تاریخ در چنین روزی

خاندان آل ‏بویه كه به دیالمه و دیلمیان نیز معروف بودند، در ایران و عراق حكمرانی می‏كردند. بنیانگذاران سلسله‏ ی آل ‏بویه، سه برادر به نام‏های علی، حسن و احمد بودند. پادشاهان این خاندان در زمان حكومت خود، سرزمین‏های بسیاری را تصرف كردند و حتی احمد، بغداد را به تصرف خود درآورد. زمامداران آل بویه خدمات ارزنده‏ای به علم و فرهنگ اسلامی كردند و از نویسندگان و دانشمندانِ زمان خود، تجلیل به عمل می‏ آوردند. آن‏ها به اقامه و احیاء مراسم و شعائر دین اسلام و مذهب شیعه اهتمام داشتند. از این خاندان، آثار بسیاری در ایران و عراق بر جای مانده كه بیمارستان عَضُدی بغداد، از آن جمله است.

محمد بن محمد بن نُعْمان معروف به شيخ مفيد در روستاي عُكبَرا در نزديكي بغداد متولدشد. پدر مفيد شغل معلمي داشت و بدين جهت فرزندش به لقب ابن معلم مشهور بوده است. در كودكي به همراه پدر به بغداد آمد و فراگيري علم را نزد ابوعبدالله حسين بن علي معروف به جُعَل، آغاز كرد. سپس نزد ابوسَريا به علم‏ آموزي پرداخت. ابن‏ شهرآشوب لقب مفيد را به اشاره‏ ي امام عصر(عج) مي‏داند. هرچند برخي براين‏ باورند كه اين لقب توسط اهل‏ سنت به او داده شده است. او كلام را درنزد مظفر بن محمد ابوالجيش خراساني و حسين بن علي بصري و علي بن عيسي رماني از مشايخ معتزله آموخته است.

قرار بودكه محمدشاه، پادشاه تیموری هند، مرزهای خود را بر روی مخالفان نادرشاه ببندد، ولی این امر با تعلّل تیموریانِ هندی مواجه گردید. نادرشاه نامه ای عتاب‏ آمیز به محمدشاه فرستاد و خود به همراه سپاهی گران راهی هند گردید. نادر شهرهای سر راه به سرعت تصرف كرد و در برابر مردم هند به پیروزی رسید. محمدشاه كه خود را شكست خورده می‏دید، دولت خود را تسلیم كرد و برای جلب رضایت نادرشاه همه‏ ی خزاین هند را به او تقدیم نمود. از جمله‏ ی این غنایم، جواهرات گران قیمت تخت طاووس و كوه نور می‏ باشند.

ساخت اولين اتوبوس جهان در انگلستان (1829م)

هفتم سپتامبر، روز جهانی مبارزه با بی‏سوادی است. در طول قرن نوزدهم كشورهای صنعتی به اهمیت نقش تعلیم و تربیت در دگرگونی جوامع پی بردند. این اندیشه از آن جا تقویت می‏شد كه وقوع انقلاب صنعتی و اوج‏گیری پیشرفت در ساختارهای صنعتی و تكنولوژی جامعه، نیاز به افراد خلّاق و با استعداد را كه بهره‏ مند از سواد باشند روزافزون می‏نمود. در واقعْ نظام سرمایه‏ داری، مبارزه با بی‏سوادی در كشورهای پیشرفته را در اولویت قرار داد تا چرخ دنده‏ های این نظام استعماری به راحتی به حركت درآیند. از سوی دیگر مسئله مبارزه با بی‏سوادی در كشورهای آسیایى و افریقایىِ تازه استقلال یافته به عنوان یك هدف ملی مدّنظر قرار گرفت و ریشه كنی آن را لازمه توسعه و عدالت اجتماعی برشمردند.

علیرضا عضدالمُلك، برادرزاده مهد علیا مادر ناصرالدین شاه قاجار، در حدود سال 1200 ش در تهران به دنیا آمد. وی پس از فراگیری تحصیلات مقدماتی وارد دربار محمدشاه قاجار گردید و پس از چند سال در زمان ناصرالدین شاه كه پسر عمه‏ اش بود، به وزارت عدلیه منصوب شد. وی در وقایع تحریم تنباكو رابط بین شاه و عده ‏ای از علما بود و تدریجاً جزو امنای دولت و رجال درجه اول محسوب می‏شد تا این كه ایلخانی (بزرگ خاندان) قاجار گردید. عضدالملك، سالیانی در زمان سلطنت مظفرالدین شاه و محمد علی شاه، گوشه عزلت گزیده بود و غالباً در منازعات مملكتی به عنوان ریش سفید مداخله می‏كرد. او پس از خلع محمدعلی شاه، چون احمدمیرزا سن قانونی نداشت، از طرف فاتحان تهران به عنوان نیابت سلطنت انتخاب شد و تا پایان عمر به مدت چهارده ماه در این مقام بود. او با تندروی‏های مشروطه‏ خواهان كه در روزهای نخستینِ فتح تهران انجام می‏گرفت موافقت نداشت و اعدام شیخ فضل الله نوری را به شدت مورد انتقاد قرار داد.

آیت‏الله سیدمحمود شاهرودی در حدود سال 1362 ق (1301 ش) در روستایی از توابع شاهرود ولادت یافت. در ابتدا تحت تربیت پدرش سیدعلی بود تا آنكه به خراسان رفت و سپس در 27 سالگی به نجف اشرف عزیمت نمود. آیت‏الله شاهرودی در نجف از درس‏های خارج اصول آیات عظام آخوند خراسانی، آقا ضیاءالدین عراقی و سیدابوالحسن اصفهانی بهره برد و به مرتبه اجتهاد نائل آمد. این فقیه بزرگوار سپس به تدریس روی آورد و در حدود 50 سال، خارج فقه و اصول را برای طلاب و فضلای نجف اشرف تدریس نمود. پس از وفات آیت‏الله ابوالحسن اصفهانی جمع كثیری از مردم، مقلد آیت‏الله شاهرودی شدند. اما پس از رحلت حضرات آیات بروجردی و حكیم، ایشان یكی از بزرگترین مراجع تقلید شیعیان شد. ایشان در جریان حمله مزدوران پهلوی به مدرسه فیضیه قم، جنایات خونبار درباریان را محكوم كرد و در برابر آن موضع‏گیری نمود. از این فقیه وارسته آثار متعددی بر جای مانده كه تقریرات بحث‏های آقا ضیاءالدین عراقی و میرزای نایینی، حاشیه بر كتاب عروةالوثقی و ذخیرةالمؤمنین و.... از آن جمله است.

بر اثر نفوذ بیش از حد غلامان تُرك در دربار سامانیان و دخالت آنان در تمام امور، حاكمیتِ این سلسله رو به انحطاط نهاد. پادشاهان سامانی در دوره‏ ی اقتدار خود به آبادانی شهرهای قلمرو خود پرداختند. آن‏ها به ویژه به گسترش علم و ادب و تكریم عالمان، ادیبان و شعرا توجه‏ زیادی داشتند، به گونه ‏ای كه مراكز علمی متعددی در شهرهای مختلف آسیای مركزی و خراسان در شمال شرقی ایران تاسیس كردند. سرانجام این سلسله پس از 128 سال حكومت بر خراسان، ماوراء النهر و بخشی ازمناطق مركزی ایران، توسط ایلك خان كه از غلامان ترك و صاحب نفوذ بود،منقرض گردید.

سبط ماردینی در دمشق به دنیا آمد. او نزد دانشمندان برجسته‏ ی زمان خود به كسب دانش و معارف گوناگون به ویژه ستاره‏شناسی و ریاضیات پرداخت و در این علوم از مهارت بسیار بهره‏ مند گردید. ماردینی، سال‏های طولانی از عمر خود را به تحقیق و تالیف كتاب و تدریس گذراند. مورخان، حدود چهل و دو كتاب و رساله را به نام این دانشمند بزرگ مسلمان ثبت كرده ‏اند كه نسخه‏ های خطی برخی از آن‏ها موجود است. از جمله آثاری كه به ماردینی نسبت داده‏ اند، كتاب دقایقُ الحَقایق می‏ باشد كه در دانش ریاضیات نگاشته شده است.

شیخ ابوجعفر محمد بن حسن بن شهید ثانی ملقب به فخرالدین است كه پدرش شیخ حسن، صاحب كتاب معروف معالم الاصول و جدش، شهید ثانی و صاحب كتاب شرح لُمعه می‏باشد. وی فقیه، محدث، متكلم، ادیب و شاعر و از شاگردان پدر و نیز میرزا محمد استرآبادی بوده است. شیخ فخرالدین تالیفات بسیاری دارد كه كتابِ اِستِقصاء الاعتبار فی شرحِ الاستِبصار، تزكیةُ الرّاوی، حاشیه‏ ی من لا یحضرُهُ الفَقیه و دیوان اشعار از آن جمله ‏اند