مقاله

نویسنده در این نوشتار به خطوط گسترده «سنت فکری» اسلامی که منظورش از آن فلسفه و تصوف است، می‌پردازد. مسأله مهم برای این سنت آن نیست که عملکرد فنی عقل (تعقل) چگونه انجام می‌گیرد، بلکه این است که چگونه عقل انسانی می‌تواند به طور کامل به فعلیت برسد. انگاشت‌های تعقل، عقل و آگاهی به طور بالقوه در مفاهیم انسانی و نسخه‌های مطرح شده از این‌ قبیل ریشه دارد که می‌توان آن را «انسان‌شناسی روحانی» نامید.

احساس از ازل ریشه در جان انسان‌ها داشته و دارد. از۳۰۰هزار سال پیش كه انسان نئاندرتال آتش را شناخت و آن را حیات‌بخش دانست و از ۱۰۵هزار سال پیش زمانی كه دستانش را با احساس بر دیواره غار استاتواس در شمال اسپانیا كشید و با تمام وجود امنیت را در آن حس كرد و تا انقلابی ناآشكار در دوره پارینه‌سنگی كه آفرینش هنردر اروپا رخ داد، همه نشانگر احساسی قدرتمند در وجود انسان است.

بدون شک، سرزمین پهناور اکو با مشاهیر و مفاخر فراوان و آثار ماندگار فرزندان فرزانه‌اش در جهان معروف است که در این میان شعر و ادب حرف اوّل را می‌زند. به راستی که کیست که از این شعر فاخر و والا به هیجان نیاید و تحت تأثیر آن قرار نگیرد؟ و هر جا از شعر و ادب سخن به میان آید، نام استاد رودکی، پدر شعر فارسی بدون اختیار در اذهان خطور می‌کند.

یکی از مهم‌ترین مباحث ابوریحان بیرونی در باب شکل هستی بود که آن را کروی می‌دانست. او همچنین در پذیرش هیئت بطلمیوسی که طبق آن کره‌ای در مرکز دنیاست، تردید کرد و در جست‌وجوی مکانیک سماوی غیر بطلمیوسی بود. این دانشمند همه چیز دان می‌کوشید تا جدا از عقاید دینی و از پنجره علوم طبیعی جهان را بنگرد و تفسیر کند.

هیچ کتابی در عالم اسلام به اندازه «فصوص الحکم» مورد توجه و اقبال قرار نگرفته و درباره هیچکس هم به اندازه محی‌الدین متناقض اظهار نظر نشده است.

آقای دکتر شفیعی کدکنی در کمترین توصیف از «مفاخر ادبی ایران» هستند.اگر بخواهند با فرهنگ برخورد خشن کنند، نتیجه معکوس می‌شود. من مطمئنم آقای شفیعی کدکنی در کشور ما دوستدارانی دارند که باورشان نمی‌شود کتاب‌شان با چنین مشکلاتی مواجه شود و یک مقام مسوول چنین حرف‌هایی در مورد بررسی کتاب ایشان بزند!

لحاف‌کرسی شده اسباب‌بازی‌مان و هرکدام از ما بچه‌ها سر زورآزمایی هم که شده، آن‌قدر می‌کشیمش سمت خودمان که دو پایه کرسی تا مرز دمرشدن بالا می‌آید و صدای خانم‌ بلند می‌شود که «چه می‌کنید؟ الان است که منقل برگردد.» انگار که نشنیده باشیم خانم‌ چه گفته است، منقل را طرف هم هل می‌دهیم و مراقبیم که برنگردد.

ایران سرزمینی است با هزاران هزار خرده‌فرهنگ اصیل و مفاخر باستانی که در گذر از دل تاریخ، همواره میان نسل‌های بشری در تبادل و حرکت بوده و این زندگانی و پویایی، حیات زیستی انسان‌ها و فرهنگ‌ها را بی‌کم و کاست از نسلی به نسل بعد و از دیاری به جغرافیای دیگر رهنمون می‌کند.

شب یلدا، درازترین شب سال و یكی از بزرگترین جشن  های ایرانیان است. ایرانیان همواره شیفتۀ شادی و جشن بوده اند و این جشن ها را با روشنایی و نور می آراستند. آنها خورشید را نماد نیكی می دانستند و در جشن های شان آن را ستایش می كردند.

پس از فرازو فرودی ناگزیر، انتشار جلد 25 دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی در آستانۀ چهلمین سال بنیادگذاری مرکز دائرة‌المعارف نویدبخش روزهای بهتر و پربارتر در حوزۀ علم و معرفت و تحقیق است.