اخبار

سهروردی از حکمای اسلامی است که به علت نگاه حکمی به وقایع زندگی خود، حکیمی جامع‌الاطراف به شمار می‌رفت، اما آثار پژوهشگران تنها در بررسی «حکمت اشراق» شهاب‌الدین سهروردی خلاصه شده است. مروری بر کتاب «شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی» اثر قابل تحسین استاد دینانی ما را با وجوه کلی شخصیت این عالم بزرگ دنیای اسلام آشنا می‌کند.

استاد فلسفه دانشگاه دوک آمریکا معتقد است سهروردی به رغم اینکه فیلسوف بسیار مهم و برجسته ای است ولی چندان در غرب شناخته شده نیست و آثار اندکی از وی در غرب ترجمه شده است.

هشتم مردادماه روز بزرگداشت شیخ اشراق، شهاب‌الدین یحیی سهروردی (۵۴۹ـ۵۸۷قر۱۱۵۴ـ۱۱۹۱م) مهمترین فیلسوف مسلمان بین دوره ابن‌سینا و ابن‌رشد است. اغلب گفته می‎شود که هانری کربن اولین محققی بوده که سهروردی را به متفکران غربی معرفی کرده است. مؤلف این مقاله سعی دارد تا گزارشی تاریخی و نسبتا کامل از مطالعات و تحقیقاتی که پژوهشگران غربی در مورد سهروردی قبل و بعد از کربن انجام داده‌اند، به دست دهد و نحوه ارزیابی آنها را از سهروردی بنمایاند. متن کامل این نوشتار پیشتر در ماهنامه «اطلاعات حکمت و معرفت» به چاپ رسیده است

تحقیق نظام معرفت ‌شناسی شیخ اشراق می کوشد دیدگاه ‌های معرفت ‌شناختی سهروردی به ویژه از منظر صدرالمتألّهین و برخی از فلاسفه صدرایی و نوصدرایی نقد شود.

شیخ اشراق پس از حمد و ستایش حضرت قیومیت و بعد، رسول وی، علت تالیف این رساله را بیان می‌كند كه عبارت است از اینكه: فردی متعصب وارد مجلس وعظ ابوعلی فارمدی(ره) شده و به استهزاء مشایخ پیشین می‌پردازد. خواجه مسائل بسیاری از جمله حكایتی را بیان می کند و وقتی به این سوال كه: «چگونه كبودپوشان بعضی اصوات را آواز پر جبرئیل می‌خواندند؟» پاسخ می‌دهد، فرد گستاخ سخنان وی را هذیانات مزخرف می‌نامد و اینجاست كه شیخ اشراق «آواز پر جبرئیل» را شرح می‌دهد و به مرد می‌گوید: «تو اگر مردی و هنر مردان داری فهم كن.» و این رساله را با زبان رمز بیان می‌كند كه هركسی ـ خصوصا افراد متعصب بی‌بصیرت ـ توانایی فهم آن را ندارد.

سهروردی و تداوم میراث ایرانی ابن‌سینا از برخی نوشته‌های ابن‌سینا برمی‌آید که وی درصدد تدوین نظام فلسفی نوینی بوده که «حکمت یا فلسفه مشرقی» نامیده شده است. مهم‌ترین فقره در این باره، مقدمه ابن سینا بر کتاب منطق المشرقیین است که برخی پژوهشگران آن را بخشی از رساله‌ای مفصل‌تر دانسته‌اند.

سهروردی، فلسفه خود را با معرفت نوری نفس، آغاز می‌کند و سامانه فلسفی خود را در همه مسائل با آن مفهوم از «نور» که از خودشناسی سلوکی خویش اخذ کرده، راه‌اندازی و تبیین می‌نماید.

سهروردی در اواخر پرتونامه می‌نویسد که «نور مفارقات زاید بر ماهیَّت ایشان نیست، بلکه ایشان نورهای مجرّدند از مادَّت، همچنانکه حکیمان نورانی گفته‌اند از سر مشاهدت» (مجلد سوم مصنّفات، ص 81). در کتاب سرچشمه‌های حکمت اشراق و مفهوم‌های بنیادین آن می‌خوانیم: «چنین به نظر می‌رسد که در این عبارت، شیخ نور را به معنای وجود در مقابل ماهیّت به کار می‌بَرَد و بحث زیادتی وجود بر ماهیّت را پیش کشیده و از قول حکمای اشراقی تصریح می‌کند که مفارقات وجود محض و انیّت صرفند و ماهیّتی ورای هستی ندارند» (چاپ دوم، ص 70). سهروردی وجود را جزو اعتبارات عقلی برمی‌شمارد؛ بنابراین در عبارت پرتونامه، مقصود از نور چیز دیگری غیر از وجود است. مقصود این است که مجرّدات به علم حضوری شهودی، ذات خود را درمی‌یابند و این علم زائد بر ماهیّت آنها نیست.

بعدازظهر دوشنبه 21 دی سالن جلسات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران میزبان‌ نشست نقد و بررسی کتاب «سهروردی و افکار او (تاملی در منابع فلسفه اشراق)» اثر تازه کریم مجتهدی، استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران بود. نشستی با همکاری موسسه حکمت و فلسفه ایران و انجمن حکمت و فلسفه ایران که در آن کریم مجتهدی، شهین اعوانی، رضا کوهکن و محمد‌منصور هاشمی حضور داشته و درباره جنبه‌های گوناگون این کتاب سخنرانی کرده‌اند. آنچه در این صفحه خواهید خواند بخش‌هایی از صحبت‌های حاضران در این نشست است.

شست نقد و بررسی کتاب «سهروردی و افکار او (تأملی در منابع فلسفه اشراق)» اثر دکتر کریم مجتهدی با همکاری مؤسسه حکمت و فلسفه ایران و انجمن حکمت و فلسفه ایران، دوشنبه 21 دی 1394 از ساعت 15 با حضور دکتر کریم مجتهدی، دکتر شهین اعوانی، دکتر رضا کوهکن و محمد منصور هاشمی در محل مؤسسه برگزار می شود.