اخبار

فارابی در علم، فلسفه، منطق، جامعه‌شناسی، پزشکی، ریاضیات و موسیقی تخصص داشت. بیشترین آثار او در زمینه فلسفه، منطق، جامعه‌شناسی و همچنین دانشنامه‌نویسی بود. او نخستین فیلسوفی است که در دوره اسلام زندگی کرده و روی همین اصل او را «استاد الفلاسفه» می‌نامند.

30 آبان به عنوان روز گرامیداشت حکیم نامور ایران‌زمین، ابونصر فارابی تعیین شده است. گفتگوی زیر با دکتر ضیمران در همین باره است که پس از ذکر مقدمه‌ای درباره جایگاه هنر نزد فیلسوفان مشّائی، جداگانه اندیشه‌های فارابی و ابن‌سینا درباره هنر بررسی می‌شود.

ندری ابیانه گفت: اگر ارزیابی میان آرای فارابی و ابن‌سینا داشته باشیم، باید گفت كه فارابی بیشتر حكمت نظری را مطرح می‌كند، در حالی كه ابن‌سینا در آثارش مستقیم وارد ذكر مثال‌های عینی و خارجی می‌شود و حكمت او كاملاً عملی است. شاید ابن‌سینا فردی برون‌گرا و جمع گرا بود و چون با صاحبان مقام در ارتباط بوده عیوب آنها را می‌دیده است و اهل تعمل بوده است؛ اما فارابی فردی منزوی و اهل تأمل بوده است.

از آثار فارابی آنچه به دست است و چاپ شده، یکی کتاب «العباره» است که کتاب «باری ارمیناس» ارسطوست که به سال ۱۹۶۰م در بیروت به چاپ رسیده است. دیگر کتاب «الفلسفتین افلاطون و ارسطو»ست که جزء اوّل به ‌نام «تحصیل‌السعاده» به سال ۱۳۴۵ق در حیدرآباد دکن و جزء دوم آن به نام «فلسفه افلاطون» به سال ۱۹۴۳۲ در لندن و جزء سوم آن «فلسفه ارسطوطالیس» در سال ۱۹۶۱ در بیروت به چاپ رسیده است.

بحثی که بنده می‌خواهم درباره فارابی بیان کنم، مربوط به پزشکی او می‌شود، گرچه در کتاب «عیون الأنباء فی طبقات الأطباء» بیان شده است که او در پزشکی بسیار ماهر و استاد بوده، اما علی رغم اینکه تمام رساله‌های فارابی را در آنجا نام برده، هیچ اثری از پزشکی وی نام برده نشده است.

جوادی گفت: فارابی بر خلاف دیدگاه مشهور، وظیفه کلام را منحصر به دفاع از عقاید دینی نمی‌داند، بلکه آن را به حیطه احکام شرعی نیز سریان داده است، و اساساً همین جاست که می‌توان فارابی را مبدع مفهوم «کلام افعال» دانست.

فیلسوفان اسلامی به نحوی بنیادین به معرفت‌شناسی توجه داشته‌اند، اما متأسفانه به اهمیت اساسی این بحث کمتر توجه شده است. قاسم پورحسن در کتاب «نظام‌ معرفت‌شناسی؛ بازخوانی بنیان‌های معرفتی فارابی» با دیدگاهی مقایسه‌ای و تطبیقی به معرفت‌شناسی در فلسفه‌ی اسلامی توجه کرده است و به موضوعاتی چون چیستی معرفت، سازوکار ادراک، توجیه و دلایل باورها، نفس و ادراکات، سنخ‌های علم، مساله‌ی خیال، رویا و نبی پرداخته است.

سیدعبدالله انوار، گفت: بین حکیمان اسلامی کمتر فیلسوفی مثل فارابی به مطالب سیاسی و اجتماعی پرداخته است. اقوال ابونصر فارابی در مدینه فاضله او درباره سیاست مدنی، همه نظریات امروزی را درمی‌نوردد.

آیین مجازی بزرگداشت ابونصر حکیم فارابی (معلم ثانی)، دیروز به مناسبت روز جهانی فلسفه و به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

ارسطو رأی فیثاغوریان در باب موسیقی را نپذیرفت و نظرش بر امثال فارابی و ابن‌سینا تأثیر گذاشت. «ارسطو سعی می‌کرد با استناد به این دلیل که اگر موسیقی کیهانی وجود داشت، سبب نتایج مصیبت‌آمیزی برای زمین می‌شد، وجود آن را انکار نماید.