دائرة المعارف بزرگ اسلامی

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

احمد زنجانی معصومی |
احمد زکی پاشا |
احمد زی | محمد آصف فکرت اَحْمَدْزی، یا احمدزائی، احمدزئی، یعنی دودمان احمد، نام طوایفی که از چند قبیلۀ پشتون منشعب شده‌اند و هریک به نیای خویش، احمد، منسوبند.
احمد سرهندی | فتح الله مجتبایی اَحْمَدِ سَرْهِنْدی، شیخ بدرالدین احمد فاروقی سرهندی (971-1034ق/ 1564-1625م)، فرزند شیخ عبدالاحد، معروف به «مجدِّد الف ثانی»، عارف و متکلم مشهور هند در سدۀ 11ق و مؤسس طریقۀ «مجددیه» یا «احمدیه» در سلسلۀ نقشبندی.
احمد سملالی |
احمد سهروردی | محمدحسن سمسار اَحْمَدِ سُهْرَوَرْدی، شمس‌الدین احمد بن یحیی بن محمد بن عمر بن محمد سهروردی (654-741ق/ 1256-1340م)، خوشنویس و موسیقی‌دان نامور ایرانی. وی در بغداد زاده شد، ادب عرب، لغت، فقه شافعی و علوم عقلی را آموخت، حافظ قرآن بود و مقامات حریری را نیز از حفظ داشت. او حدیث را از جمعی چون عمادالدین ابوالبرکات ابن‌طبال (د 70...
احمد شاملو | فاطمه رادمنش اَحْمَدِ شامْلو، فرزند محمدحسین شاملوی مشهدی (د 1264ق/ 1848م)، از استادان نامدار قلم نسخ ایران. وی بجز نسخ، همۀ اقلام متداول، از آن میان نستعلیق را خوش، و شکسته را عالی می‌نوشته است (بیانی، احوال...، 1/ 40). وی را باید از جملۀ پیروان شیوۀ میرزا احمد نیریزی به‌شمار آورد که قلم نسخ را به درجات عالی رسانده‌اند (...
احمد شاه بهادر | محمد آصف فکرت اَحْمَدْشاهِ بَهادُر، ابوالنصر مجاهدالدین (حک‍ 1161-1167ق/ 1748-1754م)، فرمانروای گورکانی (مغول) هند. احمد پسر محمد شاه بود که در روزگار او امپراتوری گورکانی ــ به‌ویژه پس از حملۀ نادرشاه بر هند ــ سخت به سستی و انحطاط گرایید. محمدشاه که دل تنها در گرو مهر حرم داشت و کار سلطنت را سهل گرفته بود، تقریباً همۀ اس...
احمد شاه درانی | مجید سمیعی اَحْمَدْشاهِ دُرّانی (1134-1186ق/ 1722-1772م)، پایه‌گذار سلسلۀ درانی در افغانستان.
احمد شاه قاجار | منصوره اتحادیه اَحْمَدْشاهِ قاجار، یا سلطان احمدشاه (27 شعبان 1314-26 رمضان 1348ق/ 31 ژانویۀ 1897-26 مارس 1930م)، هفتمین و آخرین پادشاه سلسلۀ قاجار در ایران. او پسر بزرگ محمدعلی شاه است. مادرش ملکه جهان، دختر کامران میرزا نایب‌السلطنه بود. وی در 27 جمادی‌الآخر 1327ق/ 16 ژوئیۀ 1909م به سلطنت رسید. در 27 شعبان 1332 تاجگذاری ک...
احمد شوقی |
احمد شیخ | بخش تاریخ اَحْمَدْ شِیْخ (د 1316ق/ 1898م)، معروف به احمدو، یا اَمَدو سیکو، شیخ طریقۀ تیجانیه در افریقا و دومین و آخرین فرمانروای امپراتوری توکولور که بخشهایی از سودان غربی، نیجریه، گینه و مالی کنونی را زیر فرمان داشت و به سبب مقابله با نفوذ نظامی فرانسویان در منطقه شهرت یافت.
احمد صاعدی |
احمد صافی |
احمد عباس |
احمد عبدالحق ردولاوی | مسعود جلالی مقدم اَحْمَدْ عَبْدُالْحَقِّ رُدَوْلاوی، از مشایخ سلسلۀ صابریۀ چشتیه در سدۀ 9ق. نام کامل او را احمد بن عمر بن داوود عدوی عمری نوشته‌اند (حسنی، 3/ 7). وی در رُدَوْلی که شهر کوچکی است (حدود 100 کیلومتری شرق لکهنو)، ولادت یافت (عبدالحق، 187؛ حسنی، 3/ 8؛ رضوی، «تاریخ...»، I/ 270). گفته‌اند که نسبتش به خلیفۀ دوم عمر بن...
احمد علوی |
احمد علوی | صمد موحد اَحْمَدِ عَلَوی، یا سیداحمد فرزند زین‌العابدین علوی (یا حسینی) عاملی اصفهانی، حکیم، متکلم و محدث مشهور قرن 11ق/ 17م، از شخصیتهای بزرگ مکتب فلسفی اصفهان و مفسر الهیات شفای ابن‌سینا.
احمد علی هاشمی سندیلوی | عارف نوشاهی اَحْمَدْعَلیِ هاشِمیِ سَنْدیلَوی (یا سَندیلی)، فرزند غلام محمدبن مولوی محمد حاجی، (1163- پس از 1224ق/ 1750-1809م)، شاعر و تذکره‌نویس فارسی هند.
احمد فارس شدیاق |
احمد فقیه | توفیق هاشم پور سبحانی اَحْمَدْ فَقیه، نام چند تن از متصوفه که بیشتر آنان در سدۀ 7ق/ 13م در آناتولی می‌زیسته‌اند. از بررسی دقیق مآخذ دربارۀ یکی از آنان (خواجه احمد فقیه یا سلطان خواجه فقیه) چنین برمی‌آید که لااقل زندگانی 5 تن از آنان به هم درآمیخته است («دائرةالمعارف...»، II/ 65). نخستین‌بار عبدالباقی گولپینارلی (ص 88، حاشیه) اشاره...
احمد قاطن | سیمین محقق اَحْمَدِ قاطِن، احمد بن محمد بن عبدالهادی حَبابی صنعانی (1118-1199ق/ 1706-1785م)، فقیه و قاضی زیدی یمن، نسبت مقحفی را که منسوب به قریه‌ای از توابع ثَلاء است، نیز برای وی آورده‌اند (نک‍ : زباره، 1/ 274).
احمد قره مانلی |
احمد قفطان نجفی |
احمد گران | حیدر بوذرجمهر اَحْمَدْ گِران، فرزند ابراهیم (ح 912-949ق/ 1506-1543م)، فاتح مسلمان حبشه ملقب به «صاحب الفتح» و «غازی». امهریهای حبشه هم او را به زبان امهری، گرانیه یعنی چپ دست لقب دادند (عارف، 88؛ EI2).
احمد لر | علی میرانصاری اَحْمَدِ لُر (مق‍ ربیع‌الثانی 830/ فوریۀ 1427)، از پیروان فرقۀ مذهبی ـ سیاسی حروفیه که درصدد قتل شاهرخ تیموری برآمد. از نسبت احمد و نیز از یک بیت شعری که در هجو او نقل کرده‌اند، پیداست که زادگاه او لرستان بوده است (حافظ ابرو، 916؛ طوسی، 48).
احمد مجتهد | علی اکبر دیانت اَحْمَدِ مُجْتَهِد فرزند لطفعلی بن محمدصادق (د 1265ق/ 1849م)، عالم و فقیه امامی در آذربایجان. تاریخ تولد او در مآخذ ذکر نشده است، ولی باتوجه به نوشتۀ ادیب‌الملک (ص 148)، مبنی بر اینکه «مدت 81 سال در دارالسلطنۀ تبریز... راتق و فاتق امور شریعت... بود» ــ که احتمالاً منظور نویسنده مدت زندگانی او بوده است ــ می‌ت...
احمد مدحت | علی اکبر دیانت اَحْمَدْ مِدْحَت (1260-18 محرم 1331ق/ 1844-28 دسامبر 1912م)، روزنامه‌نگار، مورخ و از نویسندگان سرشناس ترکیۀ عثمانی در دورۀ تنظیمات خیریه.
احمد مشهدی | محمدحسن سمسار اَحْمَدِ مَشْهَدی، میرسیداحمد حسینی مشهدی (د 986ق/ 1578م)، خوشنویس نامدار قلم نستعلیق. پدرش شمع‌ریز آستان قدس بود (پیر بوداق، 222؛ قاضی احمد، گلستان...، 90). همۀ تذکره‌نویسان او را شاگرد میرعلی هروی دانسته‌اند، اما در اینکه در هرات با بخارا از وی تعلیم گرفته باشد، اختلاف دارند: محمود بن محمد در قوانین خطوط (ت...
احمد منصور |
احمد موسی | محمدحسن سمسار اَحْمَدْ موسى، نگارگر نوآور و صاحب مکتب ایرانی در سدۀ 8ق/ 14م. نام او نخستین ‌بار در مقدمۀ مرقع بهرام میرزا صفوی ــ گردآوری شده در951ق ــ درشمار نگارگران روزگار ایلخانان مغول آمده است. دوست محمد در آن مقدمه گزارشی از نگارگری و نگارگران ایرانی از روزگار ساسانیان تا عصر خود می‌دهد که بخش مربوط به دوران ابوسعید ...
احمد موطی بن حسین |
احمد ناصر | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اَحْمَدِ ناصِر، ابوالحسن احمدبن یحیی بن حسین بن قاسم رَسّی، ملقب به الناصر لدین الله (د 315ق/ 927م)، فقیه، متکلم و یکی از امامان نامدار زیدی یمن. پدرش یحیی بن حسین الهادی الی الحق از علویان بنی طباطبا، یکی از نامدارترین کسان در تاریخ فقه زیدی و پایه‌گذار امامت زیدی در یمن، و مادرش فاطمه بنت حسن از نوادگان قاس...
احمد نصیبی | تقی بینش اَحْمَدِ نَصیبی، احمدبن اُسامۀ هَمْدانی، معروف به نصیبی (دح 82ق/ 701م)، موسیقی‌دان و آوازخوان نامدار سدۀ اول هجری. نصیبی منسوب به نصیبین است (ابن منظور، ذیل نصب) و سمعانی عده ای از رجال نصیبین را به عنوان نصیبی ذکر کرده است (13/ 115-121). از سوی دیگر چون در بعضی از مآخذ از او به صورت «نَصْبی» یاد شده است (نک‍...
احمد نظام شاه | ابوالفضل خطیبی اَحْمَدْنِظامْ شاه (حک‍ 895-916ق/ 1490-1510م)، بنیادگذار سلسلۀ نظام شاهیه در احمد نگر دکن.
احمد نگر | عنایت الله رضا اَحْمَدْنَگَر، نام شهر و مرکز شهرستانی به همین نام. این شهر در °19 و ´7 عرض شمالی و °72 و ´30 طول شرقی واقع شده است (سامی، 1/ 800).
احمد نهاوندی | محمدعلی مولوی اَحْمَدِ نَهاوَنْدی، احمد بن محمد نهاوندی حاسب (د 220-230ق/ 835-845م)، ستاره‌شناس و ریاضی‌دان ایرانی از سرگذشت او هیچ‌گونه آگاهی نداریم. زوتر (ص 10) و سزگین (GAS, V/ 226, VI/ 90, 135) ریاضی‌دان به نام احمد بن محمد حاسب را که ابن‌ندیم (ص 340) از وی یاد کرده است، با نهاوندی یکی شمرده‌اند، اما از آنجا که ابن ندی...
احمد نیریزی | محمدحسن سمسار اَحْمَدِ نِیْریزی، فرزند شمس‌الدین محمد (زنده تا 1151ق/ 1738م)، نامدارترین خوشنویس قلم نسخ ایران.
احمد هاشم | بخش ادبیات اَحْمَدْهاشِم (1304-1352ق/ 1887-1933م)، شاعر و نویسندۀ ترک، فرزند عارف حکمت‌بیک آلوسی‌زاده. از خاندان وی دانشمندانی بزرگ در فقه و تفسیر و ادب برخاسته‌اند. نیای او در عهد هلاکوخان (654-663ق/ 1256-1265م) از بغداد گریخت و به آلوس رفت و اخلاف او که تا سدۀ 11ق/ 17م در آن سامان می‌زیستند، به آلوسی و سپس آلوسی‌زاده ...
احمد وفیق پاشا | علی اکبر دیانت اَحْمَدْ وَفیقْ پاشا (23 شوال 1238-22 شعبان 1308ق/ 3 ژوئیۀ 1823-2 آوریل 1891م)، دولتمرد، مترجم و نویسندۀ ترک که در دورۀ سلطنت عبدالحمید ثانی، 2 بار به صدارت رسید. احمد در استانبول متولد شد. پدرش روح‌الدین و پدربزرگش یحیی ناجی، از مترجمان دیوان همایون بودند (ثریا، 1/ 308، 2/ 420؛ اینال، V/ 651). یحیی ناجی نلقب...
احمد کاسانی | مسعود جلالی مقدم اَحْمَدِ کاسانی، فرزند جلال‌الدین (د 949ق/ 1542م)، از بزرگان سلسلۀ خواجگان نقشبندیۀ ماوراءالنهر در اواخر سدۀ 9 و اوایل سدۀ 10ق. او را خواجگی احمد و مخدوم اعظم نیز لقب داده‌اند و به مناسبت محل دفنش، دهبیدی نیز خوانده شده است (ابوطاهر، 179؛ چشتی، 1/ 319، 322؛ رشاد، 76).
احمد کهتو |
احمد یادگار | عارف نوشاهی اَحْمَدْ یادْگار، مورخ هندی سده‌های 10-11ق/ 16-17م. از زندگی او تنها می‌دانیم که از دیرباز در دربار ابوالمظفر داوودشاه بن سلیمان (حک‍ 980-984ق/ 1572-1576م)، آخرین فرمانروای سلسلۀ کرّانی بنگال خدمت می‌کرد (احمدیادگار، 1-2؛ بوریج، 287). برخی به خطا پدر او را وزیرِ میرزا عسکری برادر همایون، پادشاه تیموری هند دان...
احمد یسری افندی | ناصر شعاریان ستاری اَحْمَدْ یُسْری اَفَنْدی، فرزند مصطفی بوسنوی (1046-1105ق/ 1636-1694م)، شاعر، نویسنده، فقیه حنفی و قاضی دورۀ سلیمان دوم عثمانی و احمد دوم.
احمد یسوی | توفیق هاشم پور سبحانی اَحْمَدْ یَسَوی، فرزند ابراهیم (د 562ق/ 1167م)، صوفی بزرگ ترک. زادگاه او را برخی سایرام (سیرام) (کوپرولو، 61؛ «دائرةالمعارف...»، II/ 159). و برخی دیگر شهر یسی دانسته‌اند (کاشفی، 1/ 17؛ خانی، 109)، اما باتوجه به اینکه در کتاب جواهرالابرار من امواج البحار تألیف حزینی که به گفتۀ کوپرولو (ص 27, 61, 62 و حاشیه)، ا...
احمد ینالتگین | ابوالفضل خطیبی اَحْمَدِ یَنالْتَگین (مق‍ 425ق/ 1034م)، سپهسالار ترک‌نژاد غزنویان در هند که در اوایل حکومت مسعود غزنوی (421-432ق) سر به شورش برداشت.
احمد، امام زاده | یدالله غلامی مایانی مشهور به بقعۀ امام‌زاده احمد بن علی از اولاد امام محمد باقر (ع) در محلۀ حسن‌آباد اصفهان.
احمد، اول | علی اکبر دیانت (اول) (998-23 ذیقعدۀ 1026 ق / 1590-12 نوامبر 1617 م)، چهاردهیمن سلطان عثمانی، معاصر با شاه عباس اول صفوی.
احمد، دوم | علی اکبر دیانت (دوم) (6 ذیحجۀ 1052-27 جمادی‌الآخر 1106 ق / 15 فوریۀ 1643-6 فوریۀ 1695 م)، بیست و یكمین فرمانروای امپراتوری عثمانی و سومین پسر سلطان ابراهیم، مادرش معزز سلطان، دومین همسر ابراهیم بود (نعیما، 4 / 20).
احمد، سوم | علی اکبر دیانت اَحْمَد (سوم) (1084- 1149 ق / 1673-1736 م)، فرزند سلطان محمد چهارم و بیست و سومین سلطان عثمانی.

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام