مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

اسکنده | بخش ادیان، اساطیر و عرفان اِسکَنده \ [e]skanda\ ، خدای جنگ در آیین هندو؛ نخستین پسر شیوه \ šiva\ (شیوا) و برادرِ گَنِشه \ ganeša\ .
اسکندریه، مکتب |
اسکندر لودی | علی رفیعی اسکندرِ لودی \ eskandar-e lo(u)di\ ، یا سِکَندَرْ لودی، نظام‌الدین بن بهلول (سل‍ ‍: 894-923ق/ 1489-1517م)، دومین فرمانروای سلسلۀ لودی، از سلاطین دهلی، که حدود 3 دهه بر منطقۀ بزرگی از هندوستان فرمان ‌راند.
اسکندری، ایرج | خسرو شاکری اسکندری \ eskandari\ ، ایرج (1286- 1364 ش/ 1907-1985م)، از رهبران سرشناس حزب تودۀ ایران. او در تهران زاده شد، در خانواده‌ای از فعالان سیاسی که هوادار جدی حکومت مشروطه بودند، پرورش یافت و از نوجوانی سیاسی شد. پدرش، میرزا یحیى، شاهزادۀ قاجاری و نمایندۀ برجستۀ ترقی‌خواه در نخستین دورۀ مجلس شورای ملی، زمانی درگذش...
اسکندری، محترم | مهرانگیز دولت شاهی اسکندری \ eskandari\ ، محتـرم (1274- 1303 ش/ 1895-1925م)، از پیش‌گامان دفاع از حقوق زنان در ایران. او بنیادگذار و رهبر جمعیت ترقی نسوان ــ نخستیـن انـجمـن زنـان در ایران ــ است که بعداً جمعیت نسوان وطن‌خواه نام گرفت.
اسکندری، ملوک |
اسکندریه، کتابخانه | یونس کرامتی اسکندریه، کتابخانۀ \ ketāb-xāne-ye eskandariy[y]e\ ، نامدارترین کتابخانۀ جهان باستان که در آغاز سدۀ 3ق‌م و در روزگار فرمانروایی بطلمیوسیان مصر، در شهر اسکندریه (ه‍ م) بنیادگذارده شد و احتمالاً تا پایان سدۀ 4م فعال بود.
اسکندر مقدونی | مجدالدین کیوانی , بخش تاریخ اسکندرِ مقدونی \ eskandar-e maqduni\ ، نیز اسکندر سوم، اسکندر کبیر (در یونانی: آلِکساندروس؛ 356-323ق‌م)، شاه مقدونیه (336-323ق‌م) و یکی از بزرگ‌ترین سرداران تاریخ.
اسکندری، سلیمان محسن میرزا | خسرو شاکری اسکندری \ eskandari\ ، سلیمان‌محسن میرزا (1254-1322ش/ 1875-1944م)، مشروطه‌خواه، دولتمرد و رهبر سوسیالیست ایرانی. او در خانواده‌ای قاجاری در تهران زاده شد. پدرش، محسن میرزا کفیل‌الدوله، از نوادگان عباس میرزا (ولیعهد فتحعلیشاه) بود. سلیمان میرزا پس‌ازآنکه برادرش، یحیى میرزا، بر اثر جراحات ناشی از رویدادهای پس‌ا...
اسکندریه | عنایت الله فاتحی نژاد اسكندريه \ eskandariy[y]e(a)\ ، دومين شهر بزرگ و مهم‌ترين بندر مصر و مركز استان اسكندريه. این شهر در ´54 °29 طول شرقی و ´12 °31 عرض شمالی، در كنار دريای مدیترانه و كرانۀ غربی دلتای نیل قرار دارد (EB, 249؛ «دانشنامۀ چِیمبِرز»، ذیل «اسکندریه»).
اسکندرونه | عباس سعیدی اسكندرونه‌ \ eskandarune(a)\ ، از رودهای دائمی‌ فلسطین‌. این‌ رود از رواناب‌ كوههای‌ نابلُس‌ سرچشمه‌ می‌گیرد و در حدود 11 كیلومتری‌ جنوب‌ شهر قیساریه (قیصریه‌) و شمال‌ آبادی‌ ام‌ خالد، در نزدیكی‌ بندر ابو زابوره‌، به‌ دریای‌ مدیترانه‌ می‌ریزد («راهنمای...»، 25-26, 41؛ عابد، 95؛ دباغ، 1(1)/ 34). شاخه‌های‌ اصلی...
اسکوا، دره | بخش جغرافیا اِسکوا، درۀ \ darre-ye [e]sku[v]ā\ ، دره‌ای در شهرستان پلَسِر در شمال شرقی ایالت کالیفرنیا در ایالات متحدۀ آمریکا، که از مناطق مشهور برای ورزشهای زمستانی است. این دره در میان کوههای سیِرا نِوادا، و در شمال غربی دریاچۀ تاهو قرار دارد. اسکوا مرکز ناحیۀ تفرجگاهی بزرگی در ایالت کالیفرنیاست و چندین دریاچه و پارک ا...
اسکو، ینس | بخش علوم زیستی اِسکو \ [e]sko(w)\ ، یِنس کـریستیـان (ز 1918م/ 1297ش)، زیست‌فیزیک‌دان و شیمی‌دان دانمارکی. او در 1997م، همراه با پُل بویِر، زیست‌شیمی‌دان آمریکایی، و جان واکِر، شیمی‌دان انگلیسی، به‌سبب یافتن آنزیمی به‌نام سدیم ـ پتاسیم آدِنوزین تری‌فُسفاتاز (آدنوزین تری‌فسفاتازِ فعال‌شده با یونهای مثبت سدیم و پتاسیم)، جایزۀ ...
اسکو | مژگان نظامی اُسکو \ osku\ ، شهرستان و شهری در استان آذربایجان شرقی.
اسکوپولامین | بخش علوم پزشکی اِسکوپولامین \ [e]skopolāmin\ ، یا هیوسین (با فرمول C17 H21 NO4)، دارویی آلکالوئیدی که از ریشۀ برخی گیاهان خانوادۀ بادمجانیان، از‌جمله بِلّادُن، بَنگ‌دانه و تاتوره، گرفته می‌شود. این ماده که مایعی گرانرو است، به خوبی در آب حل می‌شود. اسکوپولامین دارای ساختاری شبیه به ناقل شیمیاییِ اَسِتیل کولین (ه‍ م) است و ا...
اسکنکتدی | بخش جغرافیا اِسکِنِکتِدی \ [e]skenektedi\ ، شهر و مرکز (از 1809م) شهرستان اسکنکتدی در شرق ایالت نیویورک در ایالات متحدۀ آمریکا. این شهر بر کرانۀ رود موهاک، و در کنار شبکۀ آبراهه‌های قابل کشتی‌رانی ایالت نیویورک، در 20 کیلومتری شمال غربی آلبِنی، مرکز ایالت، قرار دارد. شهرهای اسکنکتدی، آلبنـی و تـروی یک مجموعۀ پیوستـۀ شهری...
اسکوپیه | علی اکبر دیانت اِسکوپیه \ [e]skop[i]ye\ (در صربی ـ کرواتی: اِسکوپلیه؛ در آلبانیایی: اِشکوپ)، پایتخت و بزرگ‎ترین شهر جمهوری مقدونیه. کهن‎ترین نام آن اِسکوپی، برگرفته از واژۀ اِشکوپ در زبان ایلوری ــ یا ایلوریایی/ ایلیریایی؛ زبان نخستین ساکنان آنجا ــ است (EB، ذیل «اسکوپیه5»؛ PR ، ذیل «اسکوپی»؛ İA ، ذیل «اوسکوب»). این شهر مدت...
اسکو ـ اومبریانی، زبانهای | بخش زبان شناسی اُسکو ـ اومبریایی، زبانهایِ zabānhā-ye osk-o-\ \ umb[e]riyāyi، گروهی از زبانهای منقرض‌شده، که بنابر پیشنهاد برخی از دانشمندان، باید در شاخۀ ایتالیک از خانوادۀ زبانهای هندواروپایی جای داده شود. این گروه شامل زبانهای اُسکی (ه‍ م) و اومبریایی، و گویشهای کم‌اهمیت‌تر ایتالیای مرکزی ــ مارسی، مارّوکینی، پائِلیگنی، ...
اسکوبلف | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِسکوبِلِف \ [e]skobelef\ ، میخائیل دمیتریِویچ (1843-1882م/ 1259- 1299ق)، فرمانده نظامی روس که در فتح ترکستان و در جنگ روس و عثمانی (1877- 1878م) نقش مؤثری داشت.
اسکواش | بخش ورزش اِسکواش \ [e]sku[v]āš\ ، نام مشترک دو بازی راکتی داخل سالن: اسکواشْ راکت و اسکواشْ تنیس. نام اسکواش (به تنهایی) معمولاً برای بازی اسکواش راکت به کار می‌رود.
اسکولسیت | بخش علوم پایه و مهندسی اِسکولِسیت \ [e]skolesit\ (بـا فـرمـول شـیـمـیـایـی Ca Al2 Si3 O10. 3H2O)، کلسیم آلومینیم سیلیکاتِ آبدار؛ یک کانی از خانوادۀ زِئولیت، که به شکل گروههایی از بلورهای لیفی یا سوزنی به رنگ سفید یا شفاف، یافت می‌شود. این بلورها گاهی بر اثر گرم کردن، حرکتی کرم‌مانند از خود نشان می‌دهند. این کانی با کانی ناترولیت (N...
اسکودار | جلال خسروشاهی اِسکودار \ eskodār\ (در ترکی: اوسکودار)، شهری در شمال غربی ترکیه، بر کرانۀ شرقی تنگۀ بسفر، که بخشی از مادرشهر استانبول به‌شمار می‌آید. شهر اسکودار با 50 متر ارتفاع از سطح دریا، در جانب آسیایی تنگۀ بسفر و درست در مقابل بخش اروپایی استانبول واقع است («دانشنامۀ جدید...»، ذیل «اسکودار»). اسکودار در محدودۀ شهرداری...
اسکورزبی | بخش جغرافیا اِسکورزبی \ [e]skorzbi\ ، ویلیـام (1789- 1857م/ 1203-1273ق)، کاشف، دانشمند و روحانی انگلیسی. او در مطالعات علمی قطب شمال پیش‌گام بود و به پیشبرد دانش خاصیت مغناطیسی زمین یاری رساند. اسکورزبی در یورک‌شِر در انگلستان زاده شد. او از 10 سالگی با کشتی صید نهنگ پدرش به قطب شمال سفر می‌کرد و در 1811م، خود ناخدای کشت...
آسکوربیک اسید |
اسکور |
اسکورزبی، تنگه | بخش جغرافیا اِسکورزبی، تنگۀ \ tange-ye [e]skorzbi\ (در دانمارکی: اِسگورسبو سون)، شاخابۀ عمیقی از دریای گروئِنلند (گرینلند) در شرق جزیرۀ گروئنلند (متعلق به دانمارک) در اقیانوس اطلس شمالی. این تنگه 110 کم‍ درون بخش شرقی جزیرۀ گروئنلند پیش رفته است. آبدره‌های بسیاری، که بزرگ‌ترین آنها 210 کم‍ طول دارد، از این تنگه به سمت لب...
اسکودری | بخش ادبیات جهان اِسکودِری \ [e]skuderi\ ، مادلِن دو (1607-1701م/ 1016-1113ق)، داستان‌نویس فرانسوی. نوشته‌های او علاقه‌مندان بسیاری در سدۀ 17م داشت.
اسکوترودیت | بخش علوم پایه و مهندسی اِسکوتِرودیت \ [e]skuterudit\ ، از کانیهای سریِ آرسِنیدِ کبالت و نیکل که همراه با دیگر کانیهای کبالت و نیکل، در رگه‌های دمای متوسط یافت می‌شود. بلورهای این کانی به رنگ سفید و مات، با جلای فلزی است. اعضای این سری، که بلورهایی با تقارن مکعبی تشکیل می‌دهند، عبارت‌اند از اسکوترودیت و اِسمالتیت (ه‍ م). ترکیب‌بندی ...
اسکوروس |
اسکورل | بخش هنر و معماری جهان اِسکورِل \ [e]skorel\ ، یان وان (1495-1562م/ 900-970ق)، نقاش هلندی. او که معمار، مهندس، دانشور ادبیات کلاسیک (یونان و روم) و کشیش نیز بود، نقش برجسته‌ای در شناساندن سبک نقاشی دوران نوزایی (رنسانس) ایتالیا در هلند و شمال اروپا داشت.
اسکوفیه | بخش هنر و معماری جهان اِسکوفیه \ eskofiye\ ، ژُرژ ـ اُگوست (1846- 1935م/ 1225-1313ش)، سر‌آشپز هنرمند فرانسوی، معروف به «امپراتور سر‌آشپزها و سرآشپز امپراتوران». او در مقام مدیر آشپزخانه‌های هتل ساوُی (1890- 1899م) و پس از آن، هتل کارلتِن ــ هر دو در لندن ــ به شهرت رسید.
اسکولاستیسیسم |
اسکولاکس کاریاندایی | عسکر بهرامی اِسکولاکسِ کاریاندایی \ [e]skulāks-e kār[i]yāndāyi\ (اش‍ سدۀ 6ق‌م)، دریـانـورد و جغرافی‌دان یونانـی و نـویسندۀ نخستین گزارش دربارۀ هندوستان.
اسکوریال | بخش هنر و معماری جهان اِسکوریال \ eskoriyāl\ (در اسپانیایی: اِل اِسکوریال)، مجموعۀ یکپارچه و بزرگی از بناهای سلطنتی اسپانیا، در بر گیرندۀ دِیر، کاخ، آرامگاه، کلیسای جامع، مدرسه و کتابخانه. ایـن مجموعه، کـه در شهر کوچک اسکوریـال ــ جمع‍‌ (2005م): 768 ، 13 تـن ــ در حدود 40 کیلومتری شمال غرب مادرید قرار دارد، نمونۀ برجستۀ معماری اسپ...
اسکون | بخش جغرافیا اِسکون \ [e]skun\ ، روستایی در استان کنونی پِرث و کینراس، و استان تاریخی پِرث‌شِر در اسکاتلند. این روستا در کنار رود تِی و در شمال شهر پرث واقع شده است. اسکون کهن از دیرباز پایتخت یک پادشاهی متعلق به پیکتها بود.
اسکولیوز | بخش علوم پزشکی اِسکولیوز \ [e]skoliyoz\ ، یا خمیدگی ستون مهره‌ها، انحراف جانبی ستون مهره‌ها که معمولاً شامل دو خمیدگی است: خمیدگی غیرطبیعی اصلی، و در پی آن، خمیدگی جبرانی.
آسکولی پیچنو | بخش جغرافیا آسکولی پیچِنو \ āskoli pičeno\ ، شهر و مرکز استانی به همین نام در منطقۀ مارکه در مرکز ایتالیا. این شهر در پیوستگاه رودهای ترونتو و کاستِلّانو، و 26 کیلومتری غرب دریای آدریاتیک، در شرق رشته‌کوه سیبیلینی ــ بخشی از کوههای آپِنینو (ه‍ م) ــ واقع شده است. آسکولی پیچنو از کهن‌ترین شهرهای ایتالیـاست. این شهر کـه در...
اسکول کرفت | بخش اقوام اِسکول‌کرَفت \ [e]skul-k[e]raft\ هِـنری رو (1793-1864م/ 1207-1281ق)، قوم‌شناس و کاوشگر آمریکایی. او به‌سبب کشف سرچشمۀ رود میسی‌سیپی و نیز نوشته‌هایش دربارۀ بومیان دشتهای آمریکای شمالی، نامدار است.
آسکومیستها | بخش علوم زیستی آسکومیسِتها \ āskomiset-hā\ ، نیز آسکومیکوتا، قارچهای کیسه‌ای، رده‌ای بزرگ و مهم از سلسلۀ قارچها. ویژگـی قارچهـای این رده داشتن ساختـاری کیسه‌مانند ــ به نام آسک ــ است کـه در مرحلۀ جنسی، 4 تا 8 عدد آسکوسپور (هاگِ آسک) درون خود دارد. قارچهای کیسه‌ای بر پایۀ منفرد بودن آسک یا شیوۀ تولید آن، و نیز بر اساس روش ت...
اسکی، زبان | بخش زبان شناسی اُسکی، زبانِ \ zabān-e oski\ ، زبانی منقرض شده، از گروه اُسکو ـ اومبریایی (ه‍ م)، متعلق به شاخۀ زبانهای ایتالیک از خانوادۀ زبانهای هندواروپایی. این زبان که پیوندی نزدیک با زبانهای اومبریایی و وُلسکی، و نسبتی دورتر با لاتین و فالیسکی داشته، در جنوب و مرکز ایتالیا و شمال شرق سیسیل تکلم می‌شده، و احتمالاً زبان ب...
آسکیا | بخش جغرافیا آسکیـا \ āsk[i]yā\ ، آتـش‌فشانـی در ایـسـلنـد. آسکـیـا بزرگ‌ترین دهانۀ آتش‌فشان بر تودۀ آتش‌فشانی دینگوفیول در بخش شرقیِ مرکز جزیرۀ ایسلند است. این آتش‌فشان در 32 کیلومتـری شمال واتنایوکول ــ بزرگ‌ترین یخزار ایسلند ــ قرار گرفته است. دریاچه‌ای به وسعت 11 کم‍2 این دهانۀ آتش‌فشانی را پر کرده است و قله‌هایی، که ...
اسکیاپارلی | بخش هنر و معماری جهان اِسکیاپارِلّی \ [e]skiyāpārelli\ ، اِلسا (1890- 1973م/ 1269-1352ش)، طراح ایتالیایی ـ فرانسویِ پوشاک و مُد. او که به‌سبب طرحهای سوررِئالیستی و رنگهای تند لباسهایش در دهۀ 1930م شناخته می‌شود، بر مد پوشاک زنان در سراسر جهان تأثیر گذاشته است.
اسکویی، مهین |
اسکوئیبو | بخش جغرافیا اِسِکوئیبو \ eseku[ˀ]ibo\ ، یا اِسِکیبو، رودی در مرکز کشور گویان در آمریکای جنوبی. این رود بزرگ‎ترین رود میان رودهای آمازُن و اُرینوکو(ه‍‌ م‌م)، و طولانی‌ترین رود گویان است. اسکوئیبو از کوههای آکارائی در مرز برزیل سرچشمه می‎گیرد، به سوی شمال روان می‎شود، مسیری به طول تقریباً 010‘1 کم‍ را در میان جنگلها و علفز...
اسکوئارچونه | بخش هنر و معماری جهان اِسکـوئارچونه \ [e]sku[ˀ]ārčone\ ، فـرانچِسکـو (1397- ح 1468م/ 799- ح 872 ق)، نقاش ایتالیایی اوایل دوران نوزایی (رُنسانس). او بیشتر به‌عنوان بنیاد‌گذار سبک پادوایی، و در مقام استاد شماری از نقاشان برجستۀ ایتالیایی اهمیت دارد.
اسکونه | بخش جغرافیا اِسکونه‌ \ [e]skone\ ، یا اِسکانیا، استان کنونی و نیز ایالتی تاریخی در جنوب سوئد. استان جدید اسکونه در 1997م، از به هم پیوستن استانهای مالموهوس و کریستیانستاد پدید آمد و مرزهای آن منطبق با ایالت تاریخی اسکونه است. این استان در جنوبی‌‌ترین بخش شبه‌جزیرۀ اسکاندیناوی واقع است و از 3 سو به آب محدود می‌شود: از شرق...
اسکوئیث | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اَسکـوئیث \ asku[ˀ]is(t)\ ، هِـربِرت هِـنری، نخستیـن اِرلِ آکسفرد و اسکوئیث (1852- 1928م/ 1231-1306ش)، نخست‌وزیر لیبرال بریتانیا (1908-1916م). او در دو سالِ نخست جنگ جهانی اول، این کشور را رهبری کرد و قانون 1911م در محدود کردن قدرت مجلس اعیان به‌همت او در پارلمان تصویب شد.
اسکی | بخش ورزش اِسکی \ eski\ ، سرگرمی، ورزش و شیوه‌ای برای حمل و نقل که عبارت است از حرکت روی برف با بهره‌گیری از یک جفت تیغۀ دراز و هموار، به نام «چوب اسکی»، که به کفش یا پوتین متصل می‌شوند.
اسکویی | داریوش مؤدبیان اُسکویی \ oskuy(ˀ)i\ ، مصطفى (1302-1384ش/ 1923-2005م)، بازیگر، کارگردان، مدیر، مدرس و پژوهشگر تئاتر.
اسکیت | بخش زبان شناسی اِسکیت \ [e]skit\ ، والتِر ویلیام (1835-1912م/ 1251-1330ق)، لغت‌شناس و عالم ادبیات انگلیسی. او در لندن زاده شد و در دانشگاه کِیمبریج دانش آموخت. در 1860م به کسوت روحانی درآمد، اما خیلی زود، به‌سبب بیماری، کشیشی را رها کرد و به دانشگاه کیمبریج بـازگشت. در آنجا به تدریس ریاضیات پرداخت (1864-1871م) و فراگیری زبا...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام