تأمل درباره جزئیات زندگی متعارف

1394/12/15 ۰۷:۳۰

احمد ذولفقاریان : دومین نشست از سلسله همایش‌های «آشنایی با ایده‌های بین رشته‌ای در علوم‌انسانی» به سخنرانی دکتر عباس کاظمی درباره موضوع «گئورگ زیمل؛ فرهنگ و تأمل درباره ناچیزها» اختصاص داشت که 27 بهمن ماه در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد.

ویژگی‌های جامعه‌شناسی گئورگ زیمل به روایت دکتر عباس کاظمی
 

  احمد ذولفقاریان : دومین نشست از سلسله همایش‌های «آشنایی با ایده‌های بین رشته‌ای در علوم‌انسانی» به سخنرانی دکتر عباس کاظمی درباره موضوع «گئورگ زیمل؛ فرهنگ و تأمل درباره ناچیزها» اختصاص داشت که 27 بهمن ماه در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد.
دکتر عباس کاظمی سخنرانی خود را با پرداختن به ویژگی‌های علمی و نوشتاری جرج زیمل آغاز کرد و گفت: زیمل پراکنده‌نویس است و سبک نوشتاری او دارای گسست‌های بسیار است و به دلیل اینکه همچون دیگر جامعه‌شناسان هم‌دوره خود دارای تئوری‌های دسته‌بندی شده نیست، صحبت و اظهارنظر درباره او دشوار است. زیمل متفکری است که بین‌رشته‌ای می‌اندیشید و با برجسته کردن «جزئیات و اشیای پیرامون» می‌کوشد تا جامعه‌شناسی متفاوتی را ارائه کند.
وی در این راستا به قضاوت‌هایی اشاره کرد که امروزه در مورد رشته مطالعات فرهنگی صورت می‌گیرد: «برخی چنین می‌پندارند که اهالی مطالعات فرهنگی کار جدی‌ای انجام نمی‌دهند، در مورد هر موضوعی حرف می‌زنند، گاه به ادبیات نزدیک می‌شوند و گاه به هنر و... . اما زیمل به این‌گونه مطالعات ارزش ویژه‌ای بخشید. او از نخستین کسانی بود که به عنوان یک متخصص بین‌رشته‌ای کار کرد و به همین دلیل در هیچ دپارتمان دانشگاهی‌ قرار نمی‌گرفت».
دکتر کاظمی نوشته‌های زیمل را در نوسان بین «رویا» و «واقعیت» توصیف کرد به طوری که وقتی در مورد مسائل مختلف از جمله مد، فقر و... صحبت می‌کند به چارچوب‌های تحقیق توجهی ندارد تا آنجا که گاهی می‌بینیم کارهایی بدون مرجع ارائه می‌کند.
عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی همچنین زیمل را یکی از جامعه‌شناسانی دانست که فهم فرهنگی مدرنیته را برای ما ممکن کرده است که خواه‌نا‌خواه ما را به سمت مطالعه زندگی روزمره می‌برد.
به زعم او برای فهم مسائل جامعه، برخلاف گذشته که صرفاً به بررسی ساختارهای اجتماعی، نهادهای اجتماعی و سازمان‌ها بسنده می‌شد باید به سمت زندگی روزمره پیش رفت و زندگی روزمره را در تمام لایه‌هایش دید. از این رو می‌توان زیمل را کاوشگر زندگی روزمره دانست.
او همچنین زیمل را نئوکانتی معرفی کرد و معتقد است او از نخستین کسانی است که فلسفه را در جزئیات زندگی روزمره به میدان آورده و به‌کار می‌گیرد به تعبیری، زیمل فلسفه را به سوژه‌های عینی نزدیک کرده است.
به باور دکتر عباس کاظمی، زیمل به جای پرداختن به پدیده‌های به اصطلاح مهم به پدیده‌های به اصطلاح غیر مهم تمرکز و سعی می‌کند که در سطح زندگی روزمره شنا کند و عمق را در سطح ببیند یا سطح را عمق ببخشد.
کاظمی، زیمل را از نخستین‌ متفکرانی دانست که ما را به مطالعه فرهنگ اشیا دعوت می‌کند؛ اینکه اشیا در جامعه مدرن حضوری مستقل دارند و همچون انسان‌ها از «شبکه روابط» برخوردارند. بر این اساس، او شاهکار زیمل را در فرهنگ اشیا، تفکیک بین «فرهنگ ذهنی» و «فرهنگ عینی» خواند و معتقد است نگرانی زیمل آنجایی است که فرهنگ عینی یعنی تولیدات و اشیا بر فرهنگ ذهنی ما مسلط شود. به زعم او، یکی از نمونه‌های فرهنگ عینی همین اشیایی هستند که ما را احاطه کرده‌اند.

منبع: ایران