1394/6/14 ۱۰:۱۵
دوازدهم شهریور ماه 1394 درست 100 سال از شهادت رهبر نهضت مقاومت ضد استعماری ایران در جنگ جهانی اول، رئیسعلی دلواری گذشت. 100 سال پیش در چنین روزی، این سردار بزرگ ایرانی به دستور هربرت چیک، یکی از مقامات برجسته کنسولگری بریتانیا در خلیج فارس و بوشهر، توسط یک هموطن ایرانی از پشت مورد هدف گلوله قرار گرفت و در دم کشته شد.
به انگیزه یکصدمین سال شهادت «رئیسعلی دلواری»
رئیسعلی دلواری فرزند زایرمحمد در سال 1260 خورشیدی در روستای ساحلی دلوار، از توابع تنگستان در استان بوشهر، دیده به جهان گشود. با وقوع انقلاب مشروطیت در سال 1285رئیسعلی که جوانی جویای نام بود، به عنوان یک مشروطه‌خواه مخالف استبداد، به فرمان آیت‌الله سید مرتضی علم‌الهدی اهرمی در دوران استبداد صغیر، به همراه تفنگچیان تنگستانی و دشتی، به بوشهر حمله کرد و این شهر را به مدت دو ماه به تصرف درآوردند. رئیسعلی دلواری خشمگین از حضور سیاسی، اقتصادی و نظامی انگلستان در خلیج فارس، جنوب ایران و بوشهر، از سال‌های پس از استبداد صغیر تا آغاز جنگ جهانی اول، به یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین دشمنان سیاست بریتانیا در بوشهر تبدیل شد. با شروع جنگ جهانی اول در اوت 1914 در اروپا، رئیسعلی دلواری فرصت را برای جنگ چریکی و سازماندهی حملات منظم و مستمر پارتیزانی به نیروهای نظامی انگلیس در بوشهر مغتنم دید و از اواخر بهار سال 1294شروع به حمله شبانه به مواضع نظامی انگلیسی‌ها کرد.
انگلیسی‌ها که از حملات پارتیزانی تنگستانی‌ها و شخص رئیسعلی دلواری حسابی خشمگین شده بودند، روز 27رمضان 1294 بوشهر را با چهار ناو جنگی به اشغال درآوردند و چند روز بعد برای یکسره کردن کار تنگستانی‌ها و رهبر جوان نظامی آنان، به روستای دلوار حمله کردند. جنگ سختی درگرفت و در کمال تعجب، چند ده تفنگچی تنگستانی و دشتی، بر نیروی دریایی انگلستان فائق آمدند و ده‌ها نفر نظامی و افسر انگلیسی را به خاک و خون کشیده و انگلستان را شکست دادند. نیروهای شکست خورده انگلیسی ناچار به عقب نشینی از دلوار به بوشهر شدند. «نبرد دلوار» نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران و جنگ جهانی اول به شمار می‌رود. از دوران جنگ‌های 27 ساله ایران و روسیه تزاری، در زمان فتحعلی شاه قاجار، جنگ دلوار تنها نبردی است که نیروهای ایرانی در یک جنگ تمام عیار نظامی با یک کشور خارجی به پیروزی رسیده است. از این منظر، جنگ دلوار را باید یک «جنگ میهنی» پیروزمند و مهم به شمار آورد.
انگلیسی‌ها که در نبرد رویاروی نظامی از تنگستانی‌ها و رئیسعلی دلواری شکست خورده بودند، این بار با توسل به غدر و خیانت، با پرداخت پول به یکی از همراهان و همرزمان رئیسعلی، او را تحریک و تشویق به گشتن وی کردند. این ایرانی خائن نیز شب هنگام و در تاریکی شب، رئیسعلی دلواری را هدف گلوله قرار داد و به شهادت رساند. شهادت رئیسعلی دلواری در دوازده شهریور ماه 1294خورشیدی هرگز در اراده مردم جنوب ایران خللی وارد نیاورد و دیگر رزمندگان و رهبرانی چون زایرخضرخان تنگستانی، شیخ‌حسین خان چاهکوتاهی، خالوحسین دشتی، رئیس‌عبدالحسن دشتی، غضنفرالسلطنه برازجانی و... چهار سال تمام جلو پیشروی و حرکت ستون نظامی انگلستان از بوشهر به شیراز را گرفتند و ضربات و صدمات سختی بر سیاست و ارتش بریتانیا در جنوب ایران وارد آوردند. اگر چه رئیسعلی دلواری در همان چند ماه اول شروع جنگ جهانی اول در ایران به تحریک مستر هربرت چیک ترور شد و به شهادت رسید، اما خون سرخ او، گرمابخش چهار سال دیگر نبرد خونین با انگلیسی‌ها شد، خونی که تا امروز، هنوز گرمابخش و الهام دهنده ایران و ایرانی است.
رئیسعلی دلواری قهرمان مبارزه با استعمار و انگلستان در جنوب ایران در خلال انقلاب مشروطیت تا آغازین سال‌های جنگ جهانی اول است. دلیرمردی مؤمن و مسلمان که با الهام از سالار شهیدان، امام حسین(ع)، مقاومتی مردمی را علیه استعمار انگلیس سازماندهی کرد و خود نیز سرانجام جان بر سر همین مبارزه و آرمان گذاشت.
سید قاسم یا حسینی، سرپرست مجموعه 110 جلدی «دانشنامه بوشهر»
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید