1394/3/30 ۰۹:۳۵
ابن ابی‌الحدید در شرح عهدنامه امیرمؤمنان علیه‌السلام به مالک اشتر می‌نویسد: در عهدنامه شاپور ـ پسر اردشیر ـ برای پسرش، سخنانی دیدم که شبیه سخن امیرالمؤمنین علی(ع) در این عهدنامه است و آن سخنان این است:
ـ بدان که پایداری فرمانروایی تو به پیوستگی درآمد خراج است و آن فراهم نشود جز به آبادی سرزمینها و رسیدن به کمال هدف، در این راه نیکوداشتن احوال خراجگزاران با دادگری میان ایشان و یاری‌دادن آنان است که پاره‌ای از کارها سبب پاره‌ای دیگر از کارهاست و عوامِ مردم ساز و برگ خواص‌اند و هر صنف را به صنف دیگر نیاز است.
برای کار خراج، بهترین دبیری را که ممکن باشد، برگزین و باید که اهل بینش و پاکدامنی و کفایت باشند، و با هریک از آنان، مردی دیگر را بفرست که بر او یاری رساند و زودتر آسوده شدن از جمع کردن خراج را ممکن سازد و اگر آگاه شدی که یکی از ایشان خیانت و ستمی کرده است، او را عقوبت و در عقوبتش مبالغه کن.
برحذر باش که بر سرزمینی پرخراج، کسی جز مرد بلندآوازه بزرگ منزلت را نگماری و هیچ یک از فرماندهان سپاه خود را که آماده جنگ و سپر در قبال دشمنان هستند، بر کار خراج مگمار که شاید گرفتار خیانت یکی از ایشان یا تباه ساختن کار ولایت از سوی او شوی و در این حال اگر آن مال را بر او ببخشی و از تبهکاری او چشم بپوشی، مایه هلاک و زیان تو و رعیت می‌شود و انگیزه تباهی دیگری می‌گردد و اگر او را مکافات کنی، تباهش کرده‌ای و سینه‌اش را تنگ ساخته‌ای و این کار از دوراندیشی به دور و اقدام بر آن نکوهیده است، در عین حال که کوتاهی در این باره هم ناتوانی است.
و بدان که برخی از خراج‌دهندگان پاره‌ای از زمین و ملک خود را به اختیار برخی از ویژگان و اطرافیان شاه می‌نهد و این کار به دو منظور صورت می‌گیرد که برای تو شایسته است آن هر دو منظور را خوش نداشته باشی: یا برای جلوگیری از ستم عاملان خراج و ظلم والیان است، که این نمودار بدرفتاری عاملان و ناتوانی پادشاه در اموری است که زیر فرمان اوست؛ یا برای خودداری از پرداخت آنچه بر ایشان واجب است، صورت می‌گیرد، و این کاری است که با آن آداب رعیت تباهی و اموال پادشاه نقصان می‌پذیرد. از این کار برحذر باش و هر دو را عقوبت فرمای، چه آن کس را که مال خود را در اختیار نهاده است و چه آن را که پذیرفته است.
*جلوه تاریخ در شرح نهج‌البلاغه(ج۷، ص۱۲۹)
روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید