گفتگو

علی شریعتی (1356‌-1312‌) به صورت دانشگاهی و رسمی، نه جامعه‌شناسی خوانده بود، نه تاریخ و نه فلسفه. اگرچه گفتارها و نوشتارهایش به وضوح نشان می‌دهد كه به عنوان متفكر و روشنفكری جویای حقیقت و اهل مطالعه، در هر سه شاخه مطالعات گسترده و فراوانی داشته، همچنان كه در مطالعات ادیان و ادبیات فارسی و غربی و روانشناسی و... اكنون هم عموم بیشتر او را به عنوان جامعه‌شناس می‌شناسند، اگرچه خودش بعد از بازگشت به ایران، در گروه تاریخ دانشگاه مشغول به كار می‌شود.

به گفته محمدرضا وصفی دلیل اصلی ناکارآمدی پژوهش‌ها، عدم ارتباط و درگیرشدن پژوهشگران علوم انسانی با مسائل واقعی است.

پروفسور سیدفرید العطاس، جامعه‌‎شناس مسلمان مالزیایی و دانشیار جامعه‎‌شناسی دانشگاه ملی سنگاپور و عضو دپارتمان مطالعات جنوب شرق آسیا است. او که در میان اهالی اندیشه کشورمان چهره‌ای شناخته شده است پیرامون آثار و آرای دکتر علی شریعتی مقالات و سخنرانی‌های متعددی در ایران و دانشگاه‌های خارج از ایران داشته است.

جامعه‎‌ای که به اصول «دیالوگ» پایبند است و فرهنگ مونولوگ در ساحت اجتماعی و ساختار تاریخی آن حضور کمرنگی دارد اغلب نسل پرسشگرتر و مطالبه‌‎گرتری را تربیت می‎‌کند و به تبع این زیست پرسشگرانه، تفکر نقادانه هم در آن جامعه ریشه‌‎های عمیق‌‎تری‏ می‌‎گیرد. به این اعتبار، می‎توان گفت؛ «دیالوگ»، «زیست پرسشگرانه» و «تفکر نقاد» سه مؤلفه‌‎ای هستند که بر هم تأثیر و تأثر متقابل دارند.

در هفته‌های پایانی سال 1399 ترجمه جدیدی از مهم‌ترین اثر گئورگ زیمل (1918-1858) فیلسوف-جامعه‎شناس برجسته آلمانی توسط نشر مركز منتشر شد: فلسفه پول با ترجمه مشترك جواد گنجی و صالح نجفی بر پایه ترجمه انگلیسی تام باتومور و دیوید فریز.بی. كتاب زیمل پول را به عنوان عاملی ساختاری برای فهم تمامیت زندگی بشر درنظر می‌گیرد.

گفت‌و‌گو با مقصود فراستخواه جامعه شناس و استاد دانشگاه را در شرایطی می‌خوانید که خیز چهارم بیماری کرونا را در کشور پشت سر گذاشته ایم، اما چالش‌ها و مشکلات اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن همچنان باقی مانده است.

اصفهانی در این اثر به ریاضیات نمی‌پردازد و تنها به سراغ منطق، طبیعیات و الهیات می‌رود. شاید به این دلیل که ریاضیات شفا جایگاهی در معرفت‌شناسی ندارد.

تالیف و نگارش دیدگاه‌ها و نظرات در میان روشنفكران و دانشگاهیان رشته‌های علوم انسانی در ایران امر چندان رایجی نیست و چهره‌های معدودی به نوشتن خطر می‌كنند و اندیشه‌های خود را با مخاطبان در میان می‌گذارند.گرایش عمومی به ترجمه است و آنجا هم كه نویسنده‌ای می‌خواهد حاصل تفكرات خود را بیان كند، انگار ناگزیر است آن را به آرا و دیدگاه‌های متفكرانی از دیگر سرزمین‌ها مستند كند. از آن كمتر، بی‌توجهی اهل اندیشه در ایران به آثار تالیفی یكدیگر است.

گوتفرید ویلهلم لایب نیتس (1716-1646) فیلسوف، ریاضیدان، دانشمند و سیاستمدار آلمانی یكی از موثرترین چهره‌های فكری در شكل‌گیری فلسفه آلمانی است كه به تعبیر مسعود حسینی، می‌توان او را از بنیانگذاران ایدئالیسم آلمانی تلقی كرد. آثار زیادی از لایب نیتس به فارسی ترجمه نشده و به دلیل فاصله زمانی زیاد، مخاطبان فارسی زبان فلسفه كمتر سراغ او می‌روند.

علی جوادزاده می‌گوید: مازلیش برآن است که جامعه‌علمیِ علوم‌انسانی باید که کل‌بشریت باشد. البته این داعیه‌ای بسیار جسورانه است، که من آن را در امتداد آرمان مدرنیته‌ای می‌دانم که خود مازلیش متعلق به جریانِ‌تاریخی همان «مدرنیته» بود.