مقاله

محتاج یادآوری نیست که مسائل محیط زیست، معضل و مشکل انسان مدرن است؛ انسانی که در دو قرن و اندی است منابعی را که طی میلیونها سال شکل گرفته، هوسناکانه به باد فنا داده و بحرانهای زیست محیطی فراوانی پدید آورده و به شکل نگرانیهای وحشتناک، انسان روزگار حال را به خود مشغول داشته و به انواع مرضها مبتلا کرده است، به نحوی که در مهار مشکل پیش‌آمده از این بحران زیست‌محیطی، هر روز ناتوان‌تر می‌شود و به ناگزیر منتظر می‌ماند دستی از غیب بیرون آید و کاری کند

موسی معروفی (1344- 1268 تهران) حدود صد و بیست و شش سال پیش در خانواده‌ای دیده به جهان گشود که در آن خانه «پیانو» موجود بود و موسیقی جریان داشت. البته بعدها موسی معروفی به نوازندگی تار و سه تار روی آورد. هر چند به عقیده اهل فن، سبک نوازندگی موسی معروفی پس از تلمذ در محضر وزیری تغییر یافت. سخن از موسی معروفی است. هنرمندی که با‌وجود قابلیت‌های بسیار برای نوازندگی حرفه‌ای، خود را وقف پژوهش و تدریس کرد.

یادش در خاطره اهل‌ قلم و جمع جهان فرهنگ همواره ماندگار خواهد ماند. محققی وفادار به حقیقت تاریخ و تاریخ حقیقت. دوستی همراه که گفتار دلنشین و بی‌نظیر او، خود سلوکی از واژه‌های آرامش‌بخش بود. یادش در خاطره تاریخ معاصر نیز پابر‌جا می‌ماند تا جانشینی یا جانشین‌هایی لایق و ارجمند از مسیر و از راه حوادث به تاریخ معاصر در آینده بنویسند آنچه را که محمود طلوعی به دلیل فرود بی‌گاه مرگ، نتوانست به زندگی هدیه دهد؛ به ادامه زندگی انسان ایرانی.

فرهنگ که اندیشمندان و صاحبنظران آن را حوزه‌ای با اهمیت در جامعه معرفی می‌کنند و مأموریتش تولید و بازتولید ارزش‌ها و هنجارهای شکل دهنده به رفتارجمعی مردم در موقعیت‌های گوناگون اجتماعی است، طی دهه‌های گذشته سایه سنگین خود را روی همه مکاتب اندیشه‌ای جهان از فرانکفورت گرفته تا پسامدرنیسم، بیرمنگام، هژمونی فرهنگی و حتی زبان‌شناسان افکنده است.

شعر به‌طورکلی تعریف مشخصی دارد و به‌رغم آن‌که تعاریف مختلفی از آن شده است ولی در مجموع یک تعریف کلی می‌توان برای شعر در نظر گرفت و آن عبارت است از کلام موزون آمیخته به احساس که بر روح شنونده اثر بگذارد. این تعریف در طول تاریخ شعر فارسی در قالب‌های مختلف تجربه‌شده و به صورت‌های غزل، قصیده، رباعی، قطعه، مثنوی، مستزاد، مسمط و امثال اینها به‌وسیله شاعران عرضه شده است که با پدید آمدن شعر جدید به سبک نیمایی و شاخه‌های دیگری که از این سبک منشعب شد، نمود و تجلی پیدا کرده است. هر یک از این قالب‌ها تعریف خاص خود را دارد ولی از تعریف کلی شعر خارج نیست.

دانش سبک‌شناسی تقریباً عمری به اندازه‌ تأسیس رشته ادبیات فارسی در دانشگاه تهران دارد. استاد فقید ملک‌الشعرای بهار بنیادگزار این درس بودند. منتهی نه به شکل امروزی، بلکه با عنوان فرعی «تاریخ تطور نظم و نثر فارسی». کتاب سه‌جلدی «سبک‌شناسی» ایشان هم تنها شامل نثر فارسی است. استاد بهار فرصت نکرد به صورت مستقل کتابی درباره‌ سبک‌شناسی شعر فارسی بنویسد. بعد از این، آسیا گشت و گشت تا روزگار ما که شاگردان استاد کتاب سبک‌شناسی شعر را نوشتند.

از آنجایی که وجهه روسیه در میان ایرانیان در حال گسترش بود و چهره بریتانیا سخت رو به زوال گذاشته بود، در ۲۵ اکتبر ۱۹۲۰ (۴ آبان ۱۲۹۹)، بریتانیا خواهان استخدام افسران انگلیسی در ارتش ایران و اخراج تمامی افسران روس شد. بریتانیا تهدید می‌کرد چنان که به درخواستهایش پاسخ شایسته‌ای داده نشود، همه کمک‌ها و اعتبارات بانکی به ایران را قطع خواهد کرد.

اشاره: چندی پیش در مأموریتی دانشگاهی، موفق شدم به همراه جناب آقای دکتر طهرانچی ـ رئیس محترم دانشگاه شهید بهشتی ـ و همکاران عزیز و ارجمندم جناب آقای دکتر فقیهی معاون آموزشی و جناب آقای دکتر شیرانی مدیر روابط بین‌الملل، دیداری از دانشگاه «الفارابی» در آلماتی ـ مرکز قزاقستان ـ داشته باشم. یادداشتی که می‌خوانید، در پی احساسی است که جمع بازدیدکننده از وضعیت زبان فارسی در قزاقستان داشتند؛ احساسی که نهایتاً منجر به این شد که زبان فارسی با همه حضور و نفوذی که در زبان قزاقی دارد، غریب و غایب است و باید برایش چاره‌ای اندیشید و جایگاه این زبان شریف را که بدون تردید دومین زبان دینی اسلام ـ و شاید در بعضی مناطق از جمله قزاقستان ـ نخستین زبان دینی به شمار می‌رود، تبیین و در حفظ و صیانت آن بیش ‌از پیش کوشید.

اشاره: حضرت ابوالحسن علی‌بن موسی(ع) ملقب به «رضا» هشتمین امام و دهمین معصوم از چهارده معصوم(ع) است. سال تولد آن حضرت را ۱۴۸ و ۱۵۳ق و ماه تولدشان را ذوالحجه یا ذوالقعده یا ربیع‌الاول گفته‌اند و مشهور آن است که روز تولد آن حضرت یازدهم ذوالقعده بود. کنیه آن حضرت ابوالحسن است و چون حضرت امیر(ع) نیز مکنی به ابوالحسن است، حضرت رضا(ع) را «ابوالحسن ثانی» گفته‌اند.

در صفحه سوم روزنامه اطلاعات روز یکشنبه ۱۱ مرداد سال جاری خواندم که جایزه ویژه‌ای به نام «شیخ ابوالحسن خرقانی» عارف بزرگ‌ قرن سوم و چهارم هجری از طرف «جشنواره خورشید» برای «بهترین فیلم با موضوع احترام به انسان» در نظر گرفته شده است که در دیماه سال جاری اهداء خواهد شد. نگارنده برای نخستین‌بار کتاب منحصر به فرد نور العلوم شیخ ابوالحسن خرقانی را در سال ۱۹۷۳ میلادی (۱۳۵۲ خورشیدی) از موز?‌ بریتانیا به ایران آورده و تاکنون توسط انتشارات بهجت ۱۲ بار تجدید چاپ شده است.