اخبار

شامگاه بیست و یک آذر یک‌هزار و سیصد و نود و شش، دوستداران احمد شاملو، در بنیاد موقافات افشار گرد هم آمدند، نود و دوسالگی آقای شاعر را جشن گرفتند و برگزیده دوره‌ سوم جایزه یعنی«آشویتس خصوصی من» سروده حسن همایون را معرفی کردند. جایزه دور سوم در مرحله نهایی را مراد فرهادپور، محمدرضا اصلانی، احمد پوری و ضیاء موحد و شمس لنگرودی داوری کردند. رؤیا تیموریان اجرای این برنامه را به عهده داشت و ستاره اسکندری هم شعر‌هایی از آقای شاعر را اجرا کرد.

امروزه پیش‌فرض گرفته می‌شود که واژه‌هایی مثل انقلاب یا زمان انقلاب بی‌معنا و منسوخ‌اند. بحثی که بارانه عمادیان مطرح کرد در مورد کسانی که هم به‌عنوان متفکر و هم به‌عنوان مبارز سیاسی مشغول کارند، نشان‌دهنده این است که ماجرا به هیچ‌وجه این‌گونه نیست و انقلاب کاملا فعلیت تاریخی خود را حفظ کرده است.

بحثم را با مقدمه‌ای نسبتاً طولانی از انگیزه‌های سخنرانی در باب شاهنامه آغاز می‌کنم. باید بر این موضوع تاکید کنم آنچه گفته می‌شود از چند ماه پیش تنظیم شده و سر آن ندارم به نقدهایی که اخیراً در یکی از مجلات چاپ شده پاسخ دهم. در این چند روز نیز مجله مذکور را نخوانده‌ام تا تغییری در بحث امروز ندهم. اصولاً به نشریات و نهادهایی که می‌کوشند با آتش‌بیار معرکه‌شدن تیراژ خود را بالا ببرند مشکوکم و گمان نمی‌کنم ورود به چنین بگو‌مگوهایی در شرایطی که همه بحث‌ها و نقدها شخصی و روانی است سودی داشته باشد.

پنجشنبه هفته گذشته سمینار «درباره برهه‌های جدید انباشت اولیه» با استقبال علاقه‌مندان در محل مؤسسه پرسش برگزار شد. در این سمینار ابتدا محمد مالجو با موضوع «دگردیسی الگوی سلب مالکیت از توده‌ها در ایران امروز» و سپس مراد فرهادپور با موضوع «از انباشت اولیه تا جهان امروز» سخنرانی کردند. این نشست ميهمان سرزده‌ای هم داشت: یوسف اباذری که این روزها به خاطر نقدهای جنجالی‌اش در صفحه یک روزنامه‌ها حضور دارد. در انتهای جلسه مجری برنامه از او دعوت کرد تا در بحث مشارکت کند، ولی پاسخ او منفی بود. آنچه در این صفحه و صفحه ١٢ می‌خوانید، گزیده سخنرانی‌های این سمینار است.

مراد فرهادپور از دموکراسی به سه‌گونه می‌توان سخن گفت: نخست، مفهوم عام و کلی دموکراسی از یونان باستان تا امروز.اما به غیر از این، دو معنای پیچیده دیگر هم دارد: مورد اول، به دموکراسی بورژوایی برمی‌گردد: ساختار قدرت و نظامی حکومتی که برای نگهداری و حفظ سلطه سرمایه‌داری به وجود آمد. معنای دوم به ریشه‌ها و خاستگاه‌های دموکراسی بورژوایی در قرون ١٥ و ١٦ میلادی و دوران بحران نظام اجتماعی فئودالیسم در اروپای غربی و شکل‌گیری پدیده دولت مطلق (absolutist state، از قرون ١٤ و ١٥ به‌بعد، با رشد روابط پولی و بحران فئودالیسم، تمرکز قدرت مبنای اصلی بازتولید جامعه فئودالی شد.

پرداختن به تمام جنبه‌های كار فكری لوكاچ در این فرصت كوتاه میسر نیست. بر این اساس می‌كوشم تنها بر یك تم اصلی از اندیشه او تاكید كنم. او به این تم اصلی در مقدمه انتقادی‌اش در ١٩٦٧ بر تاریخ و آگاهی طبقاتی تحت عنوان romantic anti-capitalism اشاره می‌كند. او تحت این مقوله آثار جوانی خودش را نیز مورد هجمه قرار می‌دهد، تحت این جمله معروف در مصاحبه‌ای كه گفته بود: من زندگی در بستر نوسوسیالیسم را به زندگی در بهترین نوع سرمایه‌داری ترجیح می‌دهم. این جمله در دوره جنگ سرد بیان شد و ممكن است به نظر تبلیغاتی‌ آید، اما بحث من این است كه لوكاچ در زندگی و عمل نیز این سخن را صادقانه گفت.

«تفکر رهایی‌بخش با و بدون مارکس» عنوان مجموعه درسگفتارهایی است از مراد فرهادپور که پاییز ٩٣ در مؤسسه پرسش ایراد شد. در این درسگفتارها مفهوم رهایی در تاریخ معاصر جهان عمدتا از نیمه قرن نوزدهم تاکنون بررسی می‌شود. کجا و چگونه رهایی با پروژه فکری مارکس با همه فراز و فرود و تحولاتش ارتباط می‌یابد. فرهادپور در این سلسله بحث‌ها به پروژه‌های جدیدی می‌پردازد که در بطن تفکر رهایی‌بخش وجود دارد و همچنین مسئله رابطه سیاست رهایی‌بخش با امر اجتماعی یا جامعه.

در ادامه برنامه‌های پنجشنبه‌های مؤسسه مطالعات سیاسی اقتصادی پرسش، سمینار وضعیت ترجمه در ایران با حضور سیاوش جمادی، محمد مالجو، عادل مشایخی، مراد فرهاد‌پور، صالح نجفی و تایماز افسری برگزار شد. دو گزارش پیشین این نشست به سخنان عادل مشایخی (ترجمه، زبان، اندیشه) و صالح نجفی (سوژه مترجم) اختصاص داشت. گزارش پیش رو سخنان مراد فرهادپور در این نشست است. فرهادپور در این سخنرانی بیش از هر چیز بر این امر تاکید کرد که مترجم پیش از آغاز ترجمه باید از خود بپرسد چرا من این متن را الان می‌خواهم ترجمه كنم؟

هگل اگرچه از جمله فیلسوفان بزرگ تاریخ است كه تاریخ فلسفه را به قبل و بعد از خود تقسیم می‌كند، اما در ایران بیش از دیگر فیلسوفان بزرگ همتراز خود مورد استقبال قرار گرفته است. با نگاهی به روند شتاب ترجمه متون اصلی هگل به فارسی و به خصوص در چند سال اخیر، به نظر می‌رسد مورد اقبال قرار گرفتن هگل بیشتر هم شده است. از قضا هم متفكران راست چاره را در هگل می‌بینند و هم متفكران چپ. موسسه پرسش هم پنجشنبه هفته گذشته را به هگل اختصاص داده بود. اولین نشست موسسه پرسش در ساختمان جدید به مناسبت بزرگداشت روزجهانی فلسفه بود كه با تاخیر چند هفته‌یی برگزار شد.

دوره جدید درسگفتارهای مؤسسه پرسش با عنوان «الهیات سیاسی سن پل: از بدیو تا بنیامین و تاوبز» از یکشنبه 26 مردادماه آغاز می‌شود. به گزارش روابط عمومی موسسه پرسش، در ادامه درسگفتارهای تابستان 1393 مؤسسه مطالعات سیاسی ـ اقتصادی «پرسش»، در هفته چهارم مردادماه، درسگفتار جدیدی آغاز می‌شود.