مقاله

بررسی پیشینه تاریخی و نخستین زمینه‏ های سیاسی ـ اجتماعیِ شکل‏گیری فرقه‏ های اسلامی درقرن نخست هجری، موضوع این پژوهش است. نویسنده در بررسی و گزارش مستند خود از زمینه‏ های قبلیِ فرقه‌گرایی و دسته‌بندی‏های کلامی قرن نخست، ابتدا به بررسی برخی ویژگی‏های فکری اصحاب پیامبر(صلی‌الله علیه و آله و سلّم) و میزان اهتمام آنان به مباحث عقیدتی و چگونگی فهم آنان از معارف و تعالیم قرآنی پرداخته و به دنبال آن، اختلاف‏های فکری صحابه در دوران بعد از پیامبر(صلی‌الله علیه و آله و سلّم) و مهم‌ترین حوادث سیاسی ـ مذهبی عصر صحابه و تابعان را گزارش می ‏کند.

عشقی جوانی شاعر و نمایشنامه‌نویس و با طبیعتی بسیار احساسی و از روزنامه‌نگاران بود. وی در آموزشگاه‌های الفت و آلیانس، به تحصیل فارسی و فرانسه اشتغال داشت؛ و پیش از اخذ گواهی‌نامه از مدرسه آلیانس، در تجارتخانه یک بازرگان فرانسوی ـ به عنوان مترجم ـ مشغول کار شد. زبان فرانسه را به‌نیکی فراگرفته بود و به شیرینی تکلم می‌کرد. در طول سالهایی هم که در استانبول به سر برد

سنایی بی‌شک یکی از پیشگامان غزل فارسی است که متاسفانه به مقام والای او چنان‌که باید و شاید توجه نشده است. او در غزل، ابداعات و نوآوری‌هایی داشته است که در شعر شاعران پس از او به کمال و بالندگی رسیده است. در باب سنایی غزنوی سخن بسیار زیاد است حتی در باب غزل سنایی.

حکومت فاطمیان(297_ 567ق.) در مصر و شام با برهه ای از امارت دیرپای شرفای حسنی (358 تا 1343ق. ) در مکه مکرمه و شرفای حسینی(حک: 360_ 1100ق.) در مدینه منوره، هم زمان بود.

در سال 133ه.ق، شریک بن شیخ المهری در ماوراء النهر قیام کرد و بیش از سی هزار کس از مردم بخارا و از جمله حاکمان بخارا، خوارزم و برزم به او پیوستند، انگیزه قیام او را اعتراض به خونریزی های ناروا و کشتار زیاده از حد ابومسلم و برخی بر ضد عباسیان که به تازگی تشکیل حکومت دادند، ذکر کرده اند و بعضی هم او را هواخواه امویان معرفی کرده اند.

اسپهبدیه (اصفهبدیه) دومین شاخه از خاندان حکومتی باوند بودند که به نوشته ی زامباور به ملوک جبال نیز معروفند، آنان در اوایل عصر سلجوقی در قسمتی از طبرستان حکومت می کردند از شیعۀ امامیه طرفداری می کردند. این پژوهش به بررسی تشیع این خاندان به ویژه پشتیبانی سه تن از فرمانروایان این سلسله از تشیع امامیه پرداخته است.

تاریخ طبری و الکامل ابن اثیر پس از گذشت صدها سال هم چنان به عنوان دو منبع اصلی برای شناخت دوره هایی از تاریخ جهان اسلام، مورد استفاده قرار می گیرند. از آنجا که ابن اثیر در نگارش الکامل تا سال 302 هجری به طور جدی و قابل ملاحظه بر تاریخ طبری متکی بوده

شکر، یعنی یادآوری نعمت و منعم با قلب و زبان که در 75 آیه، از مشتقات آن استفاده شده که 6 واژه به خدا، استناد شده است (شاکر و شکور) و بقه واژه ها به صورت (اسم فاعل و مبالغه، فعل های ماضی و مضارع و امر) به غیر از خدا منسوب گردیده است،

فاطمیان از جمله حکمرانانی بودند که در جهان اسلام و در سال 297ه.ق، روی کار آمدند و استقلال خود را از حکومت عباسی در شمال آفریقا نمایان ساختند. مدتی نزدیک به 270 سال حکومت کردند. با تصرف مصر در سال 358ه.ق، سرزمین های تحت سلطه ی خویش را توسعه دادند. حکومت آن ها هم چون سایر حکومت های اسلامی دارای دو چهره بود.

در دوره ی اول عباسی به سازمان های مالی، سکه و پول توجهی خاص شد و دیوان های مالی تأسیس گردید که برای هر یک از دیوان ها (خراج، زمام، حهبذه، نفقات، مستغلات،...) وظایف خاصی تعریف گردید و برای هر کدام مسئوول ویژه ای گمارده شد.