کهنه یادداشت

در تاریخ زبانهای ایرانی سه دوره می توان تشخیص داد: الف- دورۀ زبانهای باستانی ایران، یعنی از آغاز پیدایش زبانهای کهن ایرانی از زبان مشترک هند و ایرانی که تقریباً از اوائل هزارۀ دوم پیش از میلاد شروع می شود و تا قرن چهارم و سوم پیش از میلاد امتداد می یابد.

بعضی از حضار محترم ممکن است به خاطر داشته باشند چند سال پیش در همین مکان اجتماع حاصل کرده و دربارۀ یکی از متفکران بزرگ - که نام او بر مکتبی که امروز ما آن را مکتب اصفهان می نامیم حکمفرمایی می کند – بحث کردیم.

پرداختن به تیرگان و دیگر جشن های ایران باستان از این روی ارزشمند است و هژیر، که شناخت این جشن ها رفتار آدمی را در برگزاری آن ها مستدل می کند و به آن معنی می بخشد.

آئین هندو مجموعه ایست وسیع از نوشته های آسمانی و عقاید گوناگون و مکاتب فلسفی و افسانه های مقدس و اساطیری که نظم و ترتیب خلل ناپذیر آن علی رغم پیچیدگی و تعدد و تنوع مطالب، شگفت آور و شایان تحسین است.

کلمۀ تاریخ در زبان فارسی به دو معنی استعمال می شود: اول به معنی وقت و موقع معین که آنرا به فارسی«سالمه» و به زبان های بیگانه Date گویند مانند تاریخ هجری یا تاریخ میلادی که حسای سنوات را از نقطۀ مبدأ ان معین می کنند.

از زندگی خصوصی ناصرالدین شاه و حرمسرای او اطلاعات فراوانی در منابع و مراجع نیامده و هیچگونه کتاب امعی هم در این باره در دست نیست. حتی نوۀ دختری او دوستعلی خان معیرالممالک در کتاب رجال عصر ناصری تنها از «مهد علیا» مادر شاه نام برده و فصلی بدو اختاص داده و فصلی به خواهران شاه یعنی عزت الدوله خواهر تنی و عزالدوله خواهر ناتنی وی.

در سال 1311 شمسی نگارندۀ این سطور از تألیف کتابی در تواریخ و اعیاد ایرانیان فراغت یافت که جز سه بهرۀ «نوروز» و «مهرگان» و «سده» از آن را به چاپ نرسانید و اگر چه با انتشار کتاب جامع و استادانۀ جناب آقای تقی زاده به نام گاه‌شماری در ایران، خود را از نشر تمام و یا مختصری از قسمت تاریخ یا تقویم آن کتاب بی نیاز می دانست

اگرچه ظهور زرتشت مؤسس آئین مزدیسنا بدون شک پیش از تأسیس سلسلۀ هخامنشیان به دست کوروش بزرگ وقوع یافت معهذا به نظر می رسد که قرنها آئین وی در میان دین مزدائی (آئین ایرانیان پیش از ظهور زرتشت) که در ولایات مختلف ایران رواج داشته محصور گردیده بود.

دوست فاضل معظم جناب آقای مینوی پس از عرض مراسم ارادت و تحیت؛ 1. رسالۀ "کاپوسنامۀ فرای" توسط آقای دکتر مهدوی رسید، از لطف آن جناب تشکر می کنم. رساله را تماماً خواندم، بدون شک پردۀ پندار گروهی را این رساله پاره می کند. در مجلۀ سخن هم شرحی در مزایای نسخۀ مورد بحث به طبع رسیده است.

در اوستا سرودی به نام «دین یشت» داریم که همه در ستایش چیستا است، زیرا چیستا همان دین بهی مزداپرستی است، زیرا دین دانش است، و دانش دین. این سرود از دانش جویی و دانش پژوهی اشو زرتشت، هووی همسر مهربان آن وخشور، موبدان دین گستر و کشور داران اشتی پرور سخن می دارد و از خوبی هایی که از دانش و دریافت به دست می آید، یاد می کند