اخبار

هلن سیکسو- منتقد و نظریه‌پرداز معاصر فرانسوی- بنا به روایت خودش از جایی در اروپای شرقی بسته‌ای پستی دریافت می‌کند که محتویات آن چیزی نیست به جز نامه‌هایی که در سالیان اقامتش در فرانسه برای پدرش نوشته است. معلوم است که چرا پدر نامه‌ها را به دخترش بازگردانده است. اما این اتفاق برای سیکسو، سرچشمه تاملات تازه‌ای است. در قدم اول او به این نتیجه می‌رسد که نوشتن -برای هرکس که از توان نوشتن برخوردار است- از شیئیت نوشته متمایز و منفک است.

مشهورترین سخنی که در باب نسبت کلمه و تصویر تا به امروز به سخن درآمده، شعری است از هوراس: چنان شعر که گویی تصویر/ چنان تصویر که گویی شعر. همین چند عبارت ساده و بی‏پیرایه، که در بادی امر به بازی با کلمات نیز شبیه است چنان تاثیر شگرفی ایجاد کرد که به جرات می‌توان گفت هیچ منبع معتبری در زمینه رابطه کلمه و تصویر نمی‌توان یافت که به این سخن هوراس اشارتی نداشته باشد. گذشته از اینکه در بلاغت رومی، اصطلاحی به‌نام اکفراسیس (Ekphrasis) رواج داشته که البته یکی از مهارت‌های خطیب توانمند نیز به‌شمار می‌رفته؛ اکفراسیس به‌نوعی کلام دلالت دارد که ارایه نسخه‏ای زبانی از مرجعی تصویری را مطمح‏نظر قرار می‌دهد. غایت نهایی اکفراسیس، رسیدن به مرحله‏ای تحت عنوان دیانوز (Dianose) بود، که از منظر بلاغیون روم باستان، در این مرحله، فاصله میان خطیب و مستمع از میان برداشته می‌شود. خطیب در احوال مستمع خوب نظاره می‌کند، از جایگاه و شأن منزلتش مطلع می‌شود، سپس به فراخور حال چنان داد سخن می‌دهد که مستمع به هیچ‌ روی متوجه سخنوری خطیب نمی‌شود.

یکی از عوارض زیستن در وضعیت رکود، همسان‌پنداری اکنون و گذشته بر حسب تناظر جزء به جزء لحظه‌ها است. ضعف فضای عمومی و ناتوانی از ایجاد تغییرات مطلوب در زندگی خصوصی، آدم‌های این زمانه را دست به دامان گذشته کرده است. واقعیتش این است که زندگی روزمره بر خلاف سابق محمل مناسبی برای خلق روایت نیست. از این رو «ماجرا» در بازنمایی محیط پیرامونی بروز نمی‌کند. در نتیجه، گفتمان غالب، با تکیه بر محافظه‌کاری پرهیاهوی خود، ماموریت تازه‌ای برای خود تعریف کرده است: گفتنی کردن همه ناگفته‌های گذشته.