مقاله

دیگرانند و به روایت سعدی، عبادت را هم خدمت به خلق می‌دانند و دل را در گرو این خدمت می‌نهند و به لذتی پایدار نایل می‌شوند. در واقع این گروه فرهیخته که به انجام خدمتی دل می‌نهند گویی به عنوان یک اتم مؤثر، در اجتماع ظاهر می‌شوند که می‌توانند بر عملکرد سایر اتم‌‌ها تأثیرگذارند و بدین‌سان در روند تغییر سرنوشت و در شکل‌گیری وضع حال و آتی مردم و محیط زندگی و زیست آنان، تأثیری چشمگیر بخشند.

خداوند می‌فرماید: «اگر آنچه درخت در زمین است، قلم باشند و دریا را هفت دریای دیگر به یاری آید، سخنان خدا پایان نپذیرد. قطعاً خداست که شکست ناپذیر حکیم است.» این بدان معناست که علم حدی ندارد. خداوند به همه ما (که خود را مسلمان می‌نامیم) فرمان می‌دهد که با کمک عقل، استدلال و تازه‌ترین دانش بشری مستقیماً بکوشیم معنای وحی او را کشف و درک کنیم. به ‌خصوص در آیه ۲۵:۷۳ می‌خوانیم: «کسانی‌اند که چون به آیات پروردگارشان تذکر داده شوند، کر و کور روی آن نمی‌افتند.»

آیا عقل در معارف اسلامى جایگاهى دارد یا خیر؟ آیا عقل مى‌تواند به سمت معارف اسلامى پرواز کند؟ قرآن کریم مى‌فرماید: «اُدعُ الى سبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه و جادلهُم بالتى هی أحسن: با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت نما و با آنها به‌ روشى که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن. پروردگارت از هر کسى بهتر مى‌داند چه کسى از راه او گمراه شده است و او به هدایت‌یافتگان داناتر است.» (نحل، ۱۲۵)

به دنبال تصویب لایحه ملی شدن نفت در هشتم اردیبهشت 1330، مجلس شانزدهم که به شدت تحت تاثیر محبوبیت بیش از حد مصدق قرار گرفته بود با اکثریت آرا تمایل خود را به نخست وزیری او به شاه اعلام داشت. مصدق تصدی پست نخست وزیری را مشروط به تصویب «قانون نحوه اجرای ملی شدن نفت» توسط مجلس نمود. لذا شاه چاره ای نداشت که فرمان نخست وزیری مصدق و هم قانون مذکور را به طور یکجا بپذیرد.

محافظه‌کاری پیش از آنکه فلسفه یا نظریه باشد یک منش و رویکرد اجتماعی است که در آن علاقه به حفظ سنت‌ها و پرهیز از تندروی و انقلابی‌گری مستتر است. اتفاقا این منش و طرز فکر با فرهنگ انگلیسی‌ها گره خورده و به نماد فرهنگی این ملت تبدیل شده است. برخلاف فرانسه که آزمایشگاه انقلابات و قانون اساسی است، در تاریخ انگلستان یک انقلاب بیشتر ثبت نشده است که آن هم به دور از خونریزی و خشونت بود

اگر آگوستين جديدالمسيحي به منظور تشريح آراء و عقايدش در باب حال وآيندة بندگان پروردگارش، سيزده سال از عمر خويش را صرف نگارش «شهرخدا» كرد و امت مسيحي به پاداش آن زحمات به مقام آموزگارِ آباء كليسا مفتخرش كردند و قديسش دانستند و ذُكرانش را گرامي داشته و مي‏دارند، ماركس جديدالمسيحي نيز ساليان دراز از عمر خويش را صرف انتشار جلد اول و جمع‏‏آوري اطلاعات براي مجلدهاي بعدي «سرمايه» كرد كه آن هم مانند «شهر خدا» در باب حال و آيندة جوامع انساني بود.

«بسيار اين حرف را گفته اند و شنيده ايم که بهترين راه براي تقويت يک جريان اين است که براي آن جريان شهيد درست شود. اين گفته درست است، اما نه کاملاً. آنچه سبب ميشود، موضع گروه تحت سرکوب تقويت شود، فقط شهادت هوادارانش نيست؛ بلکه وقتي در مبارزه با آن جريان به جاي سلاح فکري و نظري، از خشونت و زور استفاده ميشود نيز، آن جريان تقويت ميشود. سرکوب خشونتآميز همواره در حکم اعتراف به اين است که آدمي از بهکارگيري اسلحهي برتر فکر ناتوان است، دليل برتري اسلحهي فکر اين است که اين اسلحه، پيروزي نهايي را به ارمغان ميآورد. اين اشتباه بنياديني است که فاشيسم بدان مبتلاست و در نهايت به خاطر آن نابود خواهد شد. پيروزيِ فاشيسم... تنها ميان پردهاي است... ميان‌پرده بعدي موفقيت کمونيسم خواهد بود. اما آنچه سرنوشت نهايي مبارزه را رقم ميزند، نه اسلحه بلکه ايده است... ايده ها و نه اسلحه‌ها سرنوشت نهايي را رقم ميزنند.»(20:292)

سیمین، شاعری خلاق و محدودیت‌ناپذیر بود، کلمه و کلام در شعر او به‌ گونه‌ای خوش‌ترکیب و بسامان شکل می‌گرفت به‌طوری که معنا را صریح و روشن به ذهن مخاطب متبادر می‌کرد. آنچنان راحت و بی‌تعقید و تکلف غزل می‌گفت که انگار متن آزاد می‌نویسد. بدین گونه ثابت کرد که وزن و قافیه و قالب و ردیف نمی‌تواند مانع سیلان احساسات و تخیل شاعرانه شود. عدم انتخاب اوزان رام و غیرمسبوق یکی از مهم‌ترین شاخصه‌ها و قابلیت‌های زبانی او بود. از آن‌جا که هموزن عروضی و هموزن نیمایی را به خوبی می‌شناخت، در فضای غزل‌های بلند و بی‌سابقه احساسِ نفس تنگی نمی‌کرد و کم نمی‌آورد. اهل عروض و زبان‌شناسان، اوزان اختراعی سیمین را بین ٤٠ تا ٨٠ مورد برآورد کرده‌اند و همین دست و دلبازی‌ها در کشف و بسط وزن‌های ابداعی و خودساخته است که موجب شد بانوی غزل، دنیایی تازه را در شعر تجربه کند.

سیمین بهبهانی در ارتباط با مخاطبان از امتیاز ویژه غزلسرا بودن برخوردار بود. در توضیح این نکته باید گفت که مردم ایران اغلب شعر خوانی را با قالب غزل شروع کرده، در آن غرق شده و سپس به سراغ دیگر قالب‌ها و گونه‌های شعری می‌روند. سیمین هم نخست با غزل آمیخت و بعد به واسطه آن با دیگر گونه‌های شعر آشنا شد. از سویی اغلب خوانندگان شعر بویژه در غزل گوش شان با طنین پایانی ابیات آشنا است، به گونه‌ای که وقتی مصرع با کلمه‌ای به پایان می‌رسد ناخودآگاه در ذهنشان به دنبال واژه‌ای هم قافیه آن می‌گردند.

یکی از تعاریفی که درباره مطبوعات مطرح شده «ویرایش نخست تاریخ» است. تعریفی کامل که بازگوکننده جایگاه جراید در تولید اثر تاریخی است زیرا اگر بسیاری از رمز و رازهای تاریخی تنها به مدد جست‌وجو در آرشیو نشریات است که قابل گره گشایی است.نمونه بارز این ادعا شرایط کشور در روزهای پس و پیش از کودتای 28 مرداد 1332 خورشیدی است.درباره این ایام هر کدام از اهالی تاریخ بر اساس علایق سیاسی و فرهنگی خود به نحوی قلم زده‌اند و بخشی از وقایع آن ایام را بزرگ‌نمایی کرده‌اند تا بدین گونه به مقصود خود برسند. این در حالی است که برای چرایی آنچه نشریات در این چند روز نوشته‌اند باید کمی به عقب بازگشت و فضای مطبوعات کشور در تابستان 1332را بررسی کرد.