اخبار

بیماری وبا را «مرض موت» و یا «مرگامرگی» نامیده اند. وبا از خصوصیات سرزمین های عقب افتاده و از عوامل عقب ماندگی است. از جهتی زادۀ فقر است و از جهتی موجد فقر، قحطی می آورد و به دنبال قحطی می آید. معمولاً دامنگیر مردمی است که از وسایل مقدماتی بهداشت و تأمین اجتماعی برخوردار نیستند و در بروز بلا محکوم به توقف اند و محروم از فرار.

نخستین باردکترهما ناطق را دردوران دانشجویی ام دیدم ؛البته نه خودش را بلکه فقط نامش را ،آن هم درکنارنام «فریدون آدمیت» ونوشته برعطف افکاراجتماعی وسیاسی واقتصادی درآثارمنتشرنشدۀ دوران قاجار. باآثارواندیشه های دکترفریدون آدمیت وباعمق تحقیقات بسیار عالمانه و آراء بدیع او نیزتاحدی آشنابودم وهمین مجالست شخصی گمنام در نظرم ، با دانشمندی چون فریدون آدمیت ،آن هم درنوع همکاری تألیف کتابی درزمینۀ قاجار، بی تردید موجب جهش بارقه ای درذهن می شد وطبعا نتیجه اش هم کنجکاوی واشتیاق برای دیدارودرک محضرچنین استادی بود

زنده‏ یاد هما ناطق اگرچه یک تاریخ ‌نگار بود، اما در عرصه سیاسی و روشنفکری هم فعال و نامدار بود. تاریخ ‌نگاری که با وجود تأثیر ایدئولوژی بر نوشته‏ هایش، اما آثار و پژوهش‏ هایی از خود به یادگار گذاشت که جامعه علمی و دانشگاهی از آنها بی‏ نیاز نیست. شاید بر مبنای همین تأثیرپذیری از ایدئولوژی چپ بود که سراغ موضوعاتی رفت که در آن روزگار کمتر پژوهشگری درباره آنها می‏ نوشت. با این همه، تأثیر ایدئولوژی در پژوهش‏ های هما ناطق چندان نبود که قضاوت‏ هایش کلی و غیرمستند بنماید. او خود را دانش‏آموخته پل وین، تاریخ‌ نگار فرانسوی، معرفی می‎ کرد که تاریخ‌ نگاری را بر «دانش به یاری اسناد» استوار می ‎دانست.

هما ناطق تاریخ نگار و نویسنده متولد سال 1313 است. وی فرزند مهندس ناصح ناطق یکی از تکنوکرات‌های سرشناس ایران بود. فردی که در زمانه خویش نقش مهمی در راه سازی و تعدادی از بناهای تاریخی کشور داشت. ناصح ناطق از دانشجویان اعزامی دوره رضاشاه به فرنگ بود. وی در کودکی در تهران ساکن شد و پس از بعد از اتمام دبیرستان در 1336 با بورس دولت فرانسه برای ادامه تحصیل در رشته ادبیات فرانسه راهی پاریس شد اما علاقه او به رشته تاریخ موجب شد رشته تحصیلی ادبیات را رها کرده و رشته تاریخ را انتخاب کند. وی در دروان تحصیل از نخستین زنانی است که به کنفدراسیون جهانی محصلان و دانشجویان ایرانی می‌پیوندد. او فوق لیسانس و دکترای خود را در رشته تاریخ از دانشگاه سوربن دریافت کرد.

دکتر هما ناطق (۱۳۹۴-۱۳۱۳) یکی از برجسته‌ترین مورخین تاریخ معاصر ایران بود که نامش همراه با نام دکتر فریدون آدمیت از خاطره تاریخ‌نگاران زدوده نخواهد شد. ناطق در زمره نخستین مورخانی بود که تاریخ‌نگاری را پایه‌ای قرار داد برای نیل ایرانیان به نوعی «آگاهی تاریخی»؛ به عبارت دقیق‌تر او تاریخ‌نگاری بود که تاریخ را نه برای آکندن انبان ذهن از اطلاعات متشتت و عمدتاً غیرمرتبط به هم، بلکه برای «ایضاح و فهم» جایگاه ایران زمین در تاریخ جهانی سده نوزدهم و بیستم مورد توجه قرار می‌داد.

هما ناطق نویسنده، پژوهشگر، استاد دانشگاه سوربن و تاریخ نگار دوران قاجار و مشروطه، جمعه یکم ژانویه 2016 (11 دی ماه) در پاریس درگذشت.