عبدالله انوار: کتابخانه مجلس همواره مورد توجه رجال فهمیده بود

1394/3/2 ۱۳:۵۳

عبدالله انوار، استاد پیشکسوت نسخه‌شناسی و فهرست‌نگاری گفت: کتابخانه مجلس همواره مورد توجه رجال فهمیده مانند مرحوم سیدحسن تقی‌زاده بود. كتابخانه‌ مجلس شورای اسلامی كه سال‌هاست به عنوان يكی از مراكز علمی و فرهنگی معتبر و مهم در پاسداری از ميراث مكتوبِ فرهنگ و تمدن ايران و اسلام در جهان شناخته شده است دارای گنجينه‌هایی كم‌نظير از منابعی است كه بر اعتبار جايگاه آن به عنوان مركزی مهم در بسط و اشاعه تاريخ علم و هنر افزوده است.

 عبدالله انوار، استاد پیشکسوت نسخه‌شناسی و فهرست‌نگاری گفت: کتابخانه مجلس همواره مورد توجه رجال فهمیده مانند مرحوم سیدحسن تقی‌زاده بود.

  كتابخانه‌ مجلس شورای اسلامی كه سال‌هاست به عنوان يكی از مراكز علمی و فرهنگی معتبر و مهم در پاسداری از ميراث مكتوبِ فرهنگ و تمدن ايران و اسلام در جهان شناخته شده است دارای گنجينه‌هایی كم‌نظير از منابعی است كه بر اعتبار جايگاه آن به عنوان مركزی مهم در بسط و اشاعه تاريخ علم و هنر افزوده است.

تأسیس رسمی کتابخانه‌ای با هدف بنیادینِ حمایت فکری و علمی نمایندگانِ مجلس که از ضرورت‌های اساسی تشکیلِ حکومتِ جدید بود، اگرچه در دوره‌ نخست مجلس با همه‌ عزمی که برای انجام این کار وجود داشت، به‌دلیل مشکلات ناشی از تغییرات اساسی در سیستم حکومتی و مشغله‌های فراوان نمایندگان میسر نشد اما با مساعی و پشتکارِ برخی از نمایندگانِ فرهیخته‌ عضو هیأت رئیسه‌ دومین دوره‌ مجلس شورای ملی و با تصویب آیین‌نامه‌ داخلی جدید مجلس شورای ملی در سال 1287 دنبال شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و با انحلال مجلس سنا، کتابخانه این مجلس در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ادغام شد. پس از این ادغام، کتاب‌های مجلس سنا به عنوان کتابخانه شماره 2، یا کتابخانه ایرانشناسیِ کتابخانه مجلس معروف شد.

این کتابخانه که در حال حاضر بیش از 510 هزار کتاب چاپی، 24 هزار کتاب خطی، بیش از 41 هزار مجلد نشریه‌ ادواری و میلیون‌ها برگ سند در آن نگهداری می‌شود، نهادی است با سابقه‌ نزدیک به 100 سال که بخش مهمی از میراثِ ماندگارِ تمدنِ کهنسال و بزرگِ ایرانِ اسلامی را بر دوش می‌کشد.

با توجه به اهمیت کتابخانه مجلس برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به کتاب، مدیریت این کتابخانه از حساسیت بالایی برخوردار است به همین دلیل «ایبنا» در گفت‌وگو با صاحبنظران و کارشناسان جویای عملکرد چندین ساله این کتابخانه در دوره‌های مختلف مدیریتی و ویژگی‌های مدیر این کتابخانه شده است. نخستین گفت‌وگوی «ایبنا» در این باره در گفت‌وگو با سید عبدالله انوار تنظیم شده است.

ناگفته نماند که سید عبدالله انوار از مترجمان ایرانی و از پیشکسوتان معاصر نسخه‌شناسی در ایران است. وی نسخه‌پژوه، نسخه‌ شناس، فهرست‌نویس، ریاضیدان و متخصص متون کهن ریاضی نیز هست. وی بیش از ۲۰ سال رئیس بخش نسخ خطی کتابخانه ملی ایران بود و در طول دوران کاری خود حدود ۱۰ جلد فهرست نسخه‌های خطی به فارسی و عربی را تدوین کرد. وی یکی از حروف (مجلدات) لغتنامه دهخدا را نیز تدوین کرده‌است. عبدالله انوار، دارای تصحیحات بسیاری است که از مهم‌ترین و مشهورترین آنها می‌توان به جهانگشای نادری اشاره کرد.

عبدالله انوار، درباره عملکرد کتابخانه مجلس گفت: سید عبدالحسین حائری، کتاب‌شناس و نسخه‌پژوه برجسته‌ای است که از پنجاه سال گذشته (سال 1331) با کتابخانه مجلس ارتباط داشت.

انوار ادامه داد: حائری چه در زمان فعالیت خود در کتابخانه مجلس و چه در تصدی ریاست این نهاد فرهنگی به مدت 20 سال خدمات شایانی در کتابخانه مجلس به انجام رساند. وی صاحب نظریه «بازنویسی تاریخ علم بر اساس بازنویسی فهارس نسخ خطی» است که جایزه‌ای جهانی را نیز برای وی به ارمغان آورده است.

وی همچنین به کتابخانه مجلس سنا ــ که پس از انقلاب در کتابخانه مجلس ادغام شد ــ و دوره ریاست کیکاووس جهانداری، مترجم آثار هرمان هسه، بر این کتابخانه اشاره کرد و گفت: جهانداری احاطه کاملی به کتاب داشت و در تلاش بود که کتاب‌های تخصصی ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی را از اروپا گردآوری و در کتابخانه مجلس سنا تجمیع کند.

این استاد پیشکسوت نسخه‌شناسی با بیان این‌که کتابخانه مجلس هیچ‌گاه در خرید کتاب دریغ نمی‌کرد، گفت: کتابداری و مدیریت کتابخانه کار بسیار مشکلی از نظر فهرست‌نگاری خطی است به همین دلیل مدیر کتابخانه باید جنبه‌های اداری را به نحو احسن مدیریت کند، ضمن این‌که باید به مباحث مربوط به کتاب نیز اشراف داشته باشد.

انوار در ادامه سخنانش، گفت: اگر مدیر کتابخانه به حوزه کاری خود اشراف داشته باشد، بسیار خوب است اما اگر مدیر خوبی باشد اما به حوزه کاری خود اشراف نداشته باشد باید کمیسیونی تشکیل دهد و کارمندان فنی کتابخانه را در آن به استخدام درآورد و کارهای فنی و اداری را برای تصمیم‌گیری نهایی به آنها واگذار کند.

وی در ادامه سخنانش، گفت: به طور مثال ایرج افشار به حوزه کاری خود (کتاب و مدیریت کتابخانه) اشراف کامل داشت و توانست کار خود را به خوبی انجام دهد اما غلامعلی سیاوشی به این حوزه اشراف نداشت اما مدیر زرنگی بود و توانست با تشکیل کمیسیون فنی، امور را اداره کند.

انوار ضمن تأکید بر این نکته که کتابخانه مجلس همواره مورد توجه رجال فهمیده همچون مرحوم سید حسن تقی‌زاده بود، گفت: همانطور که می‌دانید نسخه‌های خطی در دسترس مراجعه‌ کننده به کتابخانه قرار نمی‌گیرد. حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان در سال 1387 ریاست کتابخانه مجلس را بر عهده گرفت و با تدبیر خود نسخه‌های خطی را اسکن کرده و در اختیار مراجعه‌کنندگان به کتابخانه مجلس قرارداد که این امر یکی از اقدامات خوب و مناسب در کتابخانه مجلس به شمار می‌آید.

این استاد نسخه‌شناس درباره وضعیت و عملکرد کتابخانه مجلس در دوره ریاست محمد رجبی گفت: در دوره ریاست وی بر کتابخانه مجلس هیچ‌گونه رفت و آمدی به کتابخانه مجلس نداشتم و نمی‌توانم درباره این دوره اظهارنظری کنم.

ایبنا