مقاله

نقد و بیان محاسن و معایب اختیار انسان از دیدگاه عرفانی مولوی موضوع اصلی این مقاله است. با تحلیل ابیات مربوط به اختیار انسان در مثنوی، ابعاد مختلف دیدگاه مولوی درباره اختیار روشن شده است. مولوی با عقیده اختیار انسان موافق است؛ اختیاری که سبب هدایت و رستگاری انسان می شود، اما اختیاری را که سبب سرکشی و دور شدن از حقیقت گردد، نمی پذیرد.

سنت عرفانی اسلام که مبانی و اموزه های آن بخوبی در آثار عارفان مسلمان ترسیم و تبیین شده است، یکی از عناصر ارزشمند فرهنگ و هویت دینی ما به شمار می اید و بازخوانی آن برای کشف قابلیت ها و ظرفیت هایش در عرصه جهانی شدن و تبادل افکار و اندیشه ها، وظیفه و رسالتی است که بیش از همه بر دوش اندیش مندان فکور و آگاه نهاده شده است.

نویسنده‌ای ناشناخته از روزگار شاه سلطان حسین، دو اثر، یکی توحیدنامه و دیگری جلاءالقلوب را در نقد فلسفه یونانی-اسلامی نوشته و سعی کرده نشان دهد که معارف دینی را نمی‌توان با روش های فلسفی شناخت. این مقاله، مروری است بر رساله جلاءالقلوب او که برای اولین‌بار -تا آنجا که می‌دانم- مرور می ‌شود. مقاله یاد شده، در جشن‌نامه حضرت آیت ‌لله مظاهری، و به عنوان اهداء به ایشان نگاشته شده است.

مرا حق از می عشق آفریدست همان عشقم، اگر مرگم بساید (دیوان شمس) نظریات عرفانی، فلسفی مولانا در مجموع، بر یک اصل استوار است و آن «وحدت وجود» است. ارکان این اصل عبارت است از: هستی و نیستی، عشق، جمع و تفریق، تضاد، انسان کامل.

ابوجعفرمحمدبن محمدبن حسن توسی،مشهور به خواجه نصیرالدین(زاده ۵ اسفند ۵۷۹ در توس – درگذشته ۱۱ تیر ۶۵۳ در بغداد)شاعر،فیلسوف،متکلم،فقیه،ستاره‌شناس، اندیشمند، ریاضیدان، منجم، پزشک و معمار ایرانی سده هفتم است. کنیه‌اش«ابوجعفر» و به القابی چون«نصیرالدین»،«محقق طوسی»،«استاد البشر»و«خواجه» شهرت دارد.

حافظ از شعرای انگشت شمار و استثنایی است که «هنر ماندگار» به عرصۀ فرهنگ بشریت ارائه داده است. او حواسی فوق‌العاده هوشمند و ذهنی وقاد و تحلیلگر دارد و رسالتی برای خویش قائل است که آنرا از طریق «الهام» بدست آورده تا آئینه‌دار وصف جمال و تجلیات گردانندۀ هستی یا «معشوق ازلی» باشد…

در این مقاله کوشیده ام تا موضع شیعیان را نسبت به حکومت مغولان در ایران روشن نمایم. شیعیان همیشه توسط خلفا و حکومت های وابسته به آنها سرکوب شده بودند. بنابر این شیعیان دشمن خلفا بودند. اما سرانجام سلسله خلافت عباسی به دست مغولان مضمحل شد. بی تردید شعیان از این واقعه خوشحال شدند. از نظر شیعیان هر دو آنها غاصبان حکومت بودند. با این حال، مغولان برای شعیان بهتر بودند. زیرا مغولان نسبت به پیروان همه مذاهب بردبار بودند و با شیعیان رفتاری مهربانانه تر داشتند. بنابراین، روابط شیعیان با ایلخانان نزدیکتر بود.

در سال های اخیر و به دنبال نگارش تاریخ های مبتنی بر داده های شفاهی، بسیاری خواسته یا ناخواسته سنت شفاهی و تاریخ شفاهی را با هم یکی انگاشته و در تعریف معنا و تبیین اصطلاح تاریخ شفاهی دچار سهوهای بنیادی شده اند. گردآوری داده های تاریخی بر اساس روایات و اخباری که سینه به سینه نقل شده اند پیشینه ای به مراتب طولانب تر از روش علمی ِ تاریخ شفاهی؛ یعنی، گردآوری اطلاعات تاریخی بر مبنای مصاحبۀ هدفمند، فعال و آگاهانه دارد.

پادشاهی ماد اولین حکومت آریایی بود که از اتحادیه ای از قبایل و طوایف آریایی و سایر اقوام محلی ساکن در منطقه تشکیل شد. این قبایل و اقوام محلی از دورۀ ماد اقتدارشان آغاز و به تدریج در زمان هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان بر تعداد، حوزۀ نفوذ و قدرت آنها افزوده شد. این تحولات سرانجام به ایجاد نظام خاندانی در ایران باستان انجامید.

این مقاله، گزیدۀ رباعیات آیینی به گزینش مولی خلیل بن محمد زمان قزوینی از دانشوران سدۀ دوازدهم هجری است که نود و هشت رباعی را در بر دارد. در این میان، 16 رباعی در مدح رسول خدا، 63 رباعی در مدح امیر مؤمنان، و رباعیات اندک شمار دیگر در مدح دیگر امامان معصوم است.