مقاله

قرآن كريم، این معجزۀ جاویدان، در كنار جنبه های آوایی و زیبایی قرائت آن بر توأم ساختن متن نورانیش با هر عنصر زیبا در بین بشر پاى مى فشارد. مسلمان معتقدی که با آیات ﴿الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ﴾ و قسم باری تعالی به قلم و آنچه می نگارد ﴿ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ﴾ انس دارد اگر قصد کتابت و ارائۀ متن کلام الهى ـ جلّ و علا ـ را داشته و بخواهد به تعبیر روایی با زبان دست «الخط لِسانُ اليَدِ» آن را در قالب سطور بیاورد احساس چه وظیفه ای خواهد کرد و چگونه این معجزۀ ابدی را به نقش خواهد کشید؟ این مهم ترین نگاه در بین مسلمانان بود که باعث ایجاد نهضتی در عرصۀ کتابت و پیشرفت این هنر در بين آنها شد.

کتیبه‌های قرآنی در طول تاریخ، همواره مورد توجه محققان و پژوهشگران عرصه هنر و معماری بوده است. تکثر و تنوع آثار موجود در این زمینه، خود گواه این مدعاست.

یکی از سفرنامه های ناشناختۀ اواخر دورۀ ناصری سفرنامه ای موسوم به سفرنامۀ کرمان است که در سال 1309 ه.ق. نوشته شده است. این سفرنامه حاصل سفری مأموریتی است که نویسندۀ آن شرح سفرش را از تبریز تا کرمان به رشتۀ تحریر در آورده است.

شاه اسماعیل حکومتی در ایران تأسیس کرد که شالودۀ‌ اصلی آن را دیانت وملّیت تشکیل می‌داد. وی جهت ایجاد وحدت ملّی در ایران، مذهب تشیع را رسمیت بخشید. او قصد داشت پیوند‌های ملّی را در ایران مستحکم‌تر کند. حضور ازبکان در نواحی شرقی و عثمانی درغرب، این ضرورت را ایجاب می‌کردکه حس میهن­ دوستی و وطن­ پرستی در ایرانیان بیش از پیش تقویت گردد.

برای هرکسی که اشتیاقی به تفکر درست یا دست‌کم معقول دارد، تاریخِ منطق جالب‌توجه خواهد بود. گزارش حاضر به شرح و توضیح رویکردهای مختلف به پژوهش عقلانی و، به‌صورتی کلی‌تر، شناخت انسانی می‌پردازد. تأمل دربارۀ تاریخ منطقْ ما را به تأمل در این باره وامی‌دارد که «عامل شناختیِ معقول»‌ بودن و تفکر صائب به چه معناست. آیا به‌معنای وارد‌شدن به بحث‌وجدل با دیگران است؟ آیا به‌معنای اندیشیدن نزد خود است؟ آیا به‌معنای محاسبه است؟

در تمام تاریخ فکری و فرهنگی تشیع امامی قبل از دوره صفوی نمونه های عالمانی که تمایلات عرفانی و یا صوفیانه از خود نشان می دادند به تعداد عدد انگشتان یک دست هم نمی رسد. ابن طاووس تمایلاتی کم و بیش متمایل به این نوع تفکرات داشته است.

Image resultضرورت تکوین هویت ملی جدید، از مسائلی بود که برای تجددگرایان دوره‌ی قاجار به ویژه پس از انقلاب مشروطه مطرح شد و در قالب پژوهش در گذشته و با محوریت تاریخ و زبان به عنوان دو مقوله‌ی فرهنگی و تمدنی جلوه یافت. محمدامین ریاحی نیز از جمله پژوهش‌گرانی بود که دغدغه‌ی پژوهش در مقوله‌های فرهنگی ـ تمدنی ایران داشت.

فکر می‌کنم شش هفت سال پیش بود که استاد حکیمی یک دوره از کتاب «الحیاة» را تا جلد ششم که به زبان عربی و چاپ لبنان است، برای بنده فرستادند. من تورقی کردم و در حد تورق باقی ماند. اگرچه حس کردم که با کتاب مهمی مواجه هستم، اما این اهمیت را در ایام اخیر که قرار شد دربارۀ این کتاب صحبت کنم، به‌دقت یافتم. البته این کتاب، خواندنش کار یک عمر و عمل کردنش هم کار یک عمر است و تألیف و تدوینش هم کار یک عمر است.

تا اینجا هر چه گفته شد مربوط به زمان تجدد و تعلق یا میل ذاتی تجدد به زمان آینده بود. اصل اساسی تجدد پیشرفت است. پیشرفت تاریخی را با استکمال و کمالی که مثلاً از آموزش و تربیت حاصل می‌شود اشتباه نباید کرد.

چکیده سخنان معنویان جهان این است که هدف فرد، باید «اصلاح خود» باشد و اصلاح جامعه نتیجه اصلاح فرد است. از این رو، فرق‌شان با مصلحان اجتماعی در این است که مصلحان اجتماعی بیشتر معطوف به اصلاح جامعه هستند؛ از این نظر به سراغ نهادهای اجتماعی و تغییر وضع نهادهای سیاسی، اقتصادی و حقوقی می‌روند.