خاستگاه و ایدئولوژی داعش / دکتر همایون همتی - بخش دوم و پایانی

1394/4/22 ۰۸:۵۳

خاستگاه و ایدئولوژی داعش / دکتر همایون همتی - بخش دوم و پایانی

امروز با آنکه در دین اسلام نه کلیسا وجود دارد و نه محکمه تفتیش عقاید، داعشی‌ها محکمه بزرگی برای «تفتیش عقاید» ساخته‌اند که خود قاضی اصلی آن هستند و به ارزیابی عقاید دیگران و میزان کفر و ایمان آنها پرداخته و حکم به «تکفیر» همه می‌دهند و اسفبارتر آن است که همه این جنایتها به نام دین و با استناد به شریعت و قرآن انجام می‌گیرد.

 

 

 

امروز با آنکه در دین اسلام نه کلیسا وجود دارد و نه محکمه تفتیش عقاید، داعشی‌ها محکمه بزرگی برای «تفتیش عقاید» ساخته‌اند که خود قاضی اصلی آن هستند و به ارزیابی عقاید دیگران و میزان کفر و ایمان آنها پرداخته و حکم به «تکفیر» همه می‌دهند و اسفبارتر آن است که همه این جنایتها به نام دین و با استناد به شریعت و قرآن انجام می‌گیرد.

اینجاست که فقیهان دلیر و الهی‌دان‌های آزاده و شجاع باید پای به میدان گذارند و پا به پای عملیات نظامی‌ بازدارنده علیه داعش، به مبارزه علمی‌ و کلامی‌ و قلمی‌ علیه آنها پرداخته و چهره اسلام و قرآن را از این اتهامات پاک کنند و نشان دهند که این افراط‌گری‌ها و جنایتهای ضد بشری ربطی به اسلام و قرآن ندارد و فرسنگها از روح دین و آموزشهای لطیف و انسانی آن فاصله دارد.

این مرزبندی امروز یک ضرورت است. نباید در برابر این موج جنایت و آدمکشی سکوت کرد تا دشمنان همه را به حساب اسلام و دین بگذارند و علیه اسلام به تبلیغات بپردازند. در برابر این تحریف و مشوّه کردن چهره پاک دین و بد معرفی کردن اسلام، سکوت جایز نیست.

اکنون باید پرسید سهم ما و عالمان دینی و متفکران و روشنفکران مسلمان در این زمینه چیست؟ چند کتاب و رساله کلامی، فلسفی، فقهی در خصوص زدودن این تحریفات و پاسخ به این شبهات نگاشته‌ایم؟ چقدر در سطح داخلی و خارجی به روشنگری و کار علمی‌ در این مورد پرداخته‌ایم؟ جز چند تن فقیه غیور که دردمندانه موضع گرفته‌اند و یک کنگره بین‌المللی که بسیار مفید و لازم بود و چند مصاحبة نه چندان مؤثر و علمی‌، چه کار قابل ارائه دیگری کرده‌ایم؟ حوزه‌ها و دانشگاههای ما در این زمینه چقدر کار علمی‌ کرده‌اند و در مؤسسات علمی‌ ذی‌ربط چند پایان‌نامه علمی‌ تدوین شده است؟ کارنامه مراکز علمی‌ و دینی ما در این خصوص چیست؟ در فضای مجازی چقدر عالمانه به این مسایل شبهه‌ناک پرداخته‌ایم؟ کجایند متکلمان غیرتمند و بصیر و الهی‌دان‌های شجاع سخندان و زبان‌آور؟

نباید اجازه داد که عملکردهای وحشیانه یک گروهک تروریست و سرسپرده، به نام اسلام جا بیفتد و نام دین را به اعمال ننگین و شرم‌آور خود آلوده سازد. مهمتر اینکه باید مراقب بود که داعشی‌های وطنی و متحجران عقب‌مانده کهنه‌پرست و بی‌سواد داعشی‌مآب با سوءاستفاده از دین و فقه و شریعت، همان افکار را در جامعه ما نیز رواج ندهند و ذهن نوخاستگان ناآزموده را مشوّش نسازند.

 

جریان فکری منحرف و آلوده

داعش تنها یک گروهک تروریستی نظامی‌ در منطقه‌ای خاص نیست، یک جریان فکری منحرف و آلوده هم هست که از جهل تغذیه می‌کند و با فریب و تزویر و مغالطه‌گری قرائتی نادرست، گذشته‌گرا، ناکارآمد، غیر عقلانی و تعصب‌آلود از دین ارائه می‌دهد تحت لوای رجوع به سلف و بازگشت به گذشته. خود این شعار باید نقد علمی‌ شود و با تحلیل نشان داده شود که گذشته یعنی چه؟ و چرا باید به گذشته بازگشت؟ آیا در متن دین از ما رجوع به گذشته خواسته شده یا سیرة سلف؟ رجوع به سیره و سنت پیامبر(ص) خواسته شده یا رجوع به اصحاب ایشان و تابعین؟ و اساساً رجوع به آن مفید و مطلوب و ممکن است یا خیر؟ به کدام گذشته باید رجوع کرد و از کدام گذشته تبرّی و پرهیز نمود؟ آیا اساساَ دین، ما را به گذشته می‌خواند یا به آینده؟ آینده‌ای که «ظهور» تحقق خواهد یافت و باید برای آن آماده شویم.

این پرسشها نیاز به کار علمی‌ دقیق و تحلیلی دارد و این وظیفه عالمان و روشنفکران است، وگرنه سرکوب نظامی‌ داعش هم این پرسشها را سرکوب نخواهد کرد و همچون دیگر افکار انحرافی و التقاطی، زیانها و آسیبهای آنها در جامعه و فرهنگ ما باقی خواهد ماند و همواره قربانی خواهد گرفت.

از این پس باید نگران برداشتهای داعشی از دین باشیم که مخالف نواندیشی، نوآوری و ابتکارند. برداشتهایی که مروج قشری‌گری، جامداندیشی و محدودنگری و تلقین و تزریق تعصب به جامعه‌اند. خصومت و تفرقه را دامن می‌زنند و به جای توجه به ارکان و اصول دین‌ورزی، سرگرم عیبجویی در جزئیات‌اند. چهره مخدوش، سطحی و سختگیرانه‌ای از دین ارائه می‌دهند که گویی دین ربطی به زندگی و دنیا ندارد و یکسره اخروی است. تفریح، رفاه، سلامت و بهداشت و مدنیت در آن جایی ندارد و فقط در یک سلسله عبادات فردی قشری و بی‌روح خلاصه می‌شود. این دین‌ورزی‌های داعشی بسیار خطرناکند و باید متولیان دینی و فرهنگی نسبت به انها سخت حسّاس و مراقب باشند.

باید مراقب نگرشهای الهیاتی و فقهی داعش‌مآبانه باشیم که دین را مخالف و مغایر با عقلانیت، علم، فلسفه، عرفان،هنر، شعر، ادب و پیشرفت جلوه می‌دهند. نگرشهایی که در مجموع، فضای بسته و تحجرآمیز و خفقان‌آلودی به وجود می‌آورند که کسی را یارای چند و چون، طرح اشکال، انتقاد و مستقل‌اندیشی نماند و نتوان سخنی تازه یا مخالف مذاق و مشرب آنها گفت. ما شیعیان به تأسی از امامان(ع) خود همواره افتخار تبعیت از عقلانیت و آزاداندیشی داشته‌ایم و مشی و مناظره‌ها و احتجاجات ائمه(ع) بهترین گواه این مدعاست. بهوش باشیم که این افتخار بزرگ را با منش و روش داعشی‌ها آلوده نسازیم. تشیع با اسلام اهل حدیث، حنابله،سلفی‌ها و اشعری‌مسلکان تفاوت جوهری دارد، راه را گم نکنیم.

روزنامه اطلاعات

نظر دهید
نظرات کاربران

کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.

گزارش

برچسب ها

اخبار مرتبط

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: