1394/9/4 ۱۰:۱۵
مسلم نوروز زاده: جوامع عشایری به خاطر نوع زندگی خود که به صورت کوچ و استقرار بوده، از خود اتکایی اقتصادی وفناوری بیشتری برخوردار بوده‌اند که این وضعیت از جهاتی عقب افتادگی ومحرومیت آنان دراستفاده از دستاوردهای تمدن بشری را به همراه داشته است. درمواردی نیز این شرایط موجب شکوفایی خلاقیت‌های هنری وفناوری عشایر درمقابله با شرایط سخت زندگی بوده است.
براین اساس از گذشته‌های دور تاکنون اجتماعات عشایری جزو پدیدآورندگان، حاملان وحافظان اصلی میراث فرهنگی هنری اصیل این مرز و بوم بوده و هنوز هم از بقایای عناصر وترکیبات فرهنگی اصیل ایرانی را می‌توان در جنبه‌های مختلف رفتارها و زندگی اقوام وایلات عشایر ایرانی مشاهده کرد. در کنار مجموعه صنایع دستی وسنتی تولید دستبافت‌ها یا به عبارت دیگر دل بافته‌ها درمیان عشایر از تنوع زیادی برخوردار است و «ورنی» یکی از این دستبافت‌های عشایر در خطه آذربایجان محسوب می‌شود.
ورنی به عنوان نوعی زیرانداز، مفرش یا وسیله حمل اسباب و اثاث منزل عمدتاً در منطقه کوچ و استقرار عشایر در خطه آذربایجان و برخی نواحی پیرامونی و مرتبط باجمعیت وجوامع مستقر در این نواحی تکوین یافته است. باتوجه به اینکه معمولاً تاریخ و فرهنگ ادبیات عشایر بصورت غیرمکتوب و اغلب به صورت شفاهی و سینه به سینه جریان می‌یابد، با گذشت زمان به مرور یادداشت‌های تاریخی ومحفوظات جدیدتر انباشته می‌شود و براین اساس هنوز اسناد و مدارک مکتوب و مستند درباره پیشینه تاریخی مربوط به زمان یا دوره تاریخی ابداع و رواج بافت ورنی دراین منطقه پیدا نشده است. چنانچه برخی از پژوهشگران منشأ پیداش ورنی را در منطقه قفقاز بخصوص منطقه قره باغ در جمهوری آذربایجان می‌دانند و با وجود اینکه ورنی‌های متعددی از قرن‌های اخیر برجامانده، با این حال مطالعات انجام شده محل وتاریخ دقیق پیدایش و شروع بافت این زیرانداز ارزشمند را مشخص نکرده‌اند.
ورنی نوعی گلیم یک رو یا گلیم فرش نما بدون پرز است. ورنی نه فرش است نه گلیم بلکه نوعی زیرانداز یک رو است که هم سادگی و سبکی گلیم را دارد و هم دارای ظرافت و زیبایی قالی است.ورنی به دلیل استفاده نشدن گره در بافت آن جزو انواع گلیم و به عبارتی طرح و نقشه و شکل ظاهری آن مشابه قالی به نظر می‌آید.
ورنی عمدتاً در شهرهای پارس آباد مغان، گرمی ومشگین شهر استان اردبیل و شهرهای اهر و کلیبر آذربایجان شرقی توسط عشایر و برخی روستاییان منطقه بافته می‌شود.علاوه بر استان‌های فوق در سایر مناطق کشور مانند استان‌های کرمان، فارس و چهارمحال و بختیاری گلیم‌های مشابه ورنی بافته می‌شود که دارای تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با ورنی است.
به این نوع گلیم‌ها در استان کرمان «شیرکی پیچ»، در مناطق استقرار ایل قشقایی در فارس و قسمتی ازخوزستان «رندی» و در چهارمحال و بختیاری «سرانداز» می‌گویند. گلیم یک رو یا ورنی در مناطقی از جمهوری آذربایجان و شمال و شرق ترکیه را به اسم «سوماک» یا «سومه» می‌گویند.
بافندگان اصلی ورنی در بین عشایر وروستاییان دختران و زنان هستند.همانطوری که هنوز بافت ورنی بصورت کارگاهی در نیامده، لذا تاکنون تغییر محسوسی درترکیب بافندگان به وجود نیامده وهنوز هم بافت ورنی فعالیت هنری زنانه محسوب می‌شود. درشرایط سنتی بافت ورنی بدون ترسیم نقشه و براساس چند طرح یا الگوی سنتی ومحلی انجام می‌گیرد.
منبع: روزنامه ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید