اخبار

مسئله تحقیق حاضر بر این مبنا استوار است که بکاود کلان‌روایت‌های موجود در تاریخ‌نگاری دوره اول حکومت قاجاریه کدام‌اند و چه نسبتی با وضعیت سیاسی و فرهنگی جامعه داشته‌‏اند؟

قاجاریه آخرین سلسله ای بودند که با اتکا به شمشیر مردان ایل به قدرت رسیدند، اما بر خلاف ایلات پیشین در مواجهه با مهمترین مسأله دوره حکومتشان یعنی ظهور مدعیان جدید قدرت، بدون جنگ و مقاومت تسلیم شدند.

دارالفنون نام مدرسه ای است که به ابتکار امیرکبیر در زمان دار ناصرالدین شاه برای آموزش علوم و فنون جدید در تهران تأسیس شد. دارالفنون را می توان نخستین دانشگاه در تاریخ مدرن ایران دانست. در نوشته های ایرانی، تا دیرزمانی همۀ دانشگاه ها را دارالفنون می خواندند.

هدف: این مقاله به دنبال بررسی نحوۀ پیدایی نقش «جارچی» و تحولات آن در ساختار روابط اجتماعی ایرانیان قبل از دورۀ جدید است.

شاید زمانی که محمدعلی شاه در روز 15 فروردین 1304 در ایتالیا دست از دنیا می‌کشید و چشم بر زندگی می‌بست، هرگز در باورش نمی‌گنجید که سرنوشتش به عنوان ششمین شاه قاجار چنین شود. اما او از بد روزگار و بر‌خلاف پدربزرگ و نیاکانش در زمانی به تخت سلطنت تکیه زد که دیگر سلطان در قامت «ظل الله» شناخته نمی‌شد.

واکاوی جایگاه جنبش تنباکو بر اساس فقه سیاسی شیعه فقه سیاسی شیعه، تقسیم بندی متفاوتی از حاکمین جامعه اسلامی ارائه کرده است. از منظر این فقه، با قرارداد رژی حکومت جامعه رو به سقوط گذاشت. بر اساس این تحلیل است که می‌توان چرایی فتوای تاریخی میرزای شیرازی را درک کرد.

در پایان نیمه اول قرن دوازدهم هجری قمری، قبایل: افشار در ارومی، دنبلی در خوی، مقدم در مراغه، شقاقی در سراب، و شاهسونها در اردبیل و قراداغ (اهر)، صاحب جمعیت و قدرت بودند. گرچه تاریخ‌نویسان دوران نادری، از شاهسونها به ندرت نام برده‌اند، ولی از نیروهای گِرد آمده از اهر و قراداغ، به کرّات یاد کرده‌اند.

تصویری از یک مکتب‌خانه ایرانی د‌‌ر د‌‌وره قاجار. عکاس، ارنست هولتسر، جهانگرد‌‌ آلمانی است که د‌‌ر د‌‌وره قاجار به ایران آمد‌‌ و تصویرهایی جذاب از ایران آن روزگار به ویژه د‌‌ر تهران و اصفهان از زند‌‌گی روزانه مرد‌‌م برد‌‌اشت. بخشی از عکس‌های او به شیوه آتلیه‌ای است که سوژه‌ها مهیای عکاسی شد‌‌ه‌اند‌‌. برخی د‌‌یگر نیز تصویرهایی محیطی از ایران و مرد‌‌مانش ارایه می‌کند‌‌. این عکس، د‌‌ر کنار تصویری واقعی که از یک مکتب‌خانه به د‌‌ست می‌د‌‌هد‌‌، حضور د‌‌خترکی را نیز همراه با پسرکان د‌‌ر مکتب‌خانه به نمایش می‌گذارد‌‌.

نخستین سال‌های سده چهاردهم خورشیدی، از سال‌های ١٣٠٦ و ١٣٠٧ تا ١٣١٢ و ١٣١٣ را می‌توان روزگار دگرگونی‌های جدید اجتماعی در ایران در نظر گرفت. ورود پدیده‌های تازه به جامعه ایران، از کافه و رستوران گرفته تا مهمان‌خانه، سینما و اتومبیل و نیز تغییر چهره پایتخت به عنوان مرکز این دگرگونی‌ها، جامعه ایران را در آغاز مرحله‌ای تازه از زیست خود جای داده بود. خیابان‌ها و گذرهای خاکی شهر آسفالت شدند، اتومبیل به شکل‌های گوناگون شخصی و همگانی در این خیابان ها به راه افتادند، آب لوله‌کشی به خانه‌ها راه یافت و بسیاری دگرگونی‌های دیگر که تصویری دیگر از ایران ارایه می‌کرد. بلدیه تهران در میانه این دگرگونی‌ها بیشترین نقش را برعهده گرفته بود.

در دوران صفویه و آغاز قاجاریه ، بسیاری از مسیحیان و یهودیان در ایران زندگی می کردند ، چنانکه شمار آنان از زرتشتیان ایرانی نژاد بیشتر بود. به علت وضعیت سیاسی خاص این دوران شمار بسیاری از سفرا و نمایندگان سیاسی اروپا به ایران می آمدند و معمولاً هیئتهای تبلیغی مسیحی نیز آنها را همراهی می کردند. این هیئتها به تبلیغ آئین مسیحیت پرداخته همچنین زمینه را برای حکومتهای استعماری آماده می کردند.