توقف ممیزی سلیقه‌ای / محمدعلی سپانلو

1392/7/17 ۱۰:۴۵

در همه این سال‌ها تجربیات زیادی از ممیزی داشته‌ام. در همین چند سال اخیر، هشت‌کتاب من مورد ممیزی قرار گرفته است. در میان آن تنها دو اثر از بین کتاب‌هایی بود که برای اولین‌بار منتشر می‌شد و شش‌کتاب دیگر را برای تجدید چاپ اقدام کرده بودم. جالب است که بیشترین ممیزی روی این شش‌کتاب تجدید چاپ‌شده اعمال شد

در همه این سال‌ها تجربیات زیادی از ممیزی داشته‌ام. در همین چند سال اخیر، هشت‌کتاب من مورد ممیزی قرار گرفته است. در میان آن تنها دو اثر از بین کتاب‌هایی بود که برای اولین‌بار منتشر می‌شد و شش‌کتاب دیگر را برای تجدید چاپ اقدام کرده بودم. جالب است که بیشترین ممیزی روی این شش‌کتاب تجدید چاپ‌شده اعمال شد. همه این کتاب‌ها از سال 88 که فشار ممیزی روی کتاب بیشتر شد، یا مجوز نگرفتند یا با ممیزی روبه‌رو شدند. یکی از این کتاب‌ها خاطرات شفاهی من بود که نتوانست مجوز انتشار بگیرد. البته با این حرف موافق هستم که ما نویسندگان و خالقان آثار خودمان باید جوابگوی کلماتی که می‌نویسیم باشیم و بگوییم که چرا از این کلمات استفاده کرده‌ایم. خوشبختانه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نوید خوبی برای ادبیات ایران داده است. شاید ساده‌ترین راه برای حل ممیزی این باشد که قانونی شود و درمورد آن، به سلیقه افراد اکتفا نکنیم. شنیدم وزیر گفته کتابی که مجوز گرفته، نباید دوباره ممیزی شود و چیزی از آن حذف یا لغو مجوز شود. این نکته مهمی است.

بسیاری از ممیزی‌هایی که در این سال‌ها روی کتاب‌ها اعمال شده به دلیل انتقام‌گیری‌های شخصی بوده است. سال‌ها پیش نمایش‌نامه «عادل‌ها»ی آلبرکامو را به فارسی ترجمه کرده بودم. این کتاب تا سال 86، 9 بار تجدید چاپ شده بود. وقتی برای تجدید چاپ، آن را به اداره کتاب سپردم، گفتند که باید بخش‌هایی از آن حذف شود. من با آگاهی از اینکه کامو در آثارش مسایل غیراخلاقی را مطرح نمی‌کند زیر بار این حذفیات نرفتم. چرا باید کتاب من این‌طوری شود؟ باید این را از وزیر پرسید که چرا کتابی که قبلا چاپ شده دوباره ممیزی شود؟ مرحوم پژمان بختیاری، وارثی نداشت. روزی در مجلسی به من گفت کسی نیست که دیوان من را چاپ کند. من دیوان او را منتشر کردم. سال 86 که آن را برای تجدید چاپ بردم 200 مورد ممیزی روی این کتاب صورت گرفته بود! حذفیات، بیشتر روی اشعاری انجام شد که درمورد استقلال ایران بود. اما با تمام اینها، حرف‌های وزیر امیدوار‌کننده است. این امیدواری را دارم که فضای ادبیات کشور بهتر می‌شود.‌درصد این بهترشدن را نمی‌دانم؛ منتهی بر این واقفم که در هشت‌سال گذشته آنقدر مشکلات حوزه فرهنگ زیاد بوده که الان هر کاری انجام دهیم بهتر از آن دوران خواهد بود.