مقاله

از روحانیان تأثیرگذار دورۀ نوجوانی ما مرحوم سید رضا صدر، امام‌جماعت مسجد امام حسین در میدانی بود که امروزه، به همین نام خوانده می‌شود. او جدای از مراتب بالای علمی، فقهی و حکمی، قلمی بسیار شیوا و شیرین داشت. کتاب «حسن یوسف» از آثار خواندنی او در آن سال‌ها به شمار می‌رفت که با عباراتی مؤثر و پرجاذبه خواننده را تا پایان با خود همراه می‌کرد؛ نثری به این زیبایی برای کسی با این تراز حوزوی بی‌نظیر بود.

منظور از محنه در اینجا عبارت از دستگاه تفتیش عقایدی است كه با همكاری معتزله به دستور مامون در اواخر حكومتش برای امتحان مخالفان عقیده حكومت به وجود آمد و تا زمان روی كار آمدن متوكل ادامه یافت.

این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال بوده است که مدارس به شکل امروزی از چه دورۀ تاریخی در ایران شکل گرفتند؟ این مدارس در بستر چه شرایط اجتماعی و فرهنگی ظهور کردند و در پی پاسخ به چه نیازهایی بودند؟

نوشته های پروفسور محسن مهدی، استاد برجسته دانشگاه های شیکاگو و هاروارد و دانشمند برجسته عراقی متولد کربلا را از خیلی سال پیش می خواندم؛ به ویژه مقدمه هایی که بر آثار فارابی نوشته و و تصحیح های دقیق او از کتابهای معلم ثانی. از او نوشته هایی تاکنون به فارسی ترجمه شده است. این روزها به مناسبت پژوهشی در دست انجام به آثار فارابی می نگرم. مناسب دیدم اینجا یادی از استاد محسن مهدی کنم.

«کاظم موسوی بجنوردی»، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در خجسته‌روزِ فرخنده‌فالِ طلیعۀ سال ١۴٠٢ یادداشتی نوشت.

خواجه نصیر مقید به محدودیت‌های جغرافیایی و زمانی نبود و از طرق گوناگون راه و مسیر گفت‌وگو را بسط می‌داد. می‌توان گفت خواجه با همه فلاسفه زمان خودش گفت‌وگو و مكاتبه داشت.

حکیم نظامی آموزه‌های فراوانی برای جهان امروز دارد و با ره بردن به کُنه اشعار او، می‌توان اندکی بر زخم‌های ناشی از بحران‌های انسانی امروز، مرهم گذاشت.

افلاطون در رسالۀ «جمهوری» (کتاب ششم) شعلۀ بحث در باب فلسفه و نقش مؤثر فیلسوف در جامعه را برمی‌‌افروزد تا به تشریح و تبیین یکی از مشهورترین گزاره‌های خود برسد: «حاکمان حکیم» یا «حکیمان حاکم».

واسیلى ولادیمیرویچ بارتولد (۱۸۶۹ـ۱۹۳۰)، خاورشناس و نویسنده مقالات و کتاب‌هاى متعدد در تاریخ و فرهنگ خاورمیانه به‌ویژه آسیاى مرکزى بود. پدر و مادرش از آلمانی‌هاى مهاجر بودند و گویا به این سبب ویلهلم نیز نامیده شد و بعدها این نام را در آثارى که به زبان‌هاى اروپاى غربى می‌‏نوشت، به کار می‌‏برد.

چندی پیش، مطلع شدم استاد سید عبدالله انوار در بیمارستان مهراد بستری شده‌اند و با محبتی که دارند سراغی هم از من گرفته‌اند. در آن هنگام، من خود در سفر بودم؛ اما عکسی از ایشان دیدم که روی تخت بیمارستان، در آستانۀ 100سالگی، مشغول مطالعۀ کتابی دربارۀ روسیه و اوکراین بودند.