوند
ولی جوامعی که موفق به تعدیل یا تغییر چالش مندرج در فرهنگ سیاسی خود نشده‌اند استقرار نظام سیاسی آتی مورد نظرشان با تردیدها و اما و اگرها روبه‌رو خواهد بود. به دیگر سخن با تمام اشتیاق متفکران و نواندیشان برای تغییرات سیاسی اساسی، جامعه مورد نظر باوجود فراز و نشیب‌های نسبی کماکان در محدوده منطق دوران گذار متصف به تعدیلات نسبی مربوط به آن باقی خواهد ماند. چالش مندرج در فرهنگ سیاسی مورد بحث دو چندان شدید‌تر خواهد شد وقتی مسئولان در ایفای مسئولیت و رسالت متعارف از دفاع سرزمین آبا و اجدادی خود در می‌مانند. بخصوص وقتی در همین زمان ملت‌های کوچکی مانند فنلاند در قبال تجاوز ارتش سرخ روسیه و یونان در قبال تهاجم ارتش ایتالیا در مقام دفاع از سرزمین های خود نماد و نمودی از ارزش‌های ملی و پویش اجتماعی و مردمی به نمایش گذاشتند. شگفت آنکه چنین چالشی در ایران در پی تجاوز و اشغال ناشی از جنگ جهانی دوم به منصه ظهور رسید. یعنی با شکل نگرفتن دفاع ملی برگی مخدوش در پرونده قطور سیاسی و تاریخی کشور برجای ماند. بدین ترتیب نظام حاکم با وجود ارتش یکصد وچهل هزار نفری در قبال تهاجم واحدهای نظامی روس و انگلیس که خود در قبال پیشرفت‌های ارتش آلمان در جنوب روسیه و شمال آفریقا در شرایط بس نامطلوب بودند نه مظاهری از دفاع میهنی و نه علائمی از بسیج مردمی پدیدار گردید. حتی با اینکه از اشغال سرزمین وطنی همواره به‌عنوان فاجعه تاریخی دردناک و اندوهبار یاد شده است، ولی برخی از آنجایی که این رویداد تلخ پیش آمده را سبب سقوط نظام استبدادی وقت می‌دانستند بر آن بودند با دید متفاوتی نسبت به آن برخورد شود و اما متفقین با آگاهی از آلام مردمی و خشم و نفرت آنها از کوتاهی حکومت در دفاع از سرزمین آبا و اجدادی بر آن شدند از یک سو در مقام تسکین آلام آنها اقدام به فضای باز سیاسی کنند و از سوی دیگر بدین‌ترتیب آرامش پشت جبهه‌های جنگ را تأمین کنند. در نتیجه با گشایش آزادی مطبوعات، احزاب و تا حدودی انتخابات و فراتر از آن ارتقای نقش و جایگاه قوه مقننه در ساختار موازنه و کنترل قوای سه‌گانه زمینه برای فعالیت سیاسی و اجتماعی احزاب مساعد گردید و آنها بر آن شدند با ارائه برنامه‌های حزبی خود ساختار سیاسی آینده ایران را رقم زنند. در این راستا برخی متصف به ارزش‌ها ملی بر آن بودند که با احیای اصول و آزادی‌های مندرج در قانون اساسی مشروطه که در دوران نظام استبدادی متروک و به بوته فراموشی سپرده شده بود، نظام مشروطیت را به اصالت و رسالت واقعی خود بازگردانند. بعضی در طلب همگرایی جوامع واقع در حوزه تمدن ایرانی به دیگر سخن فلات ایران بوده و در این راستای آرمان‌گرایانه سخت‌کوشا بودند. در این رهگذر بسیاری از جوانان، نواندیشان و متفکران وقت براساس ارزش‌های سیاسی مورد نظر و پسند خود راه همبستگی و همکاری با یکی از احزاب سیاسی مورد علاقه خود را در پیش گرفتند.
در این رابطه پرویز ورجاوند در دوران دبیرستان راه هم‌اندیشی و همکاری با حزب پان ایرانیسم را در پیش گرفت. و در 16 سالگی مسئولیت روزنامه دانش‌آموز را برای نیروهای ملی در برابر روزنامه دانش‌آموزان حزب توده به عهده گرفت و همزمان در روزنامه پرچمدار و مجله امید ایران به نوشتن داستان و مقاله درباره ارزیابی مقاطع مختلف تاریخ سیاسی- اجتماعی ایران پرداخت. پس از نهضت ملی شدن صنعت نفت ورجاوند همکاری با حزب ملت ایران و جبهه ملی را درپیش گرفت. پس از کودتای 28مرداد به دلیل فعالیت در راستای ادامه مبارزات نهضت ملی بارها دستگیر و بازداشت شد.
ورجاوند در راه نیل به هدف‌های آکادمیک سخت کوشا بود. نامبرده پس از اتمام دبیرستان با گرایش ریاضی دوره عالی نقشه برداری را گذراند و در سازمان نقشه‌برداری مشغول کار شد، سپس به علت علاقه شدید به فرهنگ و تاریخ ایران زمین، پس از اخذ دیپلم ادبی وارد دانشگاه تهران شد و در رشته مورد علاقه‌اش، باستان‌شناسی، به ادامه تحصیل پرداخت و موفق به دریافت لیسانس در این رشته شد. سپس فوق‌لیسانس را در رشته علوم اجتماعی با موفقیت گذراند و با استفاده از یک بورس تحصیلی به فرانسه رفت. پس از گذراندن انستیتوی انسان شناسی دانشگاه پاریس و مدرسه عالی موزه لوور وارد دانشگاه سوربن و در آنجا موفق به دریافت مدرک دکترای باستان شناسی با گزینش معماری تاریخ ایران شد.
ورجاوند در فرانسه نیز ضرورت ایجاد شاخه جبهه ملی در اروپا را در اتحادیه دانشجویان ایرانی مطرح کرد و سرانجام با همکاری شماری از دانشجویان ملی دیگر آن را شکل داد و در نخستین کنگره آن به سمت مسئول هیأت اجرایی آن برگزیده شد و در آن دوران روزنامه ایران آزاد را به عنوان ارگان این تشکل منتشر کرد. فراتر از آن در سازماندهی کنفدراسیون دانشجویان ایرانی در اروپا نقش ویژه داشت.
پس از انقلاب اسلامی ورجاوند در دولت موقت بازرگان به سمت وزیر فرهنگ و هنر منصوب شد و از همان ابتدا با مسئولیت خطیر حفظ آثار باستانی در قبال تمایلات مخربانه برخی تندروهای وقت مواجه شد. از جمله در رابطه با تخریب تخت جمشید ورجاوند با همکاری استاندار فارس موفق به جلوگیری از انجام این مقصود ضدفرهنگ و هنر شد.
وی برای بازشناسی تمدن‌های کهن واقع در فلات ایران مانند تپه حصار دامغان، تپه گیان نهاوند، تپه سیلک کاشان، گوی تپه ارومیه،حسنلو آذربایجان، جیرفت کرمان، هارپا و تمدن سوخته و آنائو خراسان بزرگ مساعی جدی به کار برد. بویژه به منظور جلوگیری از ادامه سرقت و انتقال غیرقانونی اشیای مکشوفه جیرفت از یک سو و حفظ نقش جهان اصفهان که به سبب تخلفات چند نهاد مسئول در معرض خطر حذف از فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته بود از سوی دیگر مساعی‌اش قرین موفقیت بود. ورجاوند گذشته از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خدمات ارزنده‌ای را از طریق انتشار بیش از 15 تألیف و ترجمه در زمینه باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، سبک شناسی به جامعه دانشگاهی، پویندگان علم و دانش و نسل جوان به یادگار گذاشته است.
زندگینامه
۱۱ اردیبهشت 1313 - تولد در تهران
1328- انتشار روزنامه «دانش‌آموز»
1329- عضویت در جبهه ملی ایران
1329- مسافرت به فرانسه برای ادامه تحصیل
1330- انتشار نشریه «ایران آزاد»
1331- بازگشت به ایران و استخدام در سازمان نقشه‌برداری
1332- کسب دیپلم عالی نقشه‌برداری
1336- کسب مدرک کارشناسی در رشته باستان‌شناسی
۱۳۳۸ - اخذ مدرک کارشناسی‌ارشد در رشته علوم اجتماعی
1342- اخذ مدرک دکتری در رشته باستان‌شناسی ایران از دانشگاه سوربن فرانسه
1343 -انتصاب به سمت قائم مقام سازمان جلب سیاحان ایران
1345- ریاست مرکز آموزش خدمات جهانگردی ایران
1346- مسئولیت بخش مردم‌شناسی و ایلات و عشایر موسسه تحقیقات علوم اجتماعی دانشگاه تهران
1348- انتشار مجله باستان‌شناسی و هنر ایران
1349- پایه گذاری دوره‌های تخصصی مرمت آثار تاریخی ایران
1351- مدیرعامل سازمان ملی حفاظت آثار باستانی
1351- آغاز کاوش‌های رصدخانه مراغه
1354- انتشار مجله فرهنگ معماری ایران
1355- عضویت در کارگروه پژوهشی علوم انسانی و اجتماعی
1355- مشارکت در بررسی‌های باستان‌شناسی و کاوش‌های محوطه های هفت‌تپه، بیشاپور، تخت سلیمان
1357- انتشار مجله بناهای تاریخی ایران ارگان اداره کل حفاظت آثار باستانی و بناهای تاریخی
1357- شرکت در دولت مهندس بازرگان به عنوان وزیر فرهنگ و هنر
1358- ثبت سه اثر ایران یعنی زیگورات چغازنبیل، تخت‌جمشید و میدان نقش جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو
1363- بازنشستگی با سمت استادی از دانشگاه تهران
۱۹ خردادماه ۱۳۸۶- درگذشت به علت ایست قلبی
منبع: روزنامه ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید