استاد پورجوادی: باباطاهر مانوی نبود

1394/3/16 ۱۱:۲۴

اولین جلد از مجموعه 'تاریخ اندیشه' انتشارات فرهنگ معاصر با عنوان بابا طاهر جصّاص همدانی روانه ی بازار نشر شد. پورجوادی در مراسم رونمایی این کتاب اظهار داشت: طاهر شخصیتی حکیم و صوفی بود و من منبع و دلیلی بر صحت اتهام زندقه که در تاریخ بر وی روا داشته اند، نیافتم.

کتاب 'باباطاهر: شرح احوال و نگاهی به آثار ابومحمد طاهر جصاص همدانی' به قلم دکتر نصرالله پورجوادی، در کانون زبان و ادب فارسی رونمایی شد.

دکتر پورجوادی که دبیری مجموعه ی 'تاریخ اندیشه ' انتشارات فرهنگ معاصر را به عهده دارد، درباره ی پژوهشی که درباره ی باباطاهر در این کتاب به انجام رسانده گفت : در این کتاب ، ما دیگر با چهره ی افسانه ای طاهر رو به رو نیستیم، بلکه با اطلاعات به دست آمده از جمله اینکه تاریخ دقیق وفاتش 418 قمری بوده ، به شناخت یک شخصیت تاریخی نائل گشته ایم.

این استاد فلسفه در ادامه گفت : طاهر یک شخص گیاهخوار بود که پیشه ی جصّاصی یعنی گچ کاری داشت و آن طاهر جصّاص که عین القضات از وی یاد کرده ،همین باباطاهر عریان همدانی است.

وی در تبیین واژه ی 'عریان' (باباطاهر عریان) گفت : این واژه احتمالاً بر عریانی وی از هستی دلالت داشته است . طاهر، به خاطر زهدی که داشت اصلًا به غذا ، لباس و هیچ کدام از امور ظاهری زندگی اعتنایی نمی کرد . مسئله ی عریانی که به باباطاهر نسبت می دهند یکی از چیزهایی است که من در بررسی منابع آن دوره ، سندی که نشان دهد در آن زمان هم به او عریان می گفتند، نیافتم و نمی دانم این واژه ی عریانی از کجا آمده است.

مؤلف کتاب 'عهد الست' همچنین اظهار داشت : برخی به دلیل گیاهخواری و گچکار (جصّاص) بودن باباطاهر که از هنرهای مانویان بوده ، به وی نسبت زندقه داده اند ، اما مسئله این است که آیا ما می توانیم از این گیاه خواری نتیجه بگیریم که او مانوی بود ؟! من در این باره تردید دارم ، چون در قرن چهارم زندقه فقط به مانویان ومزدکیان گفته نمی شد، بلکه خیلی از مسلمان ها که مورد انتقاد بودند نیز زندیق خطاب می شدند . این اتهام به بابا طاهر کاملاً جدّی بوده است چون سمعانی نیز آن را نقل کرده است ؛ ولی این شخص ، یعنی بابا طاهر ، کسی است که با دو واسطه، شیخِ عین القضات همدانی بوده است . عقاید عرفانی عین القضات کاملا مبتنی بر مفاهیم قرآن است و حجم عظیمی از آثار عین القضات، تفسیر قرآن است و نمی توان گفت چون طاهر گیاهخوار بوده و یا چون گچ کاری درخشانی می کرده، پس از مانویان بوده است .

در پایانِ مراسم رونمایی از کتاب ' باباطاهر: شرح احوال و نگاهی به آثار ابومحمد طاهر جصّاص همدانی' ، دکتر پورجوادی اولین نسخه های این کتاب را به شهرام ناظری ، استاد موسیقی اصیل ایرانی و اساتید نامی ادب فارسی که در مراسم حضور داشتند، از جمله توفیق سبحانی (مولوی شناس) و پرویز اذکایی (مؤلف باباطاهر نامه) ، اهداء کرد.