گفتگو

آرمان‌های عصر مشروطیت در جامعه امروز زنده است/ مورخان ایدئولوژی‌‌زده در تحلیل انقلاب مشروطه‌ ناکام می‌مانند لطف‌الله آجدانی، تاریخ‌نگار و پژوهشگر تاریخ معاصر معتقد است: مهمترین علت این که تا کنون تحلیل جامعی از جنبش مشروطه، دستاوردها و ناکامی‌های آن انجام نشده، نگاه ایدئولوژیک به تاریخ است. مورخ ایدئولوژی‌زده بر اساس نوع مشخصی از ایدئولوژیک و تحت تاثیر آن به تحلیل‌ها و پاسخ‌های مشخص شده متناسب با نوع ایدئولوژی خود می‌رسد.

مشروطه وجنبش مشروطه خواهی یکی فرازهای تاثیرگذاردرتاریخ معاصرایران است که به رغم 109 سال ازوقوع آن همچنان موردتوجه تاریخ پژوهان وعلاقه‌مندان علوم انسانی قراردارد .باوقوع این جنبش (انقلاب) ایران وارد مرحله نوینی شد . برخی مشروطه را مهم‌ترین حرکت مردم ایران در راستای کسب آزادی و استقلال تاریخی می‌دانند وبرخی به آن به عنوان اولین گمراهی بزرگ ایران معاصر می‌نگرند .عده‌ای آن را حرکتی برخاسته از متن جامعه و اصلاح گران آن می‌دانند وعده ای دیگر،رد پای استعماروخارجی‌ها را دربرپایی آن معرفی می‌نمایند.حتی عده‌ای دیگرازتحلیلگران شروع آن‌را ایرانی و کاملا آزادی خواهانه متصور می‌شوند ولی معتقدند که در میانه راه،این حرکت اصلاحی،متوقف شد به جایش هدایت خارجی و یا دسیسه‌های بیگانه مؤثر شد

دکتر دینانی طی مصاحبه ای گفت: اشعریت هر چیزی است که عقل را از اطلاق خودش بیندازد. منتها اشعریت قدیم میگفت که خدا خواسته است و ما با عقل، کاری نداریم اما دنیای امروز می گوید هر آنچه که آزمایشگاه بگوید.

سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی طی مصاحبه ای گفت: فکر کردیم که با افزودن اطلاعات مربوط به حوزه اسلامی از علوم انسانی بی نیاز می شویم. این امر مشکل ما را دو چندان کرد.

مهران افشاری، مصحح رساله های فتوت نامه، معتقد است پیام فتوت نامه ها در تربیت اصیل خانواده های ایرانی که نسل به نسل به ارث رسیده نهفته است و خانواده ها بیش از هر نهاد دیگری در احیای ارزش های اخلاقی ریشه دار در فرهنگ ایرانی- اسلامی و انتقال آن به نسل جوان مؤثر هستند.

میرا قربانی فر: 109 سال پیش از این روزها تهران و ایران در تب و تاب حادثه‌ای می‌سوخت. رویدادی که بعدها منشا بسیاری از تغییرات در چارچوب سیاسی و اجتماعی ایران شد. مشروطه خواهان در چنین روزی موفق شدند شاه قاجار را وادارند که سند مهمی در تاریخ ایران را امضا کند. هر چند طی ماه‌های بعد این سند به خون بسیاری از آزادی‌خواهان ایران رنگین شد اما تاریخ مشروطه ایران همواره محلی برای پرسش و جست‌وجو بوده است. وضعیت اجتماعی و کسبه و بازار و تندروی‌ها و کندروی‌های آن دوره و مشروطه خواهان پرسش‌هایی است که مطرح هستند.

منصوره اتحادیه معتقد است:مشروطه نافرجام ماند، اما شکست نخورد، زیرا که یک سری از دستاوردهایش را حفظ کردیم. خداداد خادم: منصوره اتحادیه در سال ۱۳۱۲ در تهران متولد و در سال ۱۳۵۸ از دانشگاه ادینبورگ اسکاتلند در رشته تاریخ دکترا گرفت. وی در دانشگاه تهران به تدریس تاریخ پرداخت و کتب و مقالات متعددی در زمینه تاریخ منتشر نموده است. وی همچنین از سال ۱۳۶۲ تا کنون مدیریت نشر تاریخ را بر عهده دارد.

حمیدرضا محمدی: درست یکصد و نه سال پیش بود که ایران، تکانی تازه خورد. از پس هزاره‌ها که مردم این سرزمین، سخت در بند و گرفتار استبداد داخلی و از چندی پیش از این حادثه، استثمار خارجی شده بودند، رخدادهایی به ظاهر کوچک، انقلابی را پی افکند که «مشروطه» نام گرفت. انقلاب مشروطه ایران در همه وجوه زندگی مردم چه در فرهنگ و هنر و چه در اقتصاد و سیاست، تغییرات قابل توجهی را شکل داد که حتی تا به امروز نیز می‌توان اثرات آن را شاهد بود. هرچند در اندک زمانی بعد، این بهار به خزان گرایید و دو نهاد عدالتخانه و دارالشورای کبری یا همان مجلس شورای ملی برآمده از بطن و متن جامعه که میوه این رشادت طلبی و ضلالت ستیزی بودند، با کودتایی از سوی شاه و اطرافیانش که همچنان سلطنت مطلقه و نه مشروطه را می‌خواستن

علی گل باز: تا پیش از 14 مرداد 1285 خورشیدی، جز نمونه هایی معدود چون تحریم توتون و تنباکو، نمی‌توان در تاریخ اجتماعی ایران، از جنبش یا حرکت مردمی سراغ گرفت که علیه نظام حاکم صورت گرفته باشد. بر این پایه «انقلاب مشروطه» را باید نقطه عطف در این میان دانست که جامعه ایرانی را به حرکت درآورد و موتور محرکه‌ای شد تا رخدادهای مبارک سپسینی چون ملی شدن صنعت نفت، قیام سی ام تیر، انقلاب اسلامی را رقم زند. اما بی‌شک این انقلاب در میان رهبران مشروطه هم که یک بال آن روحانیون به شمار می‌آیند تأثیری شگرف بر جای گذاشت تا آنجا که گروهی چون آخوند خراسانی و میرزا محمدحسین نائینی مشروطه طلب و در مقابل دیگرانی هم مانند شیخ فضل الله نوری و سید کاظم یزدی، مکمل مشروعه را بر مشروطه افزودند و جبهه‌ای دیگر شدند.

دکتر دینانی طی مصاحبه ای که در سایت وی منتشر شد، گفت: اگر از من بپرسید در بین حکمای اسلامی کدام حکیم به اسلام نزدیک‌تر بوده است و کدام حکیم با قرآن بیشتر مأنوس بوده بدون تردید می‌گویم سهروردی.