«سرگذشت یک جامعه‌شناس» به روایت عبدالعلی لهسایی‌زاده

1394/4/8 ۱۲:۵۶

لهسایی‌زاده در کتاب «سرگذشت یک جامعه‌شناس» تلاش کرده‌ تا زندگی‌نامه‌اش را در قالبی جامعه‌شناختی بیان کند. به همین منظور، در شرح دوره‌های مختلف زندگی سعی کرده‌ از تحلیل‌های جامعه‌شناختی هم بهره بگیرد تا زندگی شخصی خود را در بستر تحولات تاریخی و اجتماعی نشان دهد و این می‌تواند الگویی آموزشی برای دانشجویان رشته علوم اجتماعی باشد.

عبدالعلی لهسایی‌زاده در کتاب «سرگذشت یک جامعه‌شناس» کوشیده تا روایتی را از زندگی خود به مخاطب ارائه کند.

مولف در مقدمه کتاب درباره چرایی نگارش این اثر می‌نویسد: «اگر شخصی زندگی‌نامه خودش را بنویسد، به آن زندگی‌نامه، خودزندگی‌نگار می‌گویند. زندگی‌نامه‌ها و به‌ویژه خودزندگی‌نگارها اهمیت علمی بسیاری دارند. در انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی، همین زندگی‌نامه‌ها، منابع علمی بسیار مهمی هستند چراکه گاها حاوی مطالب کمیاب و نایابی هستند. در این‌گونه نوشته‌ها غالباً مطالبی یافت می‌شود که در کتاب‌های تاریخی یا علوم انسانی نمی‌توان به آنها دست یافت. بیشتر اوقات این نوشته‌ها منحصر به فردند و فقط یک نسخه از آنها موجود است. برخی مواقع مطالب آن تا زمانی که شخص در قید حیات است در دسترس دیگران قرار نمی‌گیرد و تنها پس از درگذشت وی قابل دسترسی خواهد بود. اطلاعات موجود در زندگی‌نامه‌ها آن‌قدر دقیق و مفصل است که برخی مواقع خواننده در صحت آنها شک می‌کند. البته این از خواص و ویژگی‌های این‌گونه نوشته‌هاست.

زندگی‌نامه‌ها با انگیزه‌های مختلفی نوشته می‌شوند. بسیاری از انسان‌ها فکر می‌کنند که در زمان خود در نوشته‌های معمولی خود قادر به بیان همه مطالب و نکات نیستند، لذا آنچه را که باید بگویند در قالب زندگی‌نامه می‌نویسند تا شاید پس از آنها به دست دیگران برسد. عده‌ای چون خود احساس می‌کنند که افراد مهمی هستند، اقدام به نوشتن «خودزندگی‌نگار» می‌کنند تا بدین وسیله حقایقی را در رابطه با زندگی و فعالیت‌های خود بیان کرده باشند. برخی از نویسندگان اقدام به نوشتن زندگی‌نامه دیگران می‌کنند که در واقع با جمع‌آوری مطالب درمورد دیگران واقعیت‌های مهم زندگی آنها را به رشته تحریر درمی‌آورند. عده‌ای نیز علاقه‌مندند که سرگذشت زندگی خود را بنویسند تا گه‌گاه به آن مراجعه کنند و یاد و خاطره‌های گذشته را تازه نمایند. خلاصه این‌که هر کسی می‌تواند با هدفی خاص و ویژه، شرح حال خود یا دیگران را بنویسد و نکاتی را بیان کند که از لحاظ علمی یا تاریخی اهمیت داشته باشند.

معمولاً انسان‌شناسان فرهنگی و مردم‌شناسان، زندگی‌نامه‌نویسی را تشویق می‌کنند،‌ زیرا آنها بیش از هر کس دیگری ارزش این‌گونه آثار را می‌دانند. البته این علمای اجتماعی معمولاً به نویسندگان گوش‌زد می‌کنند که زندگی‌نامه خود را دوره‌بندی نمایند. زیرا در دوره‌بندی می‌توان اثر اتفاقات مهم را به نمایش درآورد. دوره‌ها می‌توانند دوره‌های زندگی شخص باشند یا دوره‌هایی از زندگی جامعه باشند. در هر دو صورت، زندگی و وقایعی که برای شخص اتفاق افتاده در درون آن دوره‌ها قرار می‌گیرد و شرح و تفسیر می‌شود.»

به گفته مولف کتاب حاضر، روش تحقیق در زندگی‌نامه‌ها عمدتا روش تاریخی با تکنیک سندی است. بسیاری از افراد به‌طور ناخودآگاه نمی‌دانند که چه روشی را دارند، استفاده می‌کنند. برخی از مواقع از روش‌ها و تکنیک‌های میدانی هم در نوشتن زندگی‌نامه‌ها استفاده می‌شود، چون نویسنده با جستجو از این و آن در واقع به دنبال اسناد شفاهی است که البته پس از به رشته تحریر درآمدن تبدیل به یک سند کتبی می‌شود.

وی تاکید می‌کند که سعی کرده‌ که با استفاده از یک دوره‌بندی و بهره‌گیری از اسناد،‌ خاطره‌ها و مشاهدات میدانی، آنچه را که در زندگی شخصی و اجتماعی‌ام اتفاق افتاده مرتب کرده تا نشان دهد که انسان برای رسیدن به اهداف از قبل تعیین شده خود، نباید از هیچ کوشش و تلاشی فروگذار کند.

لهسائی‌زاده همچنین تلاش کرده‌ تا زندگی‌نامه‌اش را در قالبی جامعه‌شناختی بیان کند. به همین منظور، در شرح دوره‌های مختلف زندگی سعی کرده‌ از تحلیل‌های جامعه‌شناختی هم بهره بگیرد تا زندگی شخصی خود را در بستر تحولات تاریخی و اجتماعی نشان دهد و این می‌تواند الگویی آموزشی برای دانشجویان علوم اجتماعی باشد. ضمناً این نوشته می‌تواند یک الگو و راهنما برای محققان و پژوهش‌گران اجتماعی در زمینه زندگی‌نامه‌نویسی باشد.

وی یادآور می‌شود که یکی از انگیزه‌های مهم نگارش این زندگی‌نامه این بوده است که شاهد احساس ناامیدی دانشجویان در رسیدن به آمال و آرزوهایشان بوده‌ است و با تجربه سال‌ها تحصیل و تدریس، امیدوار است که در خوانندگان این نوشته به‌ویژه دانشجویان،‌ این باور زنده شود که رسیدن به هر هدفی در زندگی ممکن است،‌ هرچند که راه بسی دشوار و سخت باشد. شاید راه رسیدن به هدف در جامعه ایران،‌ طولانی و پرپیچ و خم باشد اما با صبر و حوصله و پشت‌کار،‌ رسیدن میسر است.

کتاب حاضر در 21 فصل سامان یافته است که از جمله عناوین آن می‌توان به زمینه خانوادگی، دوران کودکی و نوجوانی، دوران دبیرستان، دوره لیسانس در تهران، خدمت نظام وظیفه، ادامه تحصیل در آمریکا، بازگشت به ایران و ازدواج، دوره دکترا در آمریکا و ... اشاره کرد.

کتاب «سرگذشت یک جامعه‌شناس» نوشته عبدالعلی لهسایی‌زاده با شمارگان هزار نسخه در 504 صفحه به بهای 29 هزار تومان به همت انتشارات بهمن برنا در دسترس کتابدوستان قرار گرفته است.

ایبنا

نظر دهید