بررسی اندیشه مکنون میرزای نائینی در «آستانه‌ی تجدد»

1395/3/8 ۱۰:۵۸

«آستانه‌ی تجدد؛ در شرح تنبیه‌الامة و تنزیه الملّة» نوشته داود فیرحی، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران منتشر شد. نویسنده در این اثر تلاش می‌کند تا اندیشه مکنون میرزا محمد حسین نائینی را بررسی و به رابطه دین و دموکراسی بپردازد.

 کتابی برای واکاوی رابطه دین و دموکراسی 
 
«آستانه‌ی تجدد؛ در شرح تنبیه‌الامة و تنزیه الملّة» نوشته داود فیرحی، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران منتشر شد. نویسنده در این اثر تلاش می‌کند تا اندیشه مکنون میرزا محمد حسین نائینی را بررسی و به رابطه دین و دموکراسی بپردازد.

  «آستانه‌ی تجدد؛ در شرح تنبیه‌الامة و تنزیه الملّة» اثری نوانتشار از سوی نشر «نی» است. این کتاب از سوی داود فیرحی نگاشته شده است. در این اثر رساله «تنبیه الامة» مرحوم میرزا محمدحسین نائینی مورد بررسی نویسنده قرار گرفته است.
 
در بخشی از مقدمه فیرحی بر این کتاب می‌خوانیم: ««تنبیه الامة» و نویسنده ارجمندش نماد مکتبی فقهی - سیاسی شد که بیان دینی از آزادی و دموکراسی در مذهب شیعه فراهم می‌کرد و یا حداقل مقدمات چنین مهمی را تدارک می‌دید. به همین دلیل است که «تنبیه‌الامة» در مرکز مناقشات معاصر ما، درباره استبداد و مردم‌سالاری از یک‌سو، و نوگرایی مذهبی و سکولار از سوی دیگر نشسته و در این چهار سوق، همزمان مورد توجه علاقه‌مندان به مذهب، دسیاست، تاریخ و ملیت قرار گرفت و «جاذبه و دافعه» پردامنه‌ای برانگیخت.»

به اعتقاد نویسنده این اثر پنج فصلی، بحران اندیشه و سیاست در ایران معاصر، و اهتمام و توسعه علوم انسانی در سطوح آموزش عالی، موجب اقبال روزافزون به تاریخ اندیشه سیاسی معاصر شده و بازهم «تنبیه‌الامة» نائینی چنان فشرده و دشوار است که خواننده و پژوهشگر امروز را با مشکلات مواجه می‌کند.

مولف در این کتاب کوشیده است با توضیح واژگان در کنار متن و شرح و تحشیه «تنبیه‌الامة» اندیشه مکنون در آن را بازگشایی کند و امکانات و تنگناهای این اثر مهم را در راستای رابطه دین و دموکراسی و به طور کلی دین و دولت مدرن آشکار سازد.

داود فیرحی در این کتاب ابتدا به زندگی نائینی پرداخته و در ادامه تقریظات آیات عظام محمد کاظم خراسانی و ملاعبدالله مازندرانی بر کتاب «تنبیه الامة» را در دسترس خوانندگان قرار داده است
 
«ماهیت حکومت» عنوان فصل نخست «آستانه تجدد» است. در این فصل اصل محدود بودن حکومت و درجه محدودیت حکومت بررسی و پیش‌روی خواننده قرار گرفته است. «وجوب تحدید حکومت در عصر غیبت»، عنوان فصل دوم از این کتاب است. در این فصل مباحثی با عناوین «وجوب نهی از منکر»، «نیابت فقها در عصر غیبت» و «لزوم تحدید غصب و مشروط کردن حکومت» از سوی فیرحی طرح و مورد واکاوی قرار گرفته است.

کتاب حاضر، با بررسی «مشروطه و تحدید حکومت» در فصل سوم ادامه یافته است. حقیقت حکومت اسلامی، شورا در قرآن، نظارت مجلس بر قوه مجریه از جمله مباحث این اثر در فصل سوم است.

«شُبهه‌ها و پاسخ‌ها» عنوان فصل چهارم «آستانه تجدد» است. علاقه‌مندان در این فصل می‌توانند مباحثی درباره مغاطله درباره آزادی، مساوات و تعریف بدعت را از نظر بگذرانند. «مشروعیت و شرایط مداخله مجلس» عوان فصل پایانی این اثر است. نویسنده در این فصل اجتهاد در سیاست، غیرت دینی و ملی، تطبیق دخل و خرج مملکت را بررسی کرده است.

«آستانه‌ی تجدد؛ در شرح تنبیه الامة و تنزیه الملّة» با تشریح قوای حافظ استبداد، راه‌های علاج قوه استبداد و علاج استبداد دینی به پایان رسیده است.
 
نشر «نی» «آستانه‌ی تجدد؛ در شرح تنبیه‌الامة و تنزیه الملّة» را در 611 صفحه، شمارگان هزار نسخه به بهای 40 هزار تومان منتشر و راهی بازار کتاب‌ کرده است.

منبع: ایبنا