اخبار

آیین سومین سالگرد درگذشت عبدالرحیم جعفری؛ بنیانگذار موسسه انتشارات امیرکبیر عصر دیروز سه‌شنبه (۱۰ مهرماه) با حضور احمد مسجد‌جامعی؛ عضو شورای اسلامی شهر تهران، سید فرید قاسمی؛ پژوهشگر کتاب و تاریخ مطبوعات، گلی امامی؛ مترجم، نصرالله حدادی؛ پژوهشگر، محمدرضا جعفری؛ فرزند مرحوم عبدالرحیم جعفری، محمد محمدی‌اردهالی؛ رئیس پیشین اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، سیروس علی‌نژاد، اصغر عبداللهی و داوود قمصری از همکاران مرحوم عبدالرحیم جعفری در خانه گفتمان شهر برگزار شد.

فریده حسن‌زاده مصطفوی با بیان خاطره‌اش از چگونگی آشنایی با عبدالرحیم جعفری - مدیر فقید انتشارات امیرکبیر -، نوشته است: ای کاش ناشرانِ ما یکایکشان ادامه‌دهنده راه امیرکبیر باشند.

کم تر از 10 روز فرصت داده بودند که مطلبی برای یادنامۀ عبدالرحیم جعفری بنوسیم. زمان کوتاهی بود و اجازه نمی داد تا به موضوعی تحقیقی دربارۀ کتاب و صنعت نشر بپردازم، حوزه ای که با کار و بار حرفه ای آن مرحوم تناسب و ارتباط مستقیم داشت. اما دلم هم رضا نمی داد که چیزی ننویسم، زیرا، به هر حال، به عنوان یکی از خریداران یا خوانندگان انتشارات امیر کبیر، نسبت به این مؤسسه و بنیان گذار آن، از خیلی پیشتر ها احساس دِین می کردم. نخستین باری که نام انتشارات امیر کبیر و، در کنار آن، انتشارات ابن سینا، به گوشم می خورد در مهرماه 1337 بود که برای ادامۀ تحصیل به تهران آمده بودم، یعنی ده سالی پس از تأسیس امیر کبیر.

مستند «در جست‌و‌جوی صبح» عصر امروز در خانه هنرمندان ایران به نمایش در می‌آید

در مراسم یادبود عبدالرحیم جعفری، با ارائه پیشنهاد نام‌گذاری روز تولد او به نام روز نشر، گفته شد: اگر در هر کجای دنیا فردی به اندازه عبدالرحیم جعفری دستاورد فرهنگی داشته باشد او را شخصیت ملی می‌دانند.

«عبدالرحیم جعفری» شش کلاس بیشتر سواد نداشت،‌ آن را هم بسته و شکسته طی دورانی که در انتشارات علمی کار می‌کرد،‌ خوانده بود؛ با این حال او بنیانگذار بزرگترین مؤسسه انتشارات خصوصی ایران و خاورمیانه بود که هنوز مُهرش روی تعداد زیادی از کتاب‌های مرجعمان خورده است.

برای آن دسته از اهالی فرهنگ و ادب که بخش مهمی از آثار مهم کتابخانه شخصی‌شان مربوط به انتشارات امیرکبیر تا سال‌های 1358 است، در‌گذشت عبدالرحیم جعفری خبری تاسف‌برانگیز است. به یاد آورید «فرهنگ فارسی دکتر معین» را که آرم انتشارات امیرکبیر بر عطف آنها خودنمایی می‌کند یا سری کتاب‌های صادق هدایت که حالا دیگر چاپ امیرکبیرشان از ارزش بالایی برخوردار است. به اینها اضافه کنید کتاب‌های مهمی از عبدالحسین زرین‌کوب، بدیع‌الزمان فروزان‌فر، ذبیح‌الله صفا، پرویز ناتل‌خانلری، سیدابوالقاسم انجوی‌شیرازی، ایرج افشار، جلال همایی، جلال آل‌احمد، سیمین دانشور، علی‌محمد افغانی، احمد محمود، غلامحسین ساعدی، احمد شاملو، نصرت رحمانی، منوچهر آتشی، ابراهیم یونسی و سروش حبیبی که همگی آنها را عبدالرحیم جعفری با شور و شوق منتشر کرده بود.

در اواخر دهه ٣٠ و اوایل دهه ٤٠، اتفاقاتی در صنعت نشر کشور روی داد که نتیجه و ثمره آن، تربیت صدها مترجم، نویسنده و تصویرگر بود. سرآمد ناشرانی که در هماهنگی با این اقتضائات، صنعت نشر را دگرگون و به‌روز کردند، عبدالرحیم جعفری بود. نسل ما وقتی به خاطرات خود از این دهه‌های مهم تاریخی مراجعه می‌کند، این چهره فرهنگی صنعت نشر را به یاد می‌آورد که با بنیان‌گذاری انتشارات امیرکبیر و راه‌اندازی فروشگاه‌های مختلف فروش کتاب در سطح شهر، نشر را وارد مسیر حرفه‌ای تازه‌ای کرد. این مسیر حرفه‌ای در صنعت نشر، محدود به شیوه‌های چاپ و روش‌های توزیع کتاب نمی‌شود، بلکه جعفری یکی از نخستین پیشگامان توجه و احترام به حقوق مؤلفان کتاب هم بود.

مرگ طبیعی‌ترین اتفاق و ناگزیرترین حکایت زندگی است، از لحظه زادن تا پایان، سایه‌به‌سایه می‌آید و آنگاه در زمان مقرر، اعلام حضور می‌کند. اما چگونه زیستن هرکس، انعکاس واقعه مرگ را متفاوت می‌سازد. عبدالرحیم جعفری متفاوت بود و تنها شبیه خودش بود. به تنهایی، خود را بالا کشید و امیرکبیر حاصل سختکوشی و قدرت تشخیص او بود.

در شب بزرگداشت عبدالرحیم جعفری، بنیانگذار مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر، از او به عنوان پدیدآورنده «جریان فرهنگی امیرکبیر» یاد شد؛ جریانی که تحت مدیریت جعفری، امیرکبیر را به چیزی فراتر از یک انتشارات تبدیل کرده بود.