مقاله

هر چه زیبایی و لطف در شعر امروز ایران دیده می‌شود، حاصل پیوند درخت فرهنگ ایرانی و درخت فرهنگ اروپایی است. در تمام ذرّات و مولکول‌های معنی‌دار و متعالی این خلاقیت، جای پای شعر و فضا و بلاغت و اسطوره و ادب اروپایی قابل تعقیب است. همان گونه که «دیوان غربی ـ شرقی» گوته، که یکی از بزرگترین آثار فرهنگ بشری است، از لقاح شعر اروپایی و شعر فارسی شکل گرفته است و هیچ کسی گوته را به «سرقت» یا «اقتباس» یا «ترجمه» متهم نمی‌کند و از این چشم‌انداز بر کار او انتقادی وارد نیست، در مورد شعر قرن بیستم زبان فارسی نیز باید به همین دید نگریسته شود.

سرزمین بختیاری با تاریخی کهن و جغرافیای منحصر به فرد شاعرانی رادر خود پرورانده است که در کلامشان صداقت، معرفت و لطافت موج می‌زند. شادروان اوژن بختیاری، تعدادی از این شاعران را در کتابی بنام تاریخچه و شرح حال عرفا و شعرای دو قرن اخیر چهارمحال و بختیاری در سال 1332 شمسی گرد آورده است که شنیدم اخیراً توسط ناشری باز نشر شده است. چندی پیش به مناسبتی کتاب را ورق می‌زدم؛ چشم به چهار شاعر، زیباگوی خوش طبع با تخلص‌های ذره، خورشید، قطره و دریا افتاد. به پاس این حسن انتخاب و سلیقه زیباشناسانه، زندگینامه مختصر و یک نمونه از شعر این بزرگواران را برای خوانندگان ارجمند انتخاب و تقدیم می‌نمایم. باشد تا روح بزرگ آنان شاد و روانشان مینویی باد ...

آیین بودا هنگامی در هند اعلام شد که جامعه از سوی برهمنان به گرداب خرافات افتاده بود. پژوهشگران بر این باورند که آیین بودا در قرن ششم پیش از میلاد شکل گرفت. بودا که نام اصلی اش سیذارتا بود احتمالاً در منطقه‌ای نزدیک نپال چشم به جهان گشود. وی بعدها به گوتاما شهرت یافت. در جوانی را جست‌و‌جوی حقیقت به سیر آفاق و انفس پرداخت تا سرانجام زیر درخت انجیری که «بودهی» نام داشت پرتو حقیقت را دریافت و بدین مناسبت به «بودا» شهرت یافت.

از جمله کتب تک نسخه ای خطی مجموعه حکایاتی است به قلم فضل الله بن عبدالله منشی بروجردی که به سال 1284 ق به خط شکسته نستعلیق زیبایی تحریر شده و در متن کتاب نیز در جایی به سال 1283 قمری ( = 1867 م) اشاره شده است.

نسخۀ مورد بحث نویسنده در نوشتار حاضر جامع الاخبار است که محمدحسن بن محمدابراهیم یزدی این مجلد را همراه با چند کتاب دیگر وقف مدرسه یزدی ها در نجف کرده است. ایشان وقفنامه یک صفحه ای در آغاز این نسخه دارد و در آن، علاوه بر یادداشت تولد و ازدواج، چند یادداشت درباره سفرهای زیارتی خود نوشته است.

کتاب فرهنگ اصطلاحات توصیفی نسخه های خطی جهان اسلام اثر آدام گاچک، کتابی در حوزه نسخه پردازی و مصطلحات نسخ خطی است که توسط علی قلی نامی به فارسی ترجمه شده است. نویسنده در نوشتار حاضر، ترجمه فارسی کتاب مذکور را در بوته نقد و بررسی قرار داده است. وی در راستای این هدف، نخست اشکالات ساختاری و کلی ترجمه و سپس اشکالات فنی و تخصصی آن را با ارائه شاهد مثال هایی از صفحات کتاب، مورد مداقه قرار داده است.

شهر تاریخی و کم نظیر کازرون و شهر شاپور (بیشاپور) امانتدار اوراق گرانبهایی از فرهنگ غنی سرزمین ما هستند. در این گستره ارزشمند، در کنار آثار شناخته شده از دوران ساسانی و سنگ نوشته اّپسای دبیر(تفضلی،1376:89) سنگ نوشته های کوتاهی نیز به دست آمده که بیشتر سنگهای محافظ استوادن اند و به سنگ مزار معروف اند (تفضلی ،1376:102) و تعدادی از آنها بررسی شده اند.

لئو اشتراوس (1899- 1973) از جمله مهمترین فیلسوفان سیاسى قرن بیستم است که فلسفه سیاسى او از جامعیت خاصى برخوردار بوده و همه دورانهاى تاریخى کلاسیک، میانه و مدرن را در بر گرفته است. آراء و اندیشه‏هاى وى در فلسفه سیاسى، همواره براى علاقه‏مندان به این رشته جذاب و خواندنى بوده است. اشتراوس شرق شناسى است که هنوز اندیشه‏هاى بدیع او در زمینه فلسفه سیاسى اسلامى براى محققان این عرصه ناشناخته مانده است. مقاله حاضر اولین نوشتارى است که در صدد است بخشى از اندیشه وى را در باب «روش شناسى فهم فلسفه سیاسى اسلامى» ارائه نماید.

دست کم چندین دهه است که نزاع مشهوری درگرفته است که آیا باید تفکر و فلسفه و علوم اسلامی را اسلامی خواند و یا عربی. اصل این ماجرا طبعاً ریشه های سیاسی دارد اما خوب گاه ابعاد متفاوتی هم به خود گرفته است. در برخی دپارتمانهای دانشگاهی که اساس بر تقسیم بندی زبانی است حتی در غرب گاه ترجیح داده می شود که به طور نمونه از فلسفه و یا دانش های عربی سخن رود تا مثلاً از فلسفه اسلامی.

چندی پیش هنگام نوشتن مقاله «اختر،احمد بیگ گرجی» (د1232ق.) جهت درج در دائرة المعارف بزرگ اسلامی ،موضوعی به نظرم آمد درباره این شاعر و یکی دیگر از شاعران همعصرش به نام فاضل خان گروسی (د:1252ق.) که به آثار این دو تن یعنی « تذکره اختر» و «تذکره انجمن خاقان» مربوط میشد. موضوعی که مرحوم خیام پور نیز سالها قبل، اشاره ای گذرا بدان کرده بود اخیرا با چاپ «تذکره انجمن خاقان» فرصتی مناسب فراهم آمد تا مطلب مورد نظر، این بار به تفصیل مطرح گردد.