اخبار

هم زمان با بسط و گسترش اندیشه های صوفیانه در جهان اسلام از سدة هفتم هجری و نزدیکی تصوف و تشیع به یکدیگر، رویکردهای صوفیانه بر مقتل نگاری کربلا -همچنان که بر برخی دیگر از مکتوبات دینی و تاریخی- تأثیر گذاشته است.

چرایی و چگونگی تشکیل حکومت ها و همچنین ماهیت و ساختار آنها از مباحث پر اهمیت در تفکر تاریخی و تاریخ نگری است. توضیح و تبیین فرایند تشکیل حکومت ها بخاطر مؤلفه های تأثیر گذار متعدد و در هم تنیدگی زمینه های مختلف، مستلزم ژرف نگری های خاص و تعمق در تمام زمینه های مربوطه است. چرایی تشکیل حاکمیت صفویان و روند آن نیز خارج از این قاعده نیست.

قبل از شروع به اصل مطلب لازم می دانم مراتب امتننان و تشکرات بی نهایت خود را، که مانند سپاسگزاری هر کس که طالب و خدمتگزار علم و اهل معرفت باشد دور از شائبه ریا و فقط مبتنی بر احساسات تکریم آمیز است، به حضور شما آقایان که لحظه یی افتخار ایراد خطابه در محضر کریم شما دارم تقدیم کنم و چون موجب و مسبب این افتخار دانشگاه محترم استانبول است تقدیم تشکر به حضور رئیس جلیل و استادان دانشمند این دانشگاه را جزو اولین فرائض اخلاقی خود می شمارم

فتوت و تصوف در گذر تاریخ ایران چه سرنوشتی یافتند

متصوفه در قبال دگرگونی های عصر قاجار، دو رویه در پیش گرفتند؛ گروهی روال و سنت خود را ادامه دادند و گروهی تصمیم به انجام اصلاحات و تغییر گرفتند؛ بیان نسبت انجمن اخوت با تصوف و فتوت از یک سو و با فراماسونری از سوی دیگر، در رویکردی تاریخی هدف اصلی نوشته حاضر است.

کتاب حاضر شامل مجموعه مقالاتی است که نخست ذیل مدخل «تصوف» در دائرة المعارف بزرگ اسلامی منتشر شد. در تدوین این مدخل، هدف آن بود که گزارشی از پدیدۀ دینی و فرهنگیِ گسترده و عمیق تصوف در جهان اسلام ارائه گردد که خواننده را با ابعاد گوناگون موضوع آشنا کند و خاستگاه، سیر تحول تاریخی، چگونگی حضور تصوف در سرزمینهای مختلف و رابطۀ آن با دیگر وجوه علمی و فرهنگی جوامع اسلامی را مورد بررسی قرار دهد.

سلجوقیان یکی از خاندان های حکومت گر تاریخ ایران بودند که در قرون پنجم و ششم هجری قمری بر ایران حاکمیت داشتند . در سایه ی امنیت بر آمده از سیاست-های این خاندان ، شهر و شهرنشینی و به تبع آن بازار به عنوان اصلی ترین و مهم-ترین مرکز اقتصادی شهر رونق یافت .

خلوت یکی از مراحل سیروسلوک در عرفان عملی است که دارای دو جنبه ظاهری و باطنی است. جنبه ظاهری آن انقطاع از غیر با شروط خاص با هدف تزکیّة نفس است؛ اما جنبه باطنی و حقیقت آن، جمعیت خاطر، تداوم مراقبت، استمرار ذکر، ترک علایق و در نهایت، بندگی خداوند است.

وایل سال 1387 سخنگوی وقت شورای شهر تبریز در گفت‌وگویی از کشف آرامگاه حقیقی شمس تبریزی، عارف نامی قرن ششم هجری در تبریز خبر داد. حبیب شیری‌آذر در جمع خبرنگاران گفته بود: «بر اساس اسناد و منابع موجود تاریخی و مطالعات انجام گرفته آرامگاه شمس تبریزی در منطقه گجیل تبریز واقع شده است. این آرامگاه پس از انجام مطالعات تاریخی و بررسی اسناد و منابع معتبر موجود توسط کارشناسان در تبریز شناسایی شده و به زودی نسبت به بازسازی و احیای آرامگاه شمس تبریزی اقدام خواهد شد.»

با آنكه تحقیقات بسیار گسترده‌یی درباره تصوّف و جریانهای مختلف فكری آن به زبانهای اروپایی و شرقی به عمل آمده و در دهه‌های اخیر مقالات علمی در این باب كم نبوده است، اما فی‌الواقع تألیفات خاصی كه به تجزیه و تحلیل معتقدات و ریشه‌‌های تاریخی و اجتماعی هر جریانی بپردازد، در میان انبوه این كتابها و مقالات اندك است. برخی از پژوهشگران بر اساس دیدگاه خاصی كه داشته‌اند كوشیده‌اند تنها به نكاتی بپردازند كه با دیدگاه‌های خود آنان موافق باشد. در كتاب‌هایی كه درباره صوفیان تدوین كرده‌اند، مفهوم «تصوّف»، «ملامت» و «فتوّت» بهم بافته است. در این مقاله ضمن بررسی تاریخی این پدیده فرهنگی، برخی ویژگیها و اصطلاحات و مسائل فتوت مورد بررسی قرارگرفته است.