مقاله

مطبوعات به عنوان ابزاری آگاهی دهنده و جهت بخش به افکار عمومی نقش غیرقابل انکاری در حرکت جوامع امروزی داشته اند. در ایران تا به امروز این نقش با فراز و فرود تداوم یافته است. در دوره مورد مطالعه ما در این مبحث 1304-1302 ه.ش مقارن با نخست وزیری سردار سپه و گذار به سوی کسب سلطنت، مطبوعات در کنار جهت دهی به افکار عموم مردم، مشمول سیاست های سرکوبگرانه رضاخان شدند. این مقاله کوششی است برای نمایاندن تأثیر جراید بر روند قدرت یابی سردار سپه و برخورد وی با آنها.

در 1230ق/1815 زمانی که عباس میرزا نایب السلطنه یک گروه پنج نفره را برای تحصیل در رشته های مختلف اروپا فرستاد، خود نمی دانست که مایه چه تحول بزرگی در عرصۀ خدمات فرهنگی خواهد شد. گرچه عباس میرزا این گروه پنج نفره را به نیت فراگیری علوم و فنون و دانش نظامی روز اروپا به انگلستان اعزام کرده بود ولی هرگز تصور نمی برد که یک نفر این گروه ورای آنچه که می بایست بیاموزد، آموخته و به همراه خود تکنولوژی چاپ را به ایران بیاورد.

قانون مدنی را می توان شاهکار ادبیات حقوقی ایران نامید چون از جهت شکلی و ماهوی به گونه ای تنظیم شده که علاوه بر امور حقوقی، ملاحظات شرعی نیز در تدوین آن در نظر گرفته شده و از این بابت است که هم مورد تأیید حقوقدانان و از طرفی مورد تأیید علمای دینی است. مواد 1 تا 955 قانون مدنی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. آنچه در این مقاله نیز مطمح نظر قرار می گیرد، مواد مذکور است.

رساله موجود که نسخه ای از آن در کتابخانه مدرسه متوسط اصفهان بوده، در نیمه شعبان سال 1305ق در اصفهان به دستور ظل السلطان ترجمه و منتشر شده است. مدرسه متوسط اصفهان در سال 1340 صارم الدوله، فرزند ظل السلطان تاسیس کرد و او خود این نسخه را وقف کتابخانه مدرسه کرده است.

میرزا ابراهیم دستان مشهور به یغمای ثانی فرزند ابوالحسن یغمای جندقی، سراینده نامی عصر قاجار، خود گوینده ای زبردست بود و در سرودن انواع شعر مهارت داشت. او به سال 1242 ق در خور بیابانک دیده به جهان گشود. دوران کودکی و نوجوانی او در همانجا گذشت. بعدها به هدایت پدرش یغما به تهران آمد و در تشکیلات نظامی عصر ناصری به خدمت پرداخت و به درجه سلطانی (=سروانی) نائل آمد، اما در نبردی که با گروهی از شورشیان بلوچ کرد به سختی شکست خورد و گروهی از سربازانش به هلاکت رسیدند.

بحث را با بیان دیدگاهی از ابن ندیم درباره شهرت یا عدم شهرت یک مؤلف و اهمیت آن درباره انتشار آثار او آغاز می کنیم. این اظهارنظر او درباره شخصیت حقیقی جابر بن حیان، عالم مشهور شیمی است که دربارۀ نسب وی یا اصل وجود وی دیدگاه های مختلفی وجود دارد.

«بلد» به معنای شهر است و «بلدیه» نام قدیم شهرداری است. تأسیس بلدیه در ایران یک قرن قدمت دارد و اولین بلدیه در کشاکش حوادث مشروطه در تهران تأسیس شد.

یکی از کهن ترین خاندانهای ایرانی ارمنی که سابقه ای پانصد ساله دارند، خاندان شاه نظریان شاپورزاده است. این خاندان در آغاز ملکهای سرزمینی بودند که بین ساحل شرقی دریاچه گوگچه (سوان) و شهر گنجه قره باغ واقع شده و مقر حکومت مزرع نام داشت.

مرکزیت تهران و وجود دولت و دربار در این شهر در دوره قاجار موجب شد از هر جهت گسترش یابد. به ویژه همان گونه ای که در سطور پیشین اشاره شد، این روند رو به رشد از دوره ناصری سرعت بیشتری یافت و در دوره مظفرالدین شاه به اوج خود رسید. اما سؤال اینجاست آیا به همان اندازه ای که تهران گسترش می یافت امکانات رفاهی آن نیز ایجاد می شد؟

کتابخانه ملی هر کشور، حافظ گنجینه و میراث مکتوب آن کشور است. شناسایی و بررسی دقیق مجموعه کتاب های کتابخانه ملی هر کشور، نشان دهنده تاریخ فرهنگ آن مردم بوده، که در کنار این مجموعه غنی فرهنگی، از مجموعه فرهنگ جهانی نیز برخوردار بوده اند. یکی از غنی ترین بخش های کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تالار اسلام شناسی و ایران شناسی می باشد که در جوار سالن کتابخانه عمومی قرار گرفته است.