مقاله

هر گونه تحول در علم انسانی در ايران مستلزم احيای فلسفه اجتماعی در چارچوب بايد و نبايدهای اجتماعی است خود اين احياگری نيز نيازمند توجه ويژه به امر فلسفه و فلسفيدن است. علوم انساني در ايران در مسير درست و راستين خود قرار ندارد. از اين رو، در خصوص تحول اين حوزه مطالعاتي ترديدي نبايد كرد. اما نقطه آغازين اين تحول و همچنين سمت و سوي آن از اهميت ويژه اي برخوردار است. احتمالا تغيير سر فصل ها روش معقولي براي اين تحول به شمار نمي رود و سمت و سوي علم انساني را در جهت راستين هدايت نخواهد كرد. تحول علم انساني در ايران پيش شرط هايي دارد كه ذيلا به برخي از آن ها اشاره مي شود.

توافقنامة ۱۹۰۷ انگلیس ـ روسیه، به گفته سر پرسی سایکس (Sir Percy Sykes)، «منعکس‌کنندة یک تفاهم فراگیر و واپسین تلاش آنها در پرداختن و رسیدگی به رقابتهای خود در ایران می‌باشد…» این توافقنامه «در جهت برطرف کردن کلیه عواملی که گمان می‌رفت در آینده مناقشه‌آمیز باشد و برخورد بین این دو کشور را به وجود بیاورد، تنظیم شده بود.»

در شهر ما یک کتاب‌فروشی بود به اسم «سعادت» که کتاب کرایه می‌داد. شبی یک ریال. دو قفسه پر از کتاب‌های جیبی و رقعی که اغلب هم روی کاغذ کاهی چاپ شده بود و خیلی هم ارزان بود. اما برای ما که پول قلم و کاغذ مدرسه را هم نداشتیم، چاره دیگری جز کرایه کتاب نبود. «کلود ولگرد»، از ویکتور هوگو، را از کتاب‌فروشی کرایه کردم و شب نشده آن را تمام کردم و برگرداندم و «آخرین روز یک محکوم» را گرفتم و خواندم. این کتاب‌ها با آنکه جزء اولین ترجمه‌های قاضی بود، آن‌قدر روان ترجمه شده بود و چنان داستان‌های جذابی داشت که هنوز آنها را از یاد نبرده‌ام.

پای‌گذاردن در جاده سفر، در پهنه بیابان‌ها و دل کوهستان‌ها و گستره جنگل‌ها و به سلامت‌رسیدن، در تاریخ ایران به وجود استراحتگاه‌هایی وابسته بوده است تا خستگی مسافران را از تن‌شان بتکاند؛ استراحتگاه‌هایی که از چاپارخانه‌های ایران باستان تا ساباط، تکیه و کاروانسرا در دوران ایران پس از اسلام را دربرمی‌گیرد.

رخدادهای سیاسی بر زندگی روزمره اجتماعی و فرهنگی مردم در گذر تاریخ ایران بسیار تأثیر گذاشته است، این‌که چگونه مردم با این دگرگونی‌ها و رویدادهای سیاسی روبه‌رو می‌شده‌اند و واکنش آنها، چه غم چه شادی، در برابر این اتفاقات چگونه بوده است، از نظر تاریخ اجتماعی اهمیتی فراوان دارد. یکی از این رخدادهای مهم در تاریخ معاصر ایران، آغاز تلاش‌‌های مردم برای مشروطه کردن حکومت سیاسی در ایران است. هرگاه نامی از مشروطه آورده می‌‌شود آنچه به ذهن می‌رسد، همه آن اتفاقات سیاسی است که به صدور فرمان مشروطه انجامید.

نگاهی به شادی‌های اجتماعی ایرانیان؛ مطالعه نمونه موردی جنبش مشروطیت ١ - نگارنده این مطلب، آذر‌سال ١٣٧٦ خورشیدی را خوب به‌یاد دارد؛ زمانی که یک رخداد ورزشی، پیروزی تیم‌ملی فوتبال ایران- استرالیا در بازی‌های مقدماتی جام‌جهانی ١٩٩٨ میلادی و صعود ایران به مهم‌ترین رقابت‌های جهانی فوتبال، مردم را به‌خیابان‌ها کشاند تا شادی کنند و یک سرور ملی را به شیوه همگانی در کنار یکدیگر جشن بگیرند. این حرکت ملی در آن زمان به‌گونه‌ای تازگی داشت که نه بینندگان و ناظران سیاسی- اجتماعی که حتی خود شادی‌کنندگان را نیز به شگفتی واداشت

دنیای سحرآمیز داستان‌های مادربزرگ مهدی یساولی: «رمضانعلی شاکری» پژوهشگر، نویسنده، قوچان‌شناس و رئیس پیشین کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی از سال ١٣٥٩ تا سال ١٣٨٦، در سال ۱۳۰۳ خورشیدی در قوچان زاده شده است. این پژوهشگر تاکنون آثاری چون سیاحت شرق یا زندگی‌نامه آقا نجفی قوچانی (تصحیح)، گنج هزار ساله کتاب خانه مرکز آستان قدس رضوی، قبل و بعد از انقلاب، مطالعه‌ای در احوال و آثار عارف ربانی حیدر آقا طباح تهرانی متخلص به معجزه، اترک‌نامه؛ تاریخ جامع قوچان، واقفین عمده کتاب به کتابخانه‌های آستان قدس رضوی، جغرافیای تاریخی قوچان، ایران همیشه بهار، سیاحت غرب یا سرنوشت ارواح بعد از مرگ (تصحیح)، تالیف، تصحیح و منتشر کرده است.

ر جامعه‌ای زمانی می‌تواند از رشد اقتصادی سریع و مطلوب، فضای مناسب زندگی و بهداشت محیط و محیط تربیت سالم برخوردار باشد که افراد آگاه و مؤمن و دارای علم و مهارت کافی، مدیریت منابع تولیدی آن جامعه را به عهده بگیرند؛ افرادی که دانش و قدرت و محبت را با هم داشته باشند و از یادگیری یافته‌های علمی جدید لذت ببرند؛ دیدشان بر افق مال و جاه و تجارب و تعصبات، محدود نباشد و پیوند خویش را از معنویت نگسلند و به ضرورت همکاری و تبادل تجربیات برای پیشرفتهای اقتصادی و تکنولوژی همراه با توجه جامع به حفظ سلامت محیط و عزت اخلاق و معنویات که از آن اخلاق حرفه‌ای تعبیر می‌شود، معتقد باشند. نوجوانان و جوانان هر کشوری باید این نیرو را تشکیل دهند و تربیت سالم است که می‌تواند این نیرو را به وجود آورد.

برجسته‌شدن یک گفتمان در نتیجه تناسب میان عرضه و تقاضا شکل می‌گیرد، مقصود از عرضه، وجود گفتمان‌های ممکن و منظور از تقاضا خواست شهروندان است. بنابراین، در کنار «خواست» شهروندان، «ممکن‌ها» روی دیگر سکه است. نکته‌ای که نباید از نظر دور داشت این است که در مرحله عرضه، یکسری محدودیت‌ها وجود ‌دارد و نمی‌توان تمام خواسته‌های شهروندان را تحقق بخشید

مسائل مهم جهان امروز در همه‌جا به مسائل توسعه و تجدد بستگی پیدا کرده است. توسعه سه راه داشته است و دارد: اول توسعه به‎ ‎اصطلاح درون‌زا؛ چنان‌که در کشورهای توسعه‌یافته کنونی با سیر طبیعی و به نحو کم و بیش ارگانیک (سازوار) اتفاق افتاده است. دوم توسعه از راه تقلید دانسته و برنامه‌ریزی حساب شده و سوم توسعه تقلیدی محض. راه اول راه طبیعی و اصلی تاریخ تجدد است. دومی تقلید جامع و کم و بیش هماهنگ برای بیرون کشیدن پای خود از گلیم توسعه‌نیافتگی است که البته پایانش معلوم نیست و این راهی است که بعضی از کشورهای آمریکای لاتین و شرق آسیا پیموده‌اند و می‌پیمایند و بالاخره سوم تقلید جزئی و موضعی بدون توجه به تناسب و رعایت موقع و مقام کارهاست.