مقاله

در سال 1348 کتابخانه ملی تبریز اقدام به چاپ سندی کرد که صورت اموال بقعه شیخ صفی در 240 سال پیش را شامل می شد و به دستور سید محمد قاسم بیگ صفوی، متولی بزرگ بقعه، از اموال و نفایس بازمانده از یغمای آستان شیخ صفی، به سال 1172ه.ق. تهیه شده بود.

مجموعه آثار بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی یکی از بزرگترین و نفیس ترین مجموعه های دنیاست. شاهان صفوی به دلیل ارادتی که به بقعه متبرکه شیخ صفی الدین اردبیلی داشتند همیشه توجه ویژه ای به این آستان می کردند. کتب قدیمی،سفرنامه ها و شواهد تاریخی همگی بیانگر وجود آثار بسیار غنی و گنجی گرانبها و بی نظیر در این مجموعه هستند که شامل نسخ خطی، کتب علمی و ادبی، قرآن، سند، ظروف چینی و فلزی، فرش و دیگر آثار هنری است که همگی وقف این مکان مقدس شده اند.

درفضای خاص عصر ایلخانی، تصوف بیش از هر چیز با رویکرد اجتماعی و عوام گرایانه اش مجال ظهور و بروز یافت. بازار خانقاه گرم و زاویه سازی رونقی بسزا گرفت. مردمان ناخرسند از حاکمیت و رندان هدفدار و فرصت طلب برای جذب عناصر قدرت (خواه حاکمیت و یا مردم) به خانقاهها و زاویه ها روی آوردند.

بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیلی یکی از مکان های مذهبی و زیارتی مهم در دوران حکومت صفوی به شمار می رفت.امور مربوط به این بقعه تا پیش از تأسیس حکومت صفوی اغلب مستقیماً توسط شیوخی که رهبری طریقت صفوی را بر عهده داشتند، اداره می شد

جنبش صوفیانه شیخ زاهد گیلانی در تاریخ تصوف ایران از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. شیخ زاهد گیلانی جنبش عرفانیی را پایه گذاری نمود که با سایر فرقه های صوفیانهپیشین در ایران، تفاوت هایی داشت.

امام‌حسین(ع) با سی تن از بنی‌هاشم به دارالاماره رفت و پیش از آن، از یاران خود خواست تا بیرون بمانند و فرمود: «وقتى نزد ولید رفتم و با او گفتگو کردم، شما بر در خانه بمانید و هر گاه شما را فرا خواندم، یا شنیدید که گفتگو بالا گرفته و صداها بلند شده، داخل شوید و گرنه از جاى خود حرکت نکنید تا من نزد شما بیایم.»۱۵امام(ع) وارد دارالاماره شد و با ولید به گفتگو پرداخت.

مولانا جلال الدین محمدبلخی، شاعر و عارف نام دار گستره زبان و ادب فارسی صاحب آثاری بس ارجمند چون مثنوی، دیوان شمس و فیه مافیه است که هر یک از آن ها پژوهش هایی گسترده را در برداشته و هنوز میدان تحقیق در این باب فراخ است. از میان این آثارگران قدر، فیه مافیه به مجلس گویی های صوفیانه اختصاص دارد. در این بحث، پس از معرفی مختصر «مجلس گفتن» یا وعظ گویی های صوفیانه، به پیوندهای موضوعی فیه مافیه با مثنوی و دیوان شمس پرداخته شده است.

پیشینه اهمیت اعداد در پدیده تقدسگرایی در اندیشه انسانهای جوامع ابتدایی ریشه دارد. بشر از دیر باز به ویژگی سحرانگیز اعداد معتقد بوده و به همین دلیل در طول قرون متمادی به برخی از اعداد تا حد تقدس اهمیت داده است؛ این پدیده نه تنها در فرهنگ عامه جوامع بشری بلکه در زمینه های مختلف ادبیات آنها نیز مجال ظهور و بروز یافته است.

مصحّحان پیشین بسیاری از متون را تصحیح کرده‌اند؛ اما از نظر محققان امروز، پس از گذشت چند سال از کار بزرگ آنان، تصحیح دوبارۀ برخی از این آثار لازم است؛ به‌ویژه زمانی که نسخه‎های تازه‎ای از آنها به دست آمده باشد.

یکی از موضوعات مورد توجه اندیشمندان اسلامی، واکاوی در علت‌های انحطاط جامعۀ مسلمانان است که ضرورت و اهمیت پرداختن به آن بر کسی پوشیده نیست. در این واکاوی، روشن‌فکران مسلمان هریک نظرات خود را مطرح کرده‌اند. محمد ارکون (۱۹۲۸-۲۰۱۰) را می‌توان از برجسته‌ترین متفکران این حوزه دانست. متفکری که خواندن آثارش به این دلیل که روان و خوش‌خوان نیستند، شکیبایی بسیار می‌طلبد.